Του Bruno GUIGUE

Εισαγωγή-Απόδοση στα ελληνικά: Ανδρέας Νεοφυτίδης

Τη στιγμή (6 Νοεμβρίου) που γράφονται οι γραμμές αυτές κλείνουν τρεις μέρες από τη διενέργεια των αμερικανικών εκλογών χωρίς ακόμη να σιγουρευτεί η νίκη κανενός από τους δύο διεκδικητές του Λευκού Οίκου. Όποιος και αν αναδειχθεί τελικά νικητής, Τραμπ ή Μπάιντεν, η ιστορία έχει ήδη καταγράψει την πρωτοφανή κατάντια της “Πρώτης και Εξαίρετης Δημοκρατίας” του κόσμου… Εν πρώτοις ολόκληρη η θητεία του απερχόμενου Προέδρου Τραμπ, πέρα από τις θλιβερές και ανήκουστες αντιφάσεις της διακυβέρνησής του (στο εσωτερικό και εξωτερικό), χαρακτηρίστηκε και, κυρίως, από τις πρωτοφανείς, εν πολλοίς αντιδημοκρατικές και αβυσσαλέες επιθέσεις εναντίον του εκ μέρους του Δημοκρατικού Κόμματος και του βαθέως αμερικανικού κράτους: από την αναπόδεικτη έως σήμερα κατηγορία περί ρωσικής ανάμειξης στις εκλογές του 2016 (το γνωστό Russiagate) μέχρι και την τραγελαφική προσπάθεια παρεμπόδισης διορισμού στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ της εκλεκτής του Τραμπ, ο πλανήτης έγινε μάρτυρας μιας “μέχρι θανάτου” σύγκρουσης μεταξύ των δύο πόλων του δικομματικού συστήματος της αμερικανικής φιλελεύθερης αστικής δημοκρατίας. Οι “ατασθαλίες” αυτές στη λειτουργία του αστικοδημοκρατικού πολιτεύματος στις ΗΠΑ δεν είναι παρά τα συμπτώματα της βαθειάς κρίσης που μαστίζει τη ναυαρχίδα του δυτικού προτύπου της καπιταλιστικής νεοφιλελεύθερης οικονομικής δόμησης της κοινωνίας και τις πολιτικές του εκφάνσεις. Ο Τραμπ δεν είναι “τρελλός” ή κάποιος που απεργάζεται τον εκφασισμό της αμερικανικής κοινωνίας. Είναι απλά ένας αλλοπρόσαλλος, απρόβλεπτος μεγαλοαστός πολιτικός που ονειρεύεται την επενεκκίνηση ενός “εθνικού” καπιταλισμού -στη φάση της παρακμής του ιμπεριαλιστικού του σταδίου- με όσα αυτός εξυπακούει, έξω και εναντίον της αδιέξοδης παγκοσμιοποίησης που οδήγησε τις ΗΠΑ στην αποβιομηχανοποίηση και στον ασύστολο κερδοφόρο τζόγο των χρηματιστηριακών αγορών. Εάν ένα τέτοιο όνειρο είναι ή πρόκειται να αποδειχτεί ανέφικτο, δεν έχει καθόλου σημασία σήμερα: γιατί η παγκοσμιοποίηση υπήρξε ακριβώς η πρόχειρη απάντηση στις εγγενείς κρίσεις κάθε εθνικού καπιταλιστκού ιμπεριαλιστικού συστήματος, νόμοι του οποίου είναι η ακατάπαυστη συσσώρευση κεφαλαίου, η εμπορευματοποίηση των πάντων και η επέκταση σε πλανητικό επίπεδο. Ένας φαύλος κύκλος, δηλαδή…

Στις προχθεσινές εκλογές κατ’ αρχάς αποδείχτηκε για μια ακόμη φορά η αναξιοπιστία των “σφυγμομετρήσεων” της κοινής γνώμης και ο Τραμπ αποδεικνύεται πολύ σκληρός για να πεθάνει. Η δυστοκία ανάδειξης νέου προέδρου των ΗΠΑ φέρνει στην επιφάνεια όλες τις εγγενείς αντιφάσεις μιας δημοκρατίας η οποία αγγίζει τα όριά της.  Είναι χαρακτηριστικό, από αυτή την άποψη, το γεγονός ότι αμέτρητοι πολιτικοί αναλυτές ανά το παγκόσμιο αρχίζουν να διερωτώνται για την ουσία και τα όρια της υπερατλαντικής, αυτοκρατορικής “δημοκρατίας”. Όπως και να εξελιχθούν τα πράγματα, είτε ο επανεκλεγεί ο Τραμπ είτε κερδίσει ο Μπάιντεν η αλήθεια είναι μία: και οι δύο αποτελούν συμπτώματα μιας κοινωνίας και ενός συστήματος που παρακμάζει… Το άρθρο του Γάλλου πολιτικού φιλόσοφου και αναλυτή Bruno Guigue που ακολουθεί, δημοσιεύτηκε στις 2 περασμένου Ιουνίου σε διάφορα ιστολόγια και ανιχνεύει την καταγωγική διαδικασία καθώς και τον βίο και την πολιτεία της σημερινής αυτοκρατορικής “δημοκρατικής” υπερδύναμης.

Α.Ν.

Απευθυνόμενος στους αποφοίτους της στρατιωτικής ακαδημίας Γουέστ Πόιντ, ο Αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Μάικ Πενς τον Μάιο 2019, τους ανακοίνωσε ότι σύντομα θα έπρεπε να πάνε να πολεμήσουν “εναντίον των τρομοκρατών στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ” βεβαίως, αλλά επίσης και “εναντίον της Βόρειας Κορέας η οποία συνεχίζει να απειλεί την ειρήνη”, “εναντίον της Κίνας που αψηφά την παρουσία μας στην περιοχή” και “εναντίον της επιθετικής Ρωσίας η οποία επιδιώκει να αλλάξει τα σύνορα διά της βίας”. Με άλλα λόγια, ο κος Πενς ομιλεί ως εάν τα κυρίαρχα αυτά Κράτη στα οποία αναφέρεται είχαν κάτι κοινό με τις εγκληματικές οργανώσεις τις οποίες η Ουάσιγκτον ισχυρίζεται ότι καταπολεμά ασταμάτημα μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.

Καταπληκτικό αμάλγαμα, ελάχιστα κεκαλυμμένη στρατιωτική απειλή, αλαζονεία ενός Κράτους που θεωρεί τον εαυτό του τον διά βίου θεματοφύλακα ενός πλανητικού ιμπέριουμ, αυτές οι δηλώσεις συγκεντρώνουν τις συμβολικές εκκεντρικότητες της ιδεολογίας γιάνκη που εφαρμόζεται στον υπόλοιπο κόσμο. Αλλά αφού το “εξαίρετο έθνος”* θέλει να τα βάλει με όσους δεν του αρέσουν, θα ήταν πολύ πιο απλό να υποδείξει εκείνους εναντίον των οποίων δεν σκοπεύει να επιτεθεί στρατιωτικά. Έτσι θα κερδίζαμε και χρόνο…

Μήπως δεν βρίσκεται στη διάθεσή του ο κόσμος σαν ένα παθητικό αντικείμενο των σωτήριων πρωτοβουλιών του και των καθαρτήριων ενθουσιασμών του; Κατανομέας μιας εγγενούς δικαιοσύνης κομμένης και ραμμένης στα μέτρα του, το έθνος αυτό με το “έκδηλο, αδιαμφισβήτητο πεπρωμένο” δεν θέτει κανένα φυσικό όριο στον αγαθοποιό του οίστρο. Η δράση εκτός των εδαφών του αποτελεί τη δεύτερη φύση του. Και για να επιτύχει τους στόχους του, μεταχειρίζεται χωρίς αιδώ τη ρητορική της καταγγελτήριας αντιστροφής η οποία σήμερα φτάνει, εναντίον του Ιράν λόγου χάρη, σε δυσθεώρητα ύψη…

Στραγγαλισμένο κυριολεκτικά από ένα εμπάργκο για το οποίο η Ουάσιγκτον απαιτεί τη συνδρομή ολόκληρου του πλανήτη(!!), περιτριγυρισμένο από τριάντα αμερικανικές στρατιωτικές βάσεις, απειλούμενο από την ανάπτυξη, πλησίον των ακτών του, μιας αεροναυτικής αρμάδας, το Ιράν το οποίο ποτέ δεν προέβη σε καμιά εισβολή εναντίον των γειτόνων του, κατηγορείται ότι “προσεγγίζει επικίνδυνα” τις στρατιωτικές δυνάμεις του Θείου Σαμ. Σαν σε όνειρο!!!

Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι η σουρεαλιστική αυτή προπαγάνδα, ως μέρος της ήπιας δύναμης της αυτοκρατορίας, αναπαράγεται από τα κυρίαρχα ΜΜΕ. Σε ένα άλλο ταμπλό, ο δυτικός τύπος πολλαπλασιάζει τις όλο αγανάκτηση καταδίκες και τις απειλητικές προειδοποιήσεις προς την Κίνα με την ευκαιρία της τριακοστής επετείου του δράματος της πλατείας Τιέν Αν Μεν (1989). Για την “έγκυρη” Le Monde, αυτή η έκρηξη “ανήκουστης βίας” αποκάλυψε το πρόσωπο του ολοκληρωτισμού τού μετα-μαοϊκού καθεστώτος. Αλλά αυτή η εφημερίδα της φλογερής “υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων” καλά θα έκανε να συμπληρώσει τον πίνακα προκειμένου να διαφωτίσει τους αναγνώστες της. Τα εκατομμύρια των θυμάτων που προκάλεσαν οι πόλεμοι της Δύσης όντως απέδειξαν την ηθική ανωτερότητα της δημοκρατίας και μαρτυρούν για την καθολικότητα του… σωτήριου μηνύματός της!!! Αφού, επιτέλους, απαλλάχτηκε από τον σοβιετικό αντίπαλο, η θριαμβεύουσα Δύση πανηγύρησε δεόντως. Πολλαπλασίασε: τους χειρουργικούς βομβαρδισμούς για ανθρωπιστικούς σκοπούς, τις “αλλαγές καθεστώτων” για τον θρίαμβο του Καλού, τα εμπάργκο πάνω στα φάρμακα για να παιδαγωγήσει τη νεολαία και τα “σχέδια δομικής προσαρμογής” προορισμένα να κάνουν τους ακαμάτηδες των τροπικών περιοχών να δουλέψουν!!!

Ο πλανητικός θρίαμβος της φιλελεύθερης δημοκρατίας, πόσοι νεκροί ακριβώς; Μερικά εκατομμύρια, αλλά δεν έχει καμία σημασία: ο αγώνας εναντίον του ολοκληρωτισμού είχε αυτό το αντίτιμο. Για την Μαντλίν Ωλμπράιτ, Μεγάλη Ιέρεια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων (sic) και υπουργό εξωτερικών επί προεδρίας Μπιλ Κλίντον, τα 500,000 παιδιά του Ιράκ που αργοπέθαναν εξαιτίας του δυτικού εμπάργκο δεν υπολογίζονται: “το αντίτιμο άξιζε τον κόπο” (“the price was worth it”). Ασήμαντα θύματα, στη λογική της ζημιάς και του κέρδους, μηδενικής αξίας μπροστά στο αμέτρητο πλήθος των αγαθοεργιών που μοίρασε η εισαγόμενη δημοκρατία. Η ίδια κυρία εξέδωσε το 2019 ένα βιβλίο στο οποίο καταγγέλλει τον “φασισμό” που απειλεί την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά κανείς ας μην πιστεύει ότι τούτη η αγνή ψυχή θα συγκινηθεί κάποτε από τις συνέπειες της αμερικανικής πολιτικής.

Ο οικονομολόγος Jeffrey Sachs έφερε πρόσφατα στο φως τα αποτελέσματα μιας μελέτης αναφορικά με τις συνέπειες του αμερικανικού εμπάργο εναντίον της Βενεζουέλας. Απολογισμός, 40,000 νεκροί από το 2017. Ως επί το πλείστον παιδιά που στερήθηκαν μιας πολύ ακριβής θεραπείας ή φαρμάκων στα οποία δεν υπάρχει πρόσβαση. Αλλά αυτό δεν είναι, βεβαίως, “φασισμός”. Είναι η τιμωρία… που αξίζει για τις επονείδιστες πράξεις των Τσαβιστών, οι οποίοι είναι ένοχοι για το γεγονός ότι εθνικοποίησαν τις πετρελαιοπηγές της χώρας και έβαλαν φραγμό στη φτώχεια. Είναι το “αντίτιμο που πρέπει να καταβληθεί” για την παλινόρθωση των “ανθρωπίνων δικαιωμάτων” σε μια χώρα όπου το κυβερνών κόμμα, αν και νικητής των εκλογών, κατηγορείται ότι επέβαλε μια… στυγνή δικτατορία. Η σύμπτωση μεταξύ της προώθησης της δυτικής δημοκρατίας και της μαζικής σφαγής, η οποία αποτελεί την πρακτική εφαρμογή της πρώτης, όντως βγάζει μάτι. Το σενάριο είναι πάντα το ίδιο: ξεκινά με τη διακήρυξη των ανθρωπίνων δικαωμάτων και τελειώνει με τα βομβαρδιστικά Β 52. Όμως αυτός ο τροπισμός της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ – και των συμμάχων τους – είναι άμεση συνέπεια του φιλελευθερισμού τους. Τούτη η πλευρά της ιστορίας των ιδεών είναι ελάχιστα γνωστή, αλλά το δόγμα του φιλελευθερισμού έχει τελείως αφομοιώσει την ιδέα ότι για την εγγύηση της ελευθερίας των μεν πρέπει να εξασφαλιστεί η καθυπόταξη των δε. Ένας από τους Ιδρυτές Πατέρες των Ηνωμένων Πολιτειών, ο φιλελεύθερος Βενιαμίν Φραγκλίνος (Benjamin Franklin), λόγου χάρη, ήταν αντίθετος στη δημιουργία δικτύων αποχέτευσης στις φτωχές συνοικίες, διότι κάτι τέτοιο ενείχε τον κίνδυνο, μέσω της βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσής τους, να γίνουν οι εργάτες λιγότερο συνεργάσιμοι. Εν συντομία, πρέπει να αφεθούν οι φτωχοί στην πείνα τους εάν θέλουμε να τους υποτάξουμε και να τους αναγκάσουμε να δουλεύουν για τους πλούσιους. Σε διεθνή κλίμακα, η κυρίαρχη οικονομική δύναμη εφαρμόζει ακριβώς την ίδια πολιτική: το εμπάργκο που εξολοθρεύει τους αδύναμους, θα αναγκάσει όσους επιζήσουν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, να υπηρετούν τα νέα αφεντικά τους. Εάν όχι, απομένουν ακόμη τα βομβαρδιστικά Β 52 και οι πύραυλοι κρουζ.  

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η αμερικανική δημοκρατία ιδρύθηκε από δουλοκτήτες και γενοκτόνους αγρότες-έποικους. Το 1800 υπήρχαν 9 εκατομμύρια ιθαγενών Αμερικανών Ινδιάνων στη Βόρεια Αμερική. Έναν αιώνα μετά απέμεναν μόνο 300,000. Όπως θα έλεγε και ο Αλεξίς ντε Τοκβίλ (Alexis de Tocqueville), “η δημοκρατία στην Αμερική” πέρασε απ’ εδώ, με τις δηλητηριασμένες κουβέρτες της και τα Gatling μυδραλιοβόλα της.

Οι στολισμένοι με φτερά άγριοι του Νέου Κόσμου προεικόνιζαν τα παιδιά του Ιράκ στο ρόλο αυτής της υπερχειλίζουσας ανθρωπιάς η οποία πετιέται, χωρίς ενοχές, στα σκουπίδια εάν και όταν το απαιτούν οι περιστάσεις.

Από τον ένα αιώνα στον άλλο, οι Αμεριικανοί μετέφεραν σε παγκόσμια κλίμακα το ενδογενές μοντέλο τους. Το 1946, ο θεωρητικός του Ψυχρού Πολέμου και απόστολος της πολιτικής της “κομμουνιστικής ανάσχεσης” Τζωρτζ Κένναν (George Kennan) έγραφε στην πολιτική ηγεσία της χώρας του ότι το καθήκον τους εις το διηνεκές είναι η διαιώνιση του τεράστιου προνομίου που παραχωρήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής από τις συγκυρίες της ιστορίας: να κατέχουν το 50% του πλούτου για το, μετά βίας, 6% του παγκόσμιου πληθυσμού!!   

Τα άλλα έθνη θα ζηλέψουν, θα θελήσουν ένα μεγαλύτερο κομμάτι της πίττας, και θα πρέπει να εμποδιστούν. Εν συντομία, το “εξαίρετο έθνος” δεν έχει καμία πρόθεση να μοιραστεί τα κέρδη. Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του αμερικανικού πνεύματος ευνόησε αυτή την περιφορά της “αμερικανικής δημοκρατίας” ανά το παγκόσμιο. Είναι η πίστη περί θεϊκής εκλογής, η ταυτοποίηση με το Νέο Ισραήλ, εν ολίγοις ο μύθος του “αδιαμφισβήτητου πεπρωμένου”. Κάθε τι που προέρχεται από τον εκλεκτό λαό του Θεού ανήκει κι αυτό στο στρατόπεδο του Καλού, συμπεριλαμβανομένων και των βομβών ναπάλμ, των πυραύλων και πάει λέγοντας.

Αυτή η μυθολογία αποτελεί το ισχυρό ελατήριο της καλής και καθαρής συνείδησης γιάνκη, αυτής που εξοντώνει ολόκληρους πληθυσμούς χωρίς τον παραμικρό δισταγμό, όπως όταν κάποτε ο στρατηγός Κέρτις Λεμέι, αρχηγός της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας, κόμπαζε ότι έψησε με βόμβες ναπάλμ το 20% του βορειοκορεάτικου πληθυσμού. Οι ΗΠΑ πραγματοποίησαν μια πρωτόγνωρη σύζευξη μεταξύ μιας υλικής δύναμης χωρίς προηγούμενο και μιας εθνοτικής θρησκείας που εμπνέεται από την Παλαιά Διαθήκη. Αλλά αυτή η δύναμη υποβαθμίστηκε το 2014 όταν το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Κίνας, σε ισοδυναμία αγοραστικής δύναμης, ξεπέρασε εκείνο των Ηνωμένων Πολιτειών.  Και δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι η Παλαιά Διαθήκη αρκεί για τη διαιώνιση μιας κυριαρχίας που καταρρέει αδυσώπητα.

* Εξαίρετο έθνος: Πρόκειται για το αντιδραστικό ιδεολόγημα του “Αμερικανικού εξαιρετισμού” (American exceptionalism), σύμφωνα με το οποίο ό,τι και να κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες στο εξωτερικό, όσο κακό κι αν φαίνεται αυτό που κάνουν, όση φρίκη κι αν προκαλεί, η κυβέρνηση των ΗΠΑ επιδιώκει το καλό. Οι Αμερικανοί ηγέτες ενδεχομένως να υποπίπτουν σε λάθη, να κάνουν γκάφες, να ψεύδονται, ακόμη, και στην χειρότερη περίπτωση να προξενούν περισσότερο κακό παρά καλό, ωστόσο εννοούν να κάνουν το καλό. Οι προθέσεις τους είναι πάντοτε έντιμες, βλέπε ευγενείς. Η συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικανών είναι πεπεισμένη γι’ αυτό. (Βλέπε το άρθρο του William Blum στο Foreign Policy Journal της 19ης Σεπτεμβρίου, 2014, με τίτλο ‘Αμερικανικός Εξαιρετισμός και Εξωτερική Πολιτική των ΗΠΑ’ (American Exceptionalism and US Foreign Policy).

– Σημείωση του μεταφραστή