Της Ανδρούλας Γκιούρωφ

Τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου της Λιβύης μπορούν να καλύψουν το 50% των αναγκών της Ευρώπης. Η  Τουρκία η οποία οσμίζεται  όπως το αρπακτικό όρνεο το αίμα,  δεν θα αφήσει τόσο εύκολα στα άλλα όρνεα να της αρπάξουν την πλούσια λεία .

Η Λιβύη εξακολουθεί να βυθίζεται στο χάος. Μετά την αποτυχία διεξαγωγής εκλογών στη χώρα ακόμα και αξιωματούχοι του ΟΗΕ δήλωναν επίσημα  ότι η χώρα βρίσκεται σε τέλμα .

Η χώρα απειλείται με διαίρεση, καθώς η κάθε πλευρά δημιουργεί τις δικές της συμμαχίες. Και η Τουρκία επιχειρεί να εκμεταλλευθεί την κατάσταση. Δεδομένων μάλιστα των φόβων  των ΗΠΑ για επέκταση της ρωσικής επιρροής δεν θα αποτελέσει έκπληξη οι ΝΑΤΟϊκές δυνάμεις που ευθύνονται για τη διάλυση και την καταλήστευση της Λιβύης να τα βρουν μεταξύ τους προκειμένου να γίνουν οι κυρίαρχοι για την αρπαγή του λιβυκού πλούτου .

Την ίδια ώρα εκατοντάδες Λίβυοι πνίγονται στο Λιβυκό πέλαγος προκειμένου να σωθούν από τις εχθροπραξίες και τον πόλεμο που μαίνεται μετά την Αμερικανικανο-ΝΑΤΟϊκή  επέμβαση το 2011.

Το τουρκολιβυκό μνημόνιο, που υπεγράφη τη Δευτέρα (4/10), μεταξύ της τουρκικής και της λιβυκής κυβέρνησης (που εδρεύει στην Τρίπολη), το οποίο μπορεί να αξιοποιηθεί για έρευνες, γεωτρήσεις και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων πλησίον της Κρήτης ή σε άλλες περιοχές, που συμπεριλαμβάνονται στο απαράδεκτο τουρκο-λιβυκό Σύμφωνο του 2019, είναι μια ιδιαίτερα ανησυχητική εξέλιξη.

Αποτελεί μέρος των τουρκικών διεκδικήσεων, που αφορούν την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα ελληνικών νησιών, τον αυθαίρετο έλεγχο θαλασσίων ζωνών και οδηγεί σε ακόμα ένα μέτωπο συγκρούσεων και σε παραπέρα όξυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων.

Το τουρκο-λιβυκό Σύμφωνο είναι απόρροια της χαοτικής κατάστασης που διαμορφώθηκε στη Λιβύη μετά τη ΝΑΤΟϊκή επίθεση του 2011, την οποία στήριξαν όλα τα ελληνικά κόμματα εκτός του ΚΚΕ το οποίο την καταδίκασε. Στην Κύπρο πανηγύριζαν για την πτώση του «δικτάτορα » Καντάφι χωρίς να καταγγέλλεται η λεηλασία της χώρας και η φυγάδευση στις ΗΠΑ, τόνων χρυσού και  δισεκατομμυρίων δολαρίων.

Οι αναλύσεις της Ελληνικής και Κυπριακής κυβέρνησης, αλλά και των άλλων κομμάτων που αποδίδουν τις επικίνδυνες αυτές εξελίξεις στον “εκνευρισμό” της τουρκικής ηγεσίας ή σε λόγους “εσωτερικής κατανάλωσης”, υποτιμούν το στρατηγικό σχεδιασμό της Τουρκίας για αναβάθμιση των συμφερόντων της στην περιοχή.

Επίσης, είναι αφελείς οι προσδοκίες κι ο εφησυχασμός που καλλιεργούνται στο όνομα των λεγόμενων “ισχυρών συμμάχων” και της παρέμβασης του ευρωατλαντικού παράγοντα, την ίδια ώρα που παζαρεύουν με την Τουρκία για να την τραβήξουν από τη ρωσική επιρροή, χάριν της “ΝΑΤΟϊκής συνοχής”.

Δεν έδρασαν όταν έπρεπε

 Όταν ακόμη το «σίδερο ήταν ζεστό» Λευκωσία και Αθήνα σφύριζαν αδιάφορα εκφράζοντας  τις συνήθεις ανησυχίες τους για την επιθετικότητα της Τουρκίας,  αλλά απέφυγαν να δράσουν έγκαιρα και ουσιαστικά. Τώρα όπως  πάντα κατόπιν εορτής αντιδρούν . 

Σε ανακοίνωσή του το Υπουργείο Εξωτερικών αναφέρει πως “η ανησυχία απορρέει από τον συνεχώς επιδεινούμενο, κλιμακούμενο και αποσταθεροποιητικό ρόλο που διαδραματίζει η Τουρκία στην περιοχή, επιδιώκοντας τη δημιουργία εντάσεων, με ενέργειες που είναι αντίθετες προς το Διεθνές Δίκαιο, το Δίκαιο της Θάλασσας και τις επιμέρους πτυχές του”.

Προσθέτει “η Κυπριακή Δημοκρατία επαναλαμβάνει ότι το ‘μνημόνιο’ του 2019 παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών και είναι αντίθετο με την αναγνωρισμένη αρχή της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας και του εθιμικού δικαίου για τα δικαιώματα των νησιών σε ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Ως εκ τούτου, είναι παράνομο, άκυρο και ανυπόστατο και δεν παράγει, καθοιονδήποτε τρόπο, οποιαδήποτε έννομα αποτελέσματα έναντι τρίτων κρατών”, σημειώνει.Αναφέρει επίσης ότι « θα συνεχίσει να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις επί του θέματος, σημειώνοντας παράλληλα και τις δημόσιες τοποθετήσεις του Προέδρου του Κοινοβουλίου της Λιβύης, με τις οποίες αναδεικνύεται η έκνομη φύση του «μνημονίου» το οποίο καθίσταται νομικά και πολιτικά άκυρο.»

Επίσημο έγγραφο του ΟΗΕ

Να υπενθυμίσουμε ότι η συμφωνία Τουρκίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης έγινε αποδεκτή ως επίσημη διακρατική συμφωνία στον ΟΗΕ πριν από δύο χρόνια και η Ελληνική κυβέρνηση αντί να δράσει δυναμικά και αποτρεπτικά …μετρούσε τ’ άστρα.

Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών μετά από 10 μήνες από την κατάθεσή του, πρωτοκόλλησε τον Οκτώβριο του 2020 το μνημόνιο οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ της Τουρκίας και της Κυβέρνησης της Τρίπολης, δηλαδή της ΑΟΖ που οι δύο χώρες υποστηρίζουν ότι έχουν, υφαρπάζοντας ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.

Η συμφωνία έκτοτε έλαβε την μορφή επίσημου εγγράφου και ενέχει την ισχύ αναγνώρισης από όλα τα μέλη του ΟΗΕ και ειδικά τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Για να καταπιούν την πρωτοφανή διπλωματική ήττα τότε, πηγές του Ελληνικού ΥΠΕΞ χαρακτήριζαν «Τυπική και τεχνική την διαδικασία», αλλά η αλήθεια είναι ότι ο διεθνής νόμος, όπως καταγράφεται στον ΟΗΕ, είναι υπέρ της Τουρκίας.

Η παράνομη και επαίσχυντη συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης για μίσθωση της ΑΟΖ που υπογράφηκε στις 4/10/2022 στηρίζεται στο προηγούμενο παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη να είναι πλήρως εκτεθειμένος που δεν έκανε τίποτα για να αποτρέψει αυτές τις εξελίξεις, ούτε το 2019, αλλά ούτε και 2020.

Σε ανακοίνωσή του το ελληνικό ΥΠΕΞ, λέει ότι «το τουρκο-λιβυκό “μνημόνιο” του 2019 είναι παράνομο, άκυρο και ανυπόστατο» ενώ το κρατικό Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο το χαρακτηρίσει «αμφιλεγόμενο».

Δεν εισακούστηκαν οι  προτροπές του τέως Προέδρου της Βουλής Δ. Συλλούρη

Το 2019 μετά από πρόσκληση του τέως Προέδρου της Βουλής Δημήτρη Συλλούρη,  βρέθηκε στην Κύπρο ο Πρόεδρος της Βουλής της Λιβύης Αγκίλα Σάλεχ.  Συλλούρης  και Σάλεχ είχαν μια μακρά συνάντηση και συζήτηση προκειμένου να ληφθούν αποφάσεις και  δράσεις από Ελλάδα και Κύπρο ώστε να αποτραπεί μια συμφωνία Τουρκίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης. Επαφές και συναντήσεις του τέως Προέδρου της Βουλής  με ηγέτες Βαλκανικών χωρών και κυρίως με τον τότε Βούλγαρο πρωθυπουργό Μπόικο Μπορίσοφ  (νυν και αεί φίλο του Ερντογάν από τότε που ήταν δήμαρχος Κωνσταντινούπολης ), αποκάλυπταν τους σχεδιασμούς της Άγκυρας για την εκμετάλλευση των λιβυκών κοιτασμάτων αλλά και κοιτασμάτων που πιθανόν να βρίσκονται στα χωρικά ύδατα ελληνικών νησιών κυρίως στην Κρήτη.

Η κυβέρνηση της Ελλάδας όχι μόνο δεν ενδιαφέρθηκε να συνάψει συμφωνίες με τις δυνάμεις του Λίβυου στρατηγού Χαφτάρ και των δυνάμεων που εκπροσωπούνται στο Κοινοβούλιο της Λιβύης οι οποίες δεν αναγνωρίζουν την κυβέρνηση της Τρίπολης, αλλά έδειξε μια ασύγγνωστη ολιγωρία. Απέρριπτε κάθε συζήτηση που θα ενέπλεκαν όπως έλεγε  την Ελλάδα σε γεωστρατηγικές συγκρούσεις. Έτσι από το 2019 αφέθηκαν οι εξελίξεις να τους προλάβουν την ίδια στιγμή που η Ελλάδα δεν έχει καθορίσει επίσημα την ΑΟΖ της και κατ’ επέκταση τα κυριαρχικά της δικαιώματα σε θαλάσσιες ζώνες .

Σε πρόσφατη συνάντηση που είχε ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με  διακομματική αντιπροσωπεία της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ, με επικεφαλής τον πρόεδρο της Επιτροπής Στρατιωτικών Υποθέσεων Άνταμ Σμιθ, αναφέρθηκε

 στην ακραία και κλιμακούμενη επιθετική ρητορική της τουρκικής πλευράς, αλλά και στην αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας

Παρουσία των Αμερικανών βουλευτών αλλά και του πρέσβη των ΗΠΑ Τζορτζ Τσούνης  υποστήριξε ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται να δεχθεί παραβίαση της κυριαρχίας ή των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, αλλά δεν διευκρίνισε με ποιο τρόπο θα το αποτρέψει.

Παράλληλα, επανέλαβε ότι οι θέσεις της Ελλάδας «υπέρ της συνεννόησης και του διαλόγου» με την Τουρκία»!

Οι ΗΠΑ

Η ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ  για την οποία πανηγυρίζουν Ελλάδα και Κύπρος δεν λέει πολλά.

Απαντώντας σε ερώτηση των Ελλήνων ανταποκριτών στην Ουάσιγκτον για το μνημόνιο που υπογράφηκε μεταξύ της Άγκυρας και της Τρίπολης για τους υδρογονάνθρακες, εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών ανέφερε ότι όλα τα μέρη πρέπει να απέχουν από ενέργειες που κινδυνεύουν να αυξήσουν τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο.

Όπως χαρακτηριστικά σημείωσε, «παρόλο που είναι σε γνώση μας οι αναφορές για την υπογραφή ενός μνημονίου κατανόησης μεταξύ της κυβέρνησης της Τουρκίας και της προσωρινής κυβέρνησης της Λιβύης, δεν έχουμε δει ακόμα το κείμενο.

Σημειώνουμε ότι η προσωρινή κυβέρνηση της Λιβύης υποχρεούται σύμφωνα με τις διατάξεις του οδικού χάρτη του Φόρουμ για τον Πολιτικό Διάλογο στη Λιβύη (LPDF) να μην εξετάζει νέες συμφωνίες που βλάπτουν τη σταθερότητα των εξωτερικών σχέσεων του λιβυκού κράτους ή του επιβάλλουν μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις.

Θα σας παραπέμψουμε στις κυβερνήσεις της Τουρκίας και της Λιβύης για το αποτέλεσμα των πρόσφατων συζητήσεων. Καλούμε όλα τα μέρη να απέχουν από ενέργειες που κινδυνεύουν να αυξήσουν τις εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο».

Οι προτροπές των ΗΠΑ είναι η συνηθισμένη ρητορική για να διατηρηθεί η συνοχή του ΝΑΤΟ. Την ίδια ώρα η Αμερική , η Γαλλία η Αίγυπτος και άλλοι παίχτες που συνέβαλαν στην διάλυση και διαίρεση της Λιβύης δεν αποκλείεται να τα βρουν με την Τουρκία για να  μετατοπισθεί το κέντρο βάρους των συμφερόντων τους από την Ουκρανία στην Ανατολική Μεσόγειο. Ένα δεύτερο μέτωπο συγκρούσεων  με την Τουρκία σύμμαχο για να απομονωθεί περισσότερο η Ρωσία. Και εμείς κατόπιν εορτής προφήτες θα τρέχουμε για  στήριξη για να μην χαθούν και άλλες πατρίδες.