Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Νοσηλευτών και Μαιών κατόπιν σχετικής διαβούλευσης και συζήτησης με τις Επαρχιακές Επιτροπές, την Επιτροπή Μαιών και τους Τομείς του Συνδέσμου, υποβάλε τα πιο κάτω για το εν λόγω προσχέδιο νομοσχεδίου σε συνάντηση που είχε με τον Υπουργό Υγείας και κλιμάκιο λειτουργών που διορίστηκαν για αυτό το σκοπό στις 12 Μαΐου 2016:

Διαπιστώσεις

Οι δαπάνες του κράτους για τη δημόσια Υγεία είναι πολύ χαμηλότερες από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο με αποτέλεσμα να δημιουργούνται δομικά προβλήματα στην επαρκή εξυπηρέτηση των συμπολιτών μας. Στο πλαίσιο της γενικότερης μεταρρύθμισης της δημόσιας υπηρεσίας και του εξορθολογισμού των δημόσιων δαπανών, θα πρέπει η πολιτεία να αναζητήσει τρόπους διάθεσης περισσότερων πόρων προς τον τομέα της Υγείας με στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας της φροντίδας υγείας που παρέχεται προς τους πολίτες.

Η σημερινή κατάσταση στον τομέα της δημόσιας υγείας παρουσιάζει στοιχεία αποσύνθεσης και υπάρχουν σοβαρά δομικά και πρακτικά προβλήματα που ελλοχεύουν καθημερινά κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των ασθενών. Ως εκ τούτου, θεωρούμε ότι η πολιτεία θα πρέπει να προχωρήσει άμεσα στον λεπτομερή εντοπισμό και την καταγραφή των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν σήμερα τα Δημόσια Νοσηλευτήρια ώστε με στοχευμένες λύσεις να διασφαλιστεί η εύρυθμη λειτουργία των κρατικών νοσηλευτηρίων.

Επισημαίνουμε ότι, σύμφωνα με την έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (WHO, 25/4/2015) προτού υλοποιηθεί οποιαδήποτε αλλαγή στο καθεστώς των Νοσοκομείων θα έπρεπε να προηγηθεί μελέτη βιωσιμότητας των Νοσοκομείων καθώς και υλοποίηση και δημιουργία των κατάλληλων λογισμικών και πληροφορικών συστημάτων ώστε να διασφαλίζεται τόσο η ποιοτική παροχή υπηρεσιών φροντίδας υγείας όσο και ο οικονομικός έλεγχος των νοσηλευτηρίων (υπό το νέο καθεστώς).

Στη σχετική έκθεση της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας φαίνεται ξεκάθαρα ότι χώρες όπως η Κύπρος οι οποίες δεν διαθέτουν τα ανάλογα πληροφορικά συστήματα και ανάλογες εμπειρίες δεν μπορούν να επιτύχουν και υποστηρίζεται ότι η κάθε χώρα θα πρέπει να εφαρμόσει τα εν λόγω συστήματα για τουλάχιστον 2 χρόνια και μετά να προχωρήσει σε περαιτέρω σχεδιασμούς και αλλαγές στο υφιστάμενο καθεστώς λειτουργίας των νοσηλευτηρίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μη αξιοποίηση των σχετικών διεθνών εκθέσεων όπως του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας και της Παγκόσμιας Τράπεζας, εκτός από την δαπάνη αρκετών εκατομμυρίων ευρώ, είναι ορατή η πιθανότητα κατάρρευσης ολόκληρου του συστήματος υγείας αφού εκτιμούμε ότι τα νοσηλευτήρια δεν θα μπορέσουν να καταστούν βιώσιμα ως αυτόνομοι οργανισμοί.

Επιπρόσθετα:

1. Θεωρούμε ότι η αυτονόμηση των κρατικών νοσηλευτηρίων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την ορθή εφαρμογή του Γε.ΣΥ το οποίο θα πρέπει να προχωρεί παράλληλα και να εφαρμοστεί με την αυτονόμηση των κρατικών νοσηλευτηρίων
2. Η αυτονόμηση θα πρέπει να πραγματοποιηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίζει την αναβάθμιση των υπηρεσιών των Κρατικών Νοσηλευτηρίων και να εξασφαλίζει την παροχή ποιοτικής φροντίδας υγείας προς τους συμπολίτες μας.
3. Στο προσχέδιο του Νομοσχεδίου για την αυτονόμηση θα πρέπει να συμπεριληφθούν συγκεκριμένες πρόνοιες και κανονισμοί οι οποίοι δεν θα θυματοποιούν οποιοδήποτε επαγγελματία υγείας ή άλλο εργαζόμενο στον τομέα της δημόσιας υγείας.
4. Το Νομοσχέδιο θα πρέπει να διασφαλίζει την οικονομική, διοικητική και λειτουργική βιωσιμότητα των Κρατικών Νοσηλευτηρίων τόσο πριν όσο και μετά την εφαρμογή του Γε.Σ.Υ.
5. Σε ένα ορθολογικά δομημένο αυτονομημένο νοσηλευτήριο θεωρούμε ότι θα πρέπει να ενταχθούν ιατρικοί και νοσηλευτικοί λειτουργοί με μεταπτυχιακό ακαδημαϊκό υπόβαθρό επιπέδου μάστερ στη Διοίκηση Υπηρεσιών Υγείας, Διοίκηση Επιχειρήσεων, ή της Πολιτικής Υγείας με πρώτο πτυχίο στον τομέα της υγείας ή των οικονομικών σε όλα τα Δ.Σ των Νοσηλευτηρίων. Η πρακτική αυτή αυξάνει την αποδοτικότητα των μονάδων υγείας και προσδίδει μια αναβαθμισμένη ασθενοκεντρική προσέγγιση στις υπηρεσίες που παρέχονται προς τους συμπολίτες μας.

Γενικές Τοποθετήσεις/ Ανησυχίες

1. Οι πρόνοιες που καταγράφονται για τις θέσεις στο Διοικητικό Συμβούλιο και για κάθε μέλος της Διευθυντικής ομάδας δεν διασφαλίζουν με κανένα συγκεκριμένο τρόπο την επιλογή κατάλληλα εκπαιδευμένων και προσοντούχων ατόμων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο υποστηρίζουμε σθεναρά όπως η επιλογή και η ανάπτυξη των διοικητικών, διευθυντικών και εκτελεστικών στελεχών πρέπει να βασίζεται στα προσόντα, την ικανότητα, την εμπειρία και όχι a priori στην επαγγελματική ταυτότητα του.
2. Μέσα από την προτεινόμενη ιεραρχική δομή, παρουσιάζονται εμφανή στοιχεία υποβάθμισης της διοικητικής αυτονομίας των νοσηλευτών και των μαιών και πλήρους παραγνώρισης του ρόλου των επαγγελματιών αυτών.
3. Η κατ΄ αρχήν θέση μας, όσον αφορά την προτεινόμενη αυτονόμηση των κρατικών νοσηλευτηρίων, είναι ότι διαφωνούμε με την δημιουργία Οργανισμού Δημοσίου Δικαίου ειδικά επειδή ανησυχούμε για το μέλλον τους ως κρατικής περιουσίας. Εισηγούμαστε και υποστηρίζουμε την αυτονόμηση (εκσυγχρονισμό/ αναδιοργάνωση) των νοσηλευτηρίων ως κρατικά ιδρύματα. Εκφράζουμε την έντονη ανησυχία μας για την βιωσιμότητα των οργανισμών με άμεσο αντίκτυπο στους εργαζομένους και τους πολίτες.
4. Πιστεύουμε ότι οποιαδήποτε βελτίωση στη λειτουργία των κρατικών νοσηλευτηρίων μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τη λήψη μέτρων αναδιοργάνωσης και παραχώρησης σε αυτά οικονομικής και διοικητικής αποκέντρωσης από το Υπουργείο Υγείας μέσα από το υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο του Δημόσιου Τομέα.
5. Η δημιουργία οργανισμού δημοσίου δικαίου, ειδικά όταν εννοείται ως ημικρατικός οργανισμός, δεν παρέχει τα εχέγγυα υπό τις υφιστάμενες συνθήκες (π.χ λόγω του μεγέθους του οργανισμού και του οικονομικού κόστους λειτουργίας του), διατήρησης του χαρακτήρα του δημόσιου κοινωνικού αγαθού της υγείας ως τέτοιου. Το καθεστώς αυτό δημιουργεί συνθήκες αβεβαιότητας για το βιώσιμο μέλλον τους ως κρατική περιουσία, περιορισμών σε ζητήματα σχεδιασμού και υλοποίησης μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων στρατηγικών σχεδίων δράσης και ανάπτυξης και συνθήκες αναξιοκρατίας και ευνοιοκρατίας σε σχέση με τους διορισμούς των Διοικητικών Συμβουλίων. Πιστεύουμε ότι υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να οδηγηθεί σε καταστάσεις όπου θα μετατραπεί σε οργανισμό ιδιωτικού δικαίου και να προωθείται η ιδιωτική περίθαλψη με μετακύλιση του κόστους φροντίδας στους χρήστες των υπηρεσιών, με αύξηση της εισφοράς για την υγεία και κατ΄ επέκταση αύξηση του κόστους των υπηρεσιών υγείας. Η παραμονή των κρατικών νοσηλευτηρίων κάτω από το συντονισμό και έλεγχο του Υπουργείου Υγείας όπως είναι σήμερα με τη λειτουργία σε αυτά Διευθυντικής ομάδας (όπως στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας), ακόμα και με συμπλεγματοποίηση των διοικήσεων των επαρχιακών νοσηλευτηρίων, και παραχώρησης οικονομικής αυτονομίας θα επιτρέψει καλύτερη διαχείριση και Διανοσοκομειακή συνεργασία σε όλα τα επίπεδα (ανταλλαγή υπηρεσιών, μετακίνηση προσωπικού προς όφελος των ασθενών και των εργαζομένων κλπ).
6. Γίνεται αναφορά σε εσωτερικούς κανονισμούς οι οποίοι, επί του παρόντος, δεν έχουν καταρτιστεί με αποτέλεσμα να διευρύνουν το ήδη απροσδιόριστο και ασαφές περίγραμμα του προσχεδίου. Η διαμόρφωση εσωτερικών κανονισμών θα πρέπει να υλοποιηθεί πριν την κατάθεση του νομοσχεδίου για ψήφιση. Επίσης οι οποιοιδήποτε κανονισμοί θα πρέπει να είναι προϊόν διαβούλευσης με τους συνδικαλιστικούς εκπροσώπους των εργαζομένων, αφού δεν θα είναι ένας νεοσύστατος οργανισμός με νέες υπηρεσίες αλλά σε αυτόν θα υπάγονται νοσηλευτήρια και υπηρεσίες με πολλά χρόνια λειτουργίας και υπαλλήλους με πολλά χρόνια υπηρεσίας οι οποίοι θα επηρεάζονται από αυτούς.
7. Η προτεινόμενη αυτονόμηση των νοσηλευτηρίων υπό τη μορφή «νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου» δεν εξασφαλίζει τη βιωσιμότητα τους αφού σε πολλά σημεία κρίνεται ελλιπής ο έλεγχος και η κατοχύρωση της κρατικής περιουσίας μετά την μεταβίβαση της στον οργανισμό. Επιπλέον, δεν κρίνεται ξεκάθαρη η πρόσβαση και η παροχή των υπηρεσιών υγείας προς τους πολίτες ειδικά σε ό,τι αφορά στη βάση των οικονομικών κριτηρίων (εισφορές) που θα γίνεται και κατά πόσο θα διασφαλίζεται, σε περίπτωση κακοδιαχείρισης του οργανισμού και των νοσηλευτηρίων, ώστε να μην υπάρχει επίπτωση οποιοδήποτε οικονομικού βάρους.
8. Οι πρόνοιες που καταγράφονται στο προσχέδιο του νόμου για την αυτονόμηση αναφορικά με το καθεστώς των υφισταμένων υπαλλήλων και του νέου προσωπικού καθώς και τα θέματα αναλογιών στελέχωσης δεν είναι ξεκάθαρα και θα πρέπει οπωσδήποτε να αποτελέσουν αντικείμενο ενδελεχούς συζήτησης μέσα από τις ενδεδειγμένες διαβουλεύσεις με τους αρμόδιους συνδικαλιστικούς και επαγγελματικούς φορείς πριν την έγκριση του Νομοσχεδίου από την Βουλή. Οι οικονομικές συνισταμένες των εργασιακών ζητημάτων αφορούν στην αρμοδιότητα των συνδικαλιστικών οργανώσεων και ευελπιστούμε ότι θα βρεθούν τρόποι διαχείρισης τους, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
9. Θα πρέπει να διευκρινιστεί και να ξεκαθαρίσει ποιές υπηρεσίες/δομές θα παραμείνουν εκτός αυτόνομων οργανισμών και να διασφαλιστεί το καθεστώς διοίκησης τους. Επίσης θα πρέπει να ξεκαθαρίσει ότι οι νοσηλευτές και οι μαίες που θα ανήκουν σε αυτές τις δομές με ποιά κριτήρια θα παραμείνουν σε αυτές.

Επιπρόσθετα κατατέθηκαν κατ΄ άρθρο τοποθετήσεις σε ό,τι αφορά στις ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ του νόμου. Ευελπιστούμε ότι μέσα στα πλαίσια της διαβούλευσης θα προκύψουν οι σωστές λύσεις και να διατηρηθεί η υγεία ως δημόσιο και κοινωνικό αγαθό.