Η Κομισιόν ανακοίνωσε σήμερα και επισήμως, όπως είχε αναγγείλει χθες ο Αντιπρόεδρος Σέφτσοβιτς, ότι κινεί διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Κύπρου και της Μάλτας εκδίδοντας προειδοποιητικές επιστολές σχετικά με τα συστήματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές των χωρών αυτών, τα οποία είναι επίσης γνωστά ως συστήματα “χρυσών διαβατηρίων”.

Σύμφωνα με γραπτή ανακοίνωση που εξέδωσε, “η Κομισιόν θεωρεί ότι η χορήγηση από τα εν λόγω κράτη μέλη της υπηκοότητάς τους —και, συνεπώς, της ενωσιακής ιθαγένειας— ως αντάλλαγμα για προκαθορισμένη πληρωμή ή επένδυση και χωρίς να υπάρχει πραγματικός δεσμός με τα οικεία κράτη μέλη, δεν συνάδει με την αρχή της καλόπιστης συνεργασίας που κατοχυρώνεται στο άρθρο 4 παράγραφος 3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση”. “Ταυτόχρονα, υπονομεύει την ακεραιότητα του καθεστώτος της ενωσιακής ιθαγένειας που προβλέπεται στο άρθρο 20 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης”, αναφέρει η Κομισιόν.

Η Κομισιόν επισημαίνει ότι “λόγω της φύσης της ενωσιακής ιθαγένειας, τα συστήματα αυτά έχουν επιπτώσεις στο σύνολο της Ένωσης”.

“Όταν ένα κράτος μέλος χορηγεί ιθαγένεια, το ενδιαφερόμενο πρόσωπο καθίσταται αυτομάτως πολίτης της ΕΕ και απολαύει όλων των δικαιωμάτων που συνδέονται με αυτό το καθεστώς, όπως το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας, διαμονής και εργασίας εντός της ΕΕ ή το δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές εκλογές, καθώς και στις εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Κατά συνέπεια, τα αποτελέσματα των συστημάτων χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές δεν περιορίζονται στα κράτη μέλη που τα εφαρμόζουν, ούτε είναι ουδέτερα σε σχέση με τα άλλα κράτη μέλη και την ΕΕ στο σύνολό της”, αναφέρει η Κομισιόν.

Η Κομισιόν θεωρεί ότι “η χορήγηση της ενωσιακής ιθαγένειας ως αντάλλαγμα για προκαθορισμένες πληρωμές ή επενδύσεις χωρίς να υπάρχει πραγματικός δεσμός με τα οικεία κράτη μέλη υπονομεύει την ουσία της ενωσιακής ιθαγένειας”.

Οι Kυβερνήσεις της Κύπρου και της Μάλτας έχουν προθεσμία δύο μηνών για να απαντήσουν στις προειδοποιητικές επιστολές. Εάν οι απαντήσεις δεν είναι ικανοποιητικές, η Κομισιόν μπορεί να εκδώσει αιτιολογημένη γνώμη για το θέμα αυτό.

Επιπλέον, σύμφωνα με την Κομισιόν, “τα συστήματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές επιτρέπουν σε ένα πρόσωπο να αποκτήσει νέα ιθαγένεια με μόνη βάση πληρωμές ή επενδύσεις. Τα συστήματα αυτά είναι διαφορετικά από τα συστήματα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές (ή «χρυσές βίζες»), τα οποία επιτρέπουν σε υπηκόους τρίτων χωρών, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να αποκτήσουν άδεια διαμονής σε χώρα της ΕΕ.”

“Οι προϋποθέσεις απόκτησης και απώλειας της εθνικής ιθαγένειας ρυθμίζονται από το εθνικό δίκαιο κάθε κράτους μέλους, με την επιφύλαξη της τήρησης του ενωσιακού δικαίου. Δεδομένου ότι η ιθαγένεια κράτους μέλους αποτελεί τη μόνη προϋπόθεση για την ενωσιακή ιθαγένεια και για την πρόσβαση στα δικαιώματα που παρέχονται από τις Συνθήκες, η Επιτροπή παρακολουθεί στενά τα συστήματα που χορηγούν σε επενδυτές την ιθαγένεια των κρατών μελών” προστίθεται.

Η Κομισιόν “έχει εκφράσει συχνά τις σοβαρές ανησυχίες της για τα συστήματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές και για ορισμένους εγγενείς κινδύνους των συστημάτων αυτών” συμπληρώνεται.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση της Κομισιόν του Ιανουαρίου του 2019, “οι εν λόγω κίνδυνοι σχετίζονται ιδίως με την ασφάλεια, τη νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά και η Επιτροπή παρακολουθεί ευρύτερα ζητήματα συμμόρφωσης με το ενωσιακό δίκαιο, τα οποία εγείρονται από τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας και άδειας διαμονής σε επενδυτές. Τον Απρίλιο του 2020 η Κομισιόν, με επιστολές της στα οικεία κράτη μέλη, εξέθεσε τις ανησυχίες της και ζήτησε περαιτέρω πληροφορίες σχετικά με τα συστήματα”, αναφέρει η Κομισιόν

“Σε ψήφισμα που εκδόθηκε στις 10 Ιουλίου 2020, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο επανέλαβε τις προηγούμενες εκκλήσεις του προς τα κράτη μέλη για τη σταδιακή κατάργηση όλων των υφιστάμενων συστημάτων χορήγησης ιθαγένειας ως αντάλλαγμα για επενδύσεις (CBI) ή άδειας παραμονής ως αντάλλαγμα για επενδύσεις (RBI) το συντομότερο δυνατόν. Όπως δήλωσε η πρόεδρος φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της 16ης Σεπτεμβρίου 2020 για την κατάσταση της Ένωσης, οι ευρωπαϊκές αξίες δεν είναι προς πώληση”, σημειώνεται.

Επίσης, η Κομισιόν απευθύνει εκ νέου επιστολή στη Βουλγαρία, τονίζοντας “τις ανησυχίες της σχετικά με ένα σύστημα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές το οποίο διαχειρίζεται το εν λόγω κράτος μέλος και ζητώντας περαιτέρω λεπτομέρειες”. Η βουλγαρική Κυβέρνηση διαθέτει προθεσμία ενός μηνός για να απαντήσει στην επιστολή με την οποία ζητούνται περαιτέρω πληροφορίες, μετά την παρέλευση της οποίας η Κομισιόν θα αποφασίσει σχετικά με τα επόμενα βήματα.

Ενθαρρύνεται ο αναδρομικός έλεγχος

Ο αρμόδιος εκπρόσωπος της Κομισιόν, Κρίστιαν Βίγκαντ,ερωτηθείς σχετικά,  δήλωσε ότι “σήμερα, όπως έχετε δει η Κομισιόν εκδίδει διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Κύπρου και της Μάλτας, εκδίδοντας προειδοποιητικές επιστολές σχετικά με τα συστήματα υπηκοότητας των επενδυτών τους, που αναφέρονται επίσης ως χρυσά διαβατήρια”.

“Η Κομισιόν θεωρεί ότι η χορήγηση ιθαγένειας για προκαθορισμένες πληρωμές ή επενδύσεις χωρίς πραγματική σχέση με τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη, υπονομεύει την ουσία της ιθαγένειας της ΕΕ. Οι Κυβερνήσεις Κύπρου και Μάλτας έχουν δύο μήνες για να απαντήσουν σε προειδοποιητικές επιστολές. Εάν οι απαντήσεις δεν είναι ικανοποιητικές, η Κομισιόν μπορεί να εκδώσει αιτιολογημένη γνώμη επί του θέματος”, αναφέρει.

Πιο συγκεκριμένα στην ερώτηση σχετικά με την ανακοίνωση για πιθανή λήξη του προγράμματος στην Κύπρο, ο Κρίστιαν Βίγκαντ ανέφερε ότι “γνωρίζουμε αυτές τις ανακοινώσεις. Ωστόσο, τα συστήματα παραμένουν σε ισχύ προς το παρόν και στα δύο κράτη μέλη και θα μπορούσαν να αντικατασταθούν από παρόμοια επενδυτικά προγράμματα. Στην πραγματικότητα, η Μάλτα ενημέρωσε την Κομισιόν ότι σκοπεύει να παρατείνει την ιθαγένεια για επενδύσεις, ενώ η Κύπρος ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα τερματίσει το τρέχον σύστημά της από την 1η Νοεμβρίου και θα συνεχίσει να επεξεργάζεται εκκρεμείς αιτήσεις”.

“Κατανοούμε ότι υπάρχουν επίσης ήδη εκκλήσεις σχετικά με την εισαγωγή ενός νέου σχήματος”, σημείωσε.

“Τέτοια συστήματα παραβιάζουν το δίκαιο της ΕΕ και γι `αυτό ξεκινάμε τις παραβάσεις σήμερα”, ξεκαθάρισε ο εκπρόσωπος.

Σε ό,τι φορά την αναδρομική ισχύ των παραβάσεων, ο εκπρόσωπος ανέφερε ότι “κατανοούμε ότι τόσο η Κύπρος όσο και η Μάλτα διεξάγουν επί του παρόντος διαδικασία ελέγχου των ήδη επιτυχών αιτήσεων. Αυτό είναι κάτι που ενθαρρύνει η Κομισιόν.  Ξεκινήσαμε τη διαδικασία παράβασης σήμερα, