Της Ανδρούλας Γκιούρωφ

Δεν είναι η πρώτη φορά που σημειώνονται συγκρούσεις διαφωνίες και αντιπαλότητες   ανάμεσα σε αξιωματούχους των υποτιθέμενων ανεξάρτητων θεσμών.  Κάποιοι φαίνεται έχουν την εντύπωση πως οι θεσμοί έχουν ιδιοκτησιακό καθεστώς και μπορούν να ενεργούν πέραν των αρμοδιοτήτων τους,  χωρίς να ελέγχονται και να είναι υπεράνω  όλων. Ακόμα και αυτών που τους διόρισαν.

 Αφορμή για την νέα διαμάχη μεταξύ Νομικής Υπηρεσίας και Ελεγκτικής έδωσαν οι δηλώσεις του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα Σάββα Αγγελίδη ο οποίος  έριξε λάδι στη φωτιά, αναζωπυρώνοντας την σοβούσα κρίση μεταξύ των επικεφαλής των δύο αυτών υπηρεσιών. 

Σε συνέντευξη στην «Καθημερινή», ο βοηθός Γενικός Εισαγγελέας ανέφερε ότι τα μέλη του Δικαστικού Συμβουλίου, ως καθ ύλην αρμόδια με βάση το Σύνταγμα, θα πρέπει να κρίνουν αν η συμπεριφορά του Γενικού Ελεγκτή απέναντι σε άλλες αρχές και υπηρεσίες είναι ανάρμοστη, για σκοπούς απόλυσης.

Κατηγόρησε τον Γ.Ελεγκτή για κατάχρηση εξουσίας, καθώς και  τις  αναφορές του για συγκάλυψη παρανομιών από τον Γενικό και τον βοηθό Γενικό Εισαγγελέα. Όπως είπε αυτά   προκαλούν συνταγματική κρίση και εγκυμονούν σοβαρούς κινδύνους να περιέλθουν τα αξιώματα και οι θεσμοί σε ανυποληψία.

Σε ερώτηση αν έχει ληφθεί απόφαση για υποβολή αίτησης στο Δικαστικό Συμβούλιο, ο βοηθός Γενικός Εισαγγελέας είπε  ότι δεν θεωρεί δεοντολογικά ορθό να προτρέξει με ανακοίνωση ότι αποφασίστηκε η καταχώρηση αίτησης για να κριθεί τι συνιστά ανάρμοστη συμπεριφορά για σκοπούς απόλυσης του Γενικού Ελεγκτή.

Ο Β.Γ. Εισαγγελέας είναι ο τελευταίος που θα έπρεπε να θέσει θέμα Γενικού Ελεγκτή καθότι ελέγχεται και ο ίδιος. Άλλωστε  είναι νωπές ακόμα οι δηλώσεις που έκανε εναντίον του Οδυσσέα Μιχαηλίδη όταν ο τελευταίος τον κατήγγειλε στην Επιτροπή κατά της Διαφθοράς.

Από την άλλη και ο Γενικός Ελεγκτής δεν μπορεί να συμπεριφέρεται ανεξέλεγκτα  και υπεράνω όλων.

Τώρα ο Πρόεδρος φέρεται έτοιμος να κάνει τομές και μεταρρυθμίσεις. Όπως δήλωσε ο ίδιος την περασμένη Δευτέρα  «είναι η ώρα για τολμηρές θεσμικές μεταρρυθμίσεις», σημειώνοντας πως σε συνεργασία με τη νομοθετική εξουσία και τους ανεξάρτητους θεσμούς, η κυβέρνηση θα καταθέσει νομοθετικές προτάσεις οι οποίες μεταξύ άλλων θα άπτονται και της εύρυθμης λειτουργίας της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Ο Πρόεδρος φέρεται  να μελετά το μοντέλο του ελεγκτικού συνεδρίου που εφαρμόζεται και σε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ .

Ήταν πρόταση του τέως Προέδρου της Βουλής η οποία ξεχάστηκε

Να υπενθυμίσουμε πως την πρόταση για Ελεγκτικό Συνέδριο  πρότεινε σε καιρούς ανύποπτους  ο τέως πρόεδρος της Βουλής Δημήτρης Συλλούρης  σε ομιλία του στη διάρκεια συζήτησης των προϋπολογισμών όταν ήταν ακόμα βουλευτής του ΕΥΡΩΚΟ και πριν τον διορισμό του νυν Γ.Ελεγκτή  και των νυν Γ.Εισαγγελέα και Β.Γ.Εισαγγελέα. κατά την διάρκεια συζήτησης των προϋπολογισμών. Μάλιστα η πρόταση του για συλλογικότητα και διαφάνεια αφορούσε όλους τους ανεξάρτητους θεσμούς και των Επιτρόπων .Λίγα χρόνια μετά την «αντέγραψε» ο τέως Γ.Γ.του ΑΚΕΛ Άντρος Κυπριανού την οποία ανάλυσε στις 20 Ιουλίου  σε συνέντευξη του στην εφ.ΠΟΛΙΤΗΣ . Ο Γ.Ελεγκτής  είχε αντιδράσει και τότε έντονα. Σε παρέμβαση του σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, άφησε αιχμές ότι η προσπάθεια κομμάτων για προώθηση του θεσμού του ελεγκτικού συνεδρίου ήταν λόγω του ελέγχου των οικονομικών καταστάσεων των κομμάτων από την ΕΥ.Μάλιστα  συνέδεσε τις αναφορές του με δάνεια πολιτικά εκτεθειμένων προσώπων.

Διαφάνεια, συλλογικότητα και έλεγχος

Το ελεγκτικό συνέδριο κατά την άποψη αυτών που τάσσονται εναντίον του μονοπρόσωπου της ΕΥ, θα αποτελεί  επιπρόσθετη ασφαλιστική δικλείδα, εντός της ελεγκτικής υπηρεσίας, για να αποφεύγονται οποιεσδήποτε σκιές σε ότι αφορά την αντικειμενικότητα των εκθέσεων της ΕΥ και εν γένει της οποιασδήποτε συμπεριφοράς του εκάστοτε Γενικού Ελεγκτή. 

Είναι γεγονός πως ο Γενικός Ελεγκτής έχει συγκρουστεί με πολλές υπηρεσίες από τότε που διορίστηκε (το 2014) από τον τέως πρόεδρο Ν.Αναστασιάδη. Είναι επίσης γεγονός πως ο ίδιος είχε παρακάμψει τον Βοηθό Γ.Ελεγκτή . Μάλιστα είχε ξεκινήσει και μια αχρείαστη νομική διαδικασία για να αποδείξει πως δεν είναι Βοηθός Γ.Ελεγκτής  αλλά βοηθός του, πράγμα που το Ανώτατο απέρριψε.

Μετά τις δηλώσεις του Προέδρου σε σχέση με τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις που είχε εξαγγείλει ειδικά για τη Νομική Υπηρεσία και την Ελεγκτική Υπηρεσία ο Γ.Ελεγκτής αντέδρασε μέσω της πλατφόρμας Χ (πρώην Twitter) απευθύνοντας  σαφή προειδοποίηση προς τον κορυφαίο θεσμό της πολιτείας, τον εκλεγμένο Πρόεδρο του κράτους.

Έγραψε ο Οδ. Μιχαηλίδης:

«Όσοι ονειρεύονται δερβέναγες που θα ποδηγετήσουν ως δούρειοι ίπποι την Ελεγκτική Υπηρεσία θα μας βρουν απέναντι τους».

Υποστήριξε ότι δεν μπορεί να γίνει οποιαδήποτε αλλαγή ως προς το μοντέλο της ΕΥ, δηλαδή από μονοπρόσωπο σε συλλογικό όργανο καθώς, όπως υποστήριξε, «προσκρούει σε θεμελιώδες άρθρο του Συντάγματος». 

Ο κ. Μιχαηλίδης στην παρέμβαση του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης υπέδειξε ότι «η ανεξαρτησία του Γενικού Ελεγκτή αποτελεί θεμελιώδες άρθρο του Συντάγματος και ως εκ τούτου δεν μπορεί να τροποποιηθεί».

Το δοτό Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας που μας άφησαν οι Βρετανοί αποικιοκράτες,  βεβαίως μπορεί να τροποποιηθεί. Με την λογική του απλού πολίτη και όχι μόνο των νομικών, τίποτε δεν μπορεί να θεωρείται θεμελιώδες όταν παρεμποδίζεται το κράτος να λειτουργήσει ή όταν κάποιοι θεωρούν τους θεσμούς ως τίτλους ιδιοκτησίας τους μέχρι να γεράσουν.

Επιβάλλεται να γίνουν ουσιαστικές τομές για το ανέλεγκτο του Γενικού Εισαγγελέα και του Β.Γ.Εισαγγελέα καθώς και τον καθορισμό ημερομηνίας λήξης του διορισμού τους  και όχι μέχρι την αφυπηρέτηση τους. Το ίδιο και με το αξίωμα του Γ.Ελεγκτή. Να υπάρχουν συλλογικές αποφάσεις και όχι μονοπρόσωπες. Όλα μπορούν να αλλάξουν και τίποτε δεν μπορεί να είναι «τσιμεντωμένο» επειδή κάποιοι αρνούνται την συλλογικότητα, την διαφάνεια και τον έλεγχο.

Mε βάση το άρθρο 113 του Συντάγματος, ο γενικός εισαγγελέας της Δημοκρατίας έχει την εξουσία να παρεμβαίνει και να διακόπτει ποινική διαδικασία. Ομόφωνη απόφαση του Εφετείου, που εκδόθηκε  πριν ένα περίπου χρόνο , επιβεβαίωσε τη συνταγματικά προερχόμενη εξουσία του Γενικού εισαγγελέα να κινεί, διεξάγει, επιλαμβάνεται, συνεχίζει ή διακόπτει οποιαδήποτε ποινική διαδικασία, εφόσον, κατά την κρίση του, αυτό είναι προς το δημόσιο συμφέρον. Μάλιστα, το όποιο δημόσιο συμφέρον κρίνεται από τον ίδιο τον Γενικό Εισαγγελέα χωρίς να χρειάζεται να δίδει προς τούτο οποιαδήποτε εξήγηση και δεν υπόκειται, βεβαίως, σε δικαστικό έλεγχο. Συνεπώς, στο ζήτημα αυτό ο Γενικός Εισαγγελέας κάνει ό,τι θέλει χωρίς να δίνει λογαριασμό σε κανέναν.

Ενδεικτικά αναφέρουμε  πως υπήρξαν κραυγαλέες περιπτώσεις αναστολής ποινικών διώξεων, ενώ για άλλες υπήρξε αδικαιολόγητη σπουδή για εκδίκαση.

Να σημειώσουμε ότι όλοι οι διεθνείς οργανισμοί επισημαίνουν την αναγκαιότητα μεταρρύθμισης. Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου στην Κύπρο, που κυκλοφόρησε τον Ιούλιο του 2023, ήταν σαφής ως προς αυτό το θέμα. «Η απουσία της δυνατότητας ελέγχου των αποφάσεων του γενικού εισαγγελέα σχετικά με τη μη άσκηση δίωξης ή τη διακοπή ποινικής δίωξης εγείρει ανησυχίες». Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, η Κύπρος είναι το μοναδικό κράτος-μέλος στο οποίο δεν προβλέπεται καμίας μορφής έλεγχος των εν λόγω αποφάσεων του γενικού εισαγγελέα, δικαστικώς ή ιεραρχικώς. Αυτό δεν συνάδει με τη διαφάνεια και τη λογοδοσία, απαραίτητες προϋποθέσεις για το κράτος δικαίου.

Επιβάλλεται να ξεριζωθούν ακόμα και κάποια αρρωστημένα διχαστικά φαινόμενα που επικρατούν  σήμερα με την δημιουργία ομάδων   στήριξης του Γ.Ελεγκτή ή της Νομικής Υπηρεσίας. Δηλαδή από τα κομματικά στρατόπεδα δημιουργούνται και άλλα με την ποδοσφαιροποίηση και των  θεσμών.