Υπήρχε πάντοτε κομματική παρέμβαση για το ποιοι θα εκλέγονταν στην επιτροπή ενός ΣΠΙ και ήταν εκεί που είτε κατέβαιναν σε συνδυασμό κόμματα ή μόνο κάποιο κόμμα, ανάλογα με τι δύναμη είχε στην κάθε περιοχή, δήλωσε ο πρώην Πρόεδρος της Επιτροπείας της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας (ΣΚΤ) Δημήτρης Σταύρου, ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για την κατάρρευση του Συνεργατισμού.

Ο κ. Σταύρου, ο οποίος διετέλεσε πρόεδρος της Επιτροπείας από το 2001 μέχρι τις 14 Σεπτεμβρίου του 2011, απάντησε καταφατικά στην ερώτηση του Προέδρου της Επιτροπής Γεώργιου Αρέστη κατά πόσον ένα ΣΠΙ ελεγχόταν από το α΄ κόμμα και άλλο ΣΠΙ από το β΄ κόμμα.

Ερωτηθείς κατά πόσον τα κόμματα εξυπηρετούσαν και τα συμφέροντα των μελών τους, ο κ. Σταύρου είπε ότι αυτό δεν μπορεί να το γνωρίζει.

«Εγώ ουδέποτε εξυπηρέτησα, έβλεπα τον άνθρωπο σαν άνθρωπο και δεν με ενδιέφερε», ανέφερε, προσθέτοντας ότι προσπαθούσε να πείσει τα μέλη της επιτροπείας ότι δεν «είμαστε κόμμα» και τους έλεγε ότι είναι τον άνθρωπο που θα δουν και θα εξυπηρετήσουν που ζητά μια βοήθεια “και όχι αν είναι η ταμπέλα άσπρη, μαύρη ή κίτρινη».

«Καταφέραμε παρόλο που ήταν κάποιας κομματικής χροιάς η επιτροπή μου, να λειτουργούμε πάνω από όλα για τον άνθρωπο. Μπορεί να έρχονταν εισηγήσεις αλλά» εγκρίνονταν «μόνο και αν πληρούσαν τις προϋποθέσεις» για σύναψη δανείου, πρόσθεσε.

Κατά την κατάθεση του ο κ. Σταύρου συνοδευόταν από τον δικηγόρο του, καθώς εναντίον του έχει καταχωρηθεί από τον Γενικό Εισαγγελέα ποινική υπόθεση ενώπιον του Μόνιμου Κακουργιοδικείου Λευκωσίας ενώ έχει ήδη ανακριθεί για άλλη υπόθεση που αφορά τον τρόπο λειτουργίας της ΣΠΕ Στροβόλου και η οποία αναμένεται να καταχωρηθεί στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.

Ο δικηγόρος του κ. Σταύρου, Πέτρος Σταύρου, απέστειλε επιστολή στην Ερευνητική Επιτροπή με την οποία αναφέρει ότι έχει συμβουλεύσει τον πελάτη του σε περίπτωση που του υποβληθούν ερωτήσεις γύρω από τα ζητήματα που αφορούν τη διαδικασία ενώπιον δικαστηρίου να αποφύγει να τοποθετηθεί καθ΄ οιονδήποτε τρόπο προς διαφύλαξη των συνταγματικών κατοχυρωμένων δικαιωμάτων του.

Ωστόσο, σε μία μόνο ερώτηση που αφορούσε την ΣΠΕ Στροβόλου στην οποία υπήρξε Γραμματέας, ζήτησε να μην απαντήσει μετά από υπόδειξη του δικηγόρου του.

Κληθείς από τον κ. Αρέστη να πει την άποψη του ως προς το ήταν εκείνο που οδήγησε στην κακή κατάσταση του συνεργατικού τραπεζικού συστήματος ώστε το 2013 να παρέμβει προς βοήθεια το κράτος, ο κ. Σταύρου ανέφερε μεταξύ άλλων τον αθέμιτο ανταγωνισμό των επιτοκίων που άρχισε το 2007.

Ανέφερε ότι μέσω επαρχιακών συσκέψεων καλούσε τον κόσμο του συνεργατισμού να μην ξεγελαστεί και να δώσει υψηλότερο επιτόκιο γιατί θα ήταν η καταστροφή του τόπου.

«Στο τέλος της ημέρας εκείνος που θα πλήρωνε τη νύφη θα ήταν ο απλός δανειολήπτης», πρόσθεσε.

«Δυστυχώς η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου δεν έκανε τίποτε για να σταματήσει» αυτό το θέμα, ενώ «σαν παγκύπρια συνεργατική συνομοσπονδία στείλαμε επιστολή που εκφράζαμε την ανησυχία μας».

Άλλος λόγος, σύμφωνα με τον κ. Σταύρου, ήταν ο ερχομός των αξιογράφων από τις τράπεζες με επιτόκιο 7% και μάταια προσπαθούσε ο Συνεργατισμός να πείσει τον κόσμο ότι αυτό θα ήταν μια φούσκα που θα σκάσει.

Έτσι βγήκαμε στην αντεπίθεση με αποτέλεσμα να αυξηθούν τα επιτόκια και τα δανειστικά επιτόκια με αποτέλεσμα να την πληρώνει ο απλός πολίτης, πρόσθεσε.

Άλλοι λόγοι, σύμφωνα με τον κ. Σταύρου, ήταν οι επαναλαμβανόμενες οδηγίες των ευρωπαϊκών αρχών για το τι είναι ΜΕΔ, η κρίση που έφερε την κατακόρυφη μείωση στην αξία των ακινήτων καθώς στον Συνεργατισμό το 95% ήταν στεγαστικά δάνεια, η μείωση των μισθών και η απώλεια εργασίας.

Είπε ακόμη ότι φταίει και το Κτηματολόγιο γιατί για να παίρνει υψηλούς φόρους, όπως είπε, δεχόταν τις τελευταίες εκτιμήσεις, ενώ ανέφερε ότι αν τα ακίνητα που κατέθεσε ο Συνεργατισμός για εκποίηση εκποιούνταν τότε, ο Συνεργατισμός θα ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση και γενικότερα το τραπεζικό σύστημα.

Ανέφερε ότι ο Συνεργατισμός αλλά και η Τράπεζα Κύπρου έστειλαν επιστολή στο Κτηματολόγιο με την οποία «κρούαμε τον κώδωνα του κινδύνου και προειδοποιούσαμε ότι σε περίπτωση ζημιών θα απαιτούσαμε αποζημιώσεις από το κράτος».

Ο κ. Σταύρου είπε ότι ακόμη το Κτηματολόγιο επικαλείτο το ότι δεν είχε προσωπικό να κάνει αυτές τις εκποιήσεις και διερωτήθηκε πώς και σήμερα γέμισε η Κύπρος δημοπράτες.

Πάντως, ο κ. Σταύρου εξέφρασε διαφωνία με τη μείωση της αξίας των ακινήτων που μείωνε την εξασφάλιση και διερωτήθηκε όταν σε μια Κύπρο που το 40% το κατέχουν οι Τούρκοι, το 10% το κρατούν οι βάσεις και το 10% το κρατούν ξένοι πώς είναι δυνατό η αξία των ακινήτων να μειωθεί κατά 50% ή 60%.

Αυτό κατάστρεψε γενικά το τραπεζικό σύστημα και όχι η ύφεση στην οικονομία, πρόσθεσε.

Επίσης, ανέφερε ότι η ΣΚΤ δεν είχε εποπτικό ρόλο μέχρι το 2013 γιατί η ΣΚΤ «ήταν η τράπεζα των ΣΠΙ για να καταθέτουν τα χρήματα τους. Ήταν ο τραπεζίτης των ΣΠΙ», πρόσθεσε.

Το 2011 με 2012 άρχισε να έρχεται ο ρόλος αυτός και ήταν τότε που αλλάξαμε πολλά πράγματα, πρόσθεσε.

Είπε ακόμη ότι η ΣΚΤ ως εμπορική τράπεζα εποπτευόταν ανέκαθεν από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ).

Πρόσθεσε ότι Εποπτεία στα ΣΠΙ έκαναν ο Έφορος Υπηρεσίας και Ανάπτυξης Συνεργατικών Εταιρειών, ο οποίος διοριζόταν από το κράτος, και η ανεξάρτητη συνεργατική ελεγκτική υπηρεσία που βρίσκονταν στον ίδιο χώρο και μετά είχαν χωρίσει.

Ο κ. Σταύρου είπε ότι εκεί που υπήρχε ο εσωτερικός έλεγχος γιατί δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους, διερωτήθηκε και σημείωσε ότι «υπήρχαν άνθρωποι που έκαναν σωστά τη δουλειά τους αλλά υπήρχαν και άτομα που από τη στιγμή που έπιαναν μια θέση θεωρούσαν ότι καλά περνούν…».

Ο εξωτερικός και εσωτερικός έλεγχος ήταν ο φύλακας άγγελος και εκείνος που θα έπαιζε τα καμπανάκια, είπε.

Σε ό,τι αφορά το σε ποιο βαθμό συνέβαλαν οι καταστάσεις πριν το 2013 και η διαχείριση μετά το 2013, ο κ. Σταύρου είπε ότι υπάρχει ένα μερίδιο ευθύνης πριν το 2013 γιατί δεν τρέξαμε πιο γρήγορα, αλλά τα ΣΠΙ ήταν ανεξάρτητα και «είχαμε κοπιάσει τόσο πολύ και ο Έφορος» μαζί να πεισθούν επιτροπείες στα χωριά ότι ήταν προς το συμφέρον μας να μειωθούν τα ΣΠΙ.

Ερωτηθείς κατά πόσον η απώλεια της ανεξαρτησίας τους είχε σχέση με το ότι ελέγχονταν από κόμματα και θα χανόταν η δυνατότητα επηρεασμού, ο κ. Σταύρου είπε: «Πιστεύω ναι».

«Και όχι μόνο οι κομματικοί αλλά και εκεί που υπήρχε μία επιτροπή και ένας γραμματέας ίσως να αισθανόταν ότι ήταν ένα δικό του βασίλειο» και γιατί να χαθεί μέσα στο σύνολο, πρόσθεσε.

Ανέφερε επίσης ότι μετά το 2013 «υπάρχουν πολλά λάθη» και πρόσθεσε ότι στις τελευταίες συνεδρίες της Επιτροπείας που βρισκόταν και εκπρόσωπος της ΚΤΚ διαφώνησε με την ανέγερση κτιρίων.

«Χάθηκαν δύο χρόνια» για να συγκεντρώσουν σε ένα κτίριο όλους αυτούς που θα έκαναν τις αναδιαρθρώσεις, ανέφερε, προσθέτοντας ότι από τη στιγμή που έμειναν 18 ΣΠΙ υπήρχαν πλέον σε αυτά οι προσοντούχοι για να κάνουν τις αναδιαρθρώσεις και να προσληφθούν ορισμένα άτομα, ένα για κάθε επαρχία, για να συμβουλεύουν για τις αναδιαρθρώσεις.

Η προσπάθεια κεντροποίησης «έγινε πολύ βεβιασμένα. Είχαμε ήδη προσοντούχο προσωπικό» για τις αναδιαρθρώσεις, πρόσθεσε.

Επιπλέον, ο κ. Σταύρου είπε ότι «κάποιοι μπορεί να άνοιξαν και σαμπάνιες που πουλήθηκε ο Συνεργατισμός».

Αναφορικά με την πώληση του καλού συνεργατισμού στην Ελληνική Τράπεζα και εάν πήρε το αντάλλαγμα που έπρεπε να πάρει ο συνεργατισμός, ο κ. Σταύρου είπε ότι «δεν ήταν η καταλληλότερη συμφωνία» και πρόσθεσε ότι το λάθος ήταν ότι «δεν πουλώ κάτι και πληρώνω και από πάνω για να το δώσω.

«Δεν μπορείς να μηδενίζεις την αξία ενός σπιτιού και να λες θέλω εκατομμύρια» για τον Συνεργατισμό. Η αξία του συνεργατισμού δεν είναι αυτή που έχει παρουσιαστεί, πρόσθεσε.

Ανέφερε επίσης ότι μπορεί να μην φταίει μόνο η επιτροπεία αλλά και η ΕΕ, «θέλοντας να φύγει ο Συνεργατισμός και να μείνουν δύο τράπεζες».

Ερωτηθείς αν υπήρχαν περιθώρια αντίστασης στις πιέσεις των Ευρωπαίων εποπτών, ο κ. Σταύρου είπε: «Πιστεύω ναι» και πρόσθεσε ότι δεν θέλει να πει περισσότερα.

Γιώργος Μαρίνου

Εξάλλου, μιλώντας ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής το πρώην μέλος της Επιτροπείας της ΣΚΤ (2001 – 7.11.2013) Γιώργος Μαρίνου, ο οποίος διετέλεσε Γραμματέας στην ΣΠΕ Μακράσυκας είπε ότι όταν ανέλαβε Γραμματέας το 1997 η ΣΠΕ είχε 10 εκ. ευρώ ισολογισμό και όταν αποχώρησε 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ.

Ερωτηθείς από τον κ. Αρέστη πώς το 2013 γενικά το συνεργατικό πιστωτικό ίδρυμα κατέληξε σε χρηματοδότηση από το κράτος, ο κ. Μαρίνος είπε ότι η κύρια αιτία ήταν τα ΜΕΔ που αντιμετώπιζαν όλα τα πιστωτικά ιδρύματα στην Κύπρο και πρόσθεσε ότι πρώτος παράγοντας ήταν η οικονομική κρίση που άρχισε το 2008 και επιδεινώθηκε το 2013.

Σε παρατήρηση του κ. Αρέστη ένα κυριότερο πρόβλημα στα ΣΠΙ ήταν η εσωτερική διακυβέρνηση, υπήρχαν 365 ΣΠΙ και δεν μπορούσε να υπάρχει η εσωτερική διακυβέρνηση, η οποία δίνει την οργανωτική δομή, τα τμήματα ελέγχου και η κανονιστική συμμόρφωση και τα εγχειρίδια που πρέπει να έχει το προσωπικό για να διεκπεραιώνει την εργασία του, ο κ. Μαρίνος είπε ότι τα περισσότερα ΣΠΙ δεν τα είχαν αυτά και πρόσθεσε ότι το 2012 οι καθυστερημένες δόσεις ήταν 6% και ο δείκτης ΜΕΔ ήταν 19%.

Ανέφερε ότι το 2013 με τις αλλαγές και οδηγίες των εποπτικών αρχών και των υπολογισμών κάλυψης των δανείων τα οποία περίπου 75%-80% ήταν στεγαστικά δάνεια πρώτης κατοικίας, οι καθυστερημένες δόσεις ήταν 8% και ο δείκτης ΜΕΔ κοντά στο 40%.

Ανέφερε επίσης ότι οι εξασφαλίσεις σε κάποιο δάνειο έπαιζαν σημαντικό ρόλο και πρόσθεσε ότι εξέταζαν πάντοτε τι δουλειά έκανε κάποιος, ποια τα εισοδήματα και ποιες οι δυνατότητες αποπληρωμής.

Ερωτηθείς από το μέλος της Επιτροπής Γιώργο Χαραλάμπους αν υπήρχε χαλαρότητα στη λήψη μέτρων για τους κακοπληρωτές, ο κ. Μαρίνος είπε ότι στα μικρά ΣΠΙ υπήρχε μια σχέση χωριανού και έτσι αντιμετωπιζόταν κάποιο πρόβλημα να σταλούν σε κάποιον δικαστικά μέτρα.

Στο δικό μας (ΣΠΕ Μακράσυκας) από το 1989 αρχίσαμε την αποστολή επιστολών μέσω δικηγόρου για τους κακοπληρωτές και είχαμε νομικό τμήμα, πρόσθεσε.

Ο κ. Μαρίνος είπε ότι είχαμε αποτελέσματα αλλά για τις εκποιήσεις είχαμε πρόβλημα γιατί λόγω του νομικού πλαισίου δεν προχωρούσε καμία εκποίηση και πολλοί δανειολήπτες το γνώριζαν με αποτέλεσμα να συσσωρεύονται ΜΕΔ.

Ο SSM ήταν εχθρικός με τον Συνεργατισμό, δηλώνει ο Ν. Ιωάννου

Την εκτίμηση ότι ο SSM (Single Supervisory Mechanism-Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός) ήταν ιδιαίτερα εχθρικός με τον Συνεργατισμό, εξέφρασε ο Νέαρχος Ιωάννου, πρώην Μέλος της Επιτροπείας της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας (ΣΚΤ). Σημείωσε, επίσης, πως όντως υπήρξαν ατασθαλίες και πως η εποπτεία του Εφόρου θα μπορούσε να ήταν αυστηρότερη, ωστόσο και πάλι θα δημιουργούνταν τα προβλήματα, καθώς τα ΜΕΔ δεν θα μπορούσαν με τίποτα να πέσουν στο επίπεδο του 10-20%.

Παράλληλα, σημείωσε πως η συμφωνία στην οποία κατέληξε το κράτος με την Ελληνική, ήταν η πλέον συμφέρουσα για την Ελληνική, και χαρακτήρισε την όλη διαδικασία σαν να έπαιξε ψηλό πόκερ και κέρδισε.

Στην κατάθεση του ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για την κατάρρευση του Συνεργατισμού, ο κ. Νεάρχου, ο οποίος διατέλεσε Μέλος της Επιτροπείας από το 2008 μέχρι τον Νοέμβριο του 2013, και ερωτηθείς κατά πόσον η Εποπτεία του Εφόρου ήταν αποτελεσματική, είπε πως είναι εύκολο εκ των υστέρων να ρίξουμε ευθύνες στον Έφορο, αλλά αυτό δεν θα ήταν σωστό. Όπως είπε ο ίδιος ο Εφορος και η Επιτροπή του εργαζόταν 24 ώρες το 24ωρο, όμως μπορεί να λεχθεί πως η εποπτεία θα μπορούσε να ήταν καλύτερη. «Εκεί που υπήρχαν ατασθαλίες μπορούσαν τα πράγματα να ήταν πιο αυστηρά», πρόσθεσε.

Ανέφερε πως ένας από τους κύριους λόγους, που δεν γινόταν σωστά και αυστηρά η εποπτεία ήταν ο ίδιος που μια εμπορική τράπεζα, όταν ανακαλύπτει ατασθαλίες δεν τις βγάζει προ τα έξω, να μην χαλάσει η εικόνα της τράπεζας. Ωστόσο, ανέφερε, είχαν γίνει έλεγχοι και καταγγελίες και κόσμος πήγε φυλακή για κάποιες από αυτές.

Σε ερώτηση γιατί το 2013 ο Συνεργατισμός βρέθηκε στην κατάσταση να χρειαστεί κρατική ενίσχυση 1,5 δισ. ευρώ, είπε αρχικά πως το ζήτημα πως ο ρόλος του Συνεργατισμού ήταν περισσότερο κοινωνικός και όχι κερδοσκοπικός. Τόνισε πως ο ρόλος του δεν ήταν να κάνει κέρδη, αλλά να εξυπηρετεί τα μέλη του, που ήταν κατά κύριο λόγο ο απλός και φτωχός άνθρωπος.

Στη συνέχεια, σημείωσε πως όταν η PIMCO δημοσιοποίησε τα αποτελέσματα της έρευνας της για τις κεφαλαιουχικές ανάγκες του Συνεργατισμού, αυτές παρά τις ατασθαλίες ανέρχονταν στα 700 με 800 εκ. ευρώ και αν συγκριθούν αυτά τα χρήματα με τις ανάγκες που καθορίστηκαν για τις εμπορικές τράπεζες, μπορεί να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι ο Συνεργατισμός πήγαινε αρκετά καλά.

Σημείωσε πως δεν υπήρξε κούρεμα στον Συνεργατισμό και Bail in και το κράτος έβαλε 1,5 δισ. για να καλυφθούν οι ανάγκες των 800 περίπου εκ. αλλά και για να παραμείνει ένα μαξιλάρι ασφάλειας ύψους 700 εκ. ευρώ. Στη συνέχεια, απαντώντας στο πού πήγαν αυτά τα χρήματα, είπε ότι πήγαν στην κάλυψη κεφαλαιακών αναγκών γιατί τα αποτελέσματα από τη διαχείριση των ΜΕΔ δεν πήγαν καλά. Η κρίση, δήλωσε, που είχε ξεσπάσει από πιο πριν είχε επηρεάσει κατά πολύ τα λαϊκά στρώματα που ήταν η ραχοκοκαλιά του Συνεργατισμού και τα οποία αδυνατούσαν να πληρώσουν τα δάνεια τους.

Ακόμη, είπε πως στον Συνεργατισμό χάθηκαν τα πρώτα 2-3 χρόνια μετά το 2013 καθώς αυτό που πίστευε το κράτος για τον τρόπο διαχείρισης των ΜΕΔ δεν ήταν σωστός, ενώ υπήρχε και ο ενθουσιασμός για την επανεκκίνηση της οικονομίας. Ωστόσο, σημείωσε πως αν και θα μπορούσε να γίνει καλύτερη δουλειά, δεν πρέπει να έχουμε την ψευδαίσθηση πως τα ΜΕΔ θα μπορούσαν να μειωθούν στο 25%, 20% ή στο 10%.

Σε ερώτηση σχετικά με τη συμφωνία του κράτους με την Ελληνική Τράπεζα, ο κ. Ιωάννου είπε πως η συμφωνία σίγουρα ήταν η πλέον συμφέρουσα για την Ελληνική, έχοντας υπόψη και τις εγγυήσεις του κράτους. Είπε πως δεν έχει πληροφορίες αν είχε άλλες επιλογές το Υπουργείο, αυτή όμως η συμφωνία είναι κατά πολύ υπέρ της Ελληνικής και εις βάρος του κράτους. «Η συμφωνία μιλά από μόνη της. Όμως το ερώτημα είναι ποιες ήταν οι άλλες επιλογές που υπήρχαν. Η Ελληνική Τράπεζα αντιλήφθηκε σε κάποια φάση ότι είχε το μονοπώλιο και έπαιξε ψηλό πόκερ και κέρδισε. Αυτή είναι η εντύπωση μου», είπε.

Όσον αφορά τα εργαλεία που δόθηκαν στον Συνεργατισμό για τη διαχείριση των ΜΕΔ, είπε πως το εργαλείο της διαγραφής ενός μέρους των δανείων αλλά και αυτό των εκποιήσεων χρησιμοποιήθηκαν αργά. Πρόσθεσε πως ορθά στηρίχθηκε η πρώτη κατοικία όμως με αυτό το μέτρο δεν μπορούσε  να υπάρξει διαχείριση ενός μεγάλου κομματιού του χαρτοφυλακίου. Ωστόσο, επανέλαβε πως ακόμα και όλα σωστά να γίνονταν τα ΜΕΔ δεν μπορούσαν να μειωθούν στο 10 και 20%.

Ερωτηθείς αν ο SSM δεν συμπαθούσε τον Συνεργατισμό γιατί οι ιθύνοντες δεν ακολουθούσαν τις υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει όταν είχαν πάρει την ανακεφαλαιοποίηση, ο κ. Ιωάννου είπε πως εκεί που έτυχε να έχει κάποιες επαφές μαζί τους το ένιωθες στην ατμόσφαιρα ότι ήταν εχθρικοί απέναντι τους. Όπως είπε, μπορεί να ανέμεναν περισσότερα από αυτά που μπορούσαν να γίνουν.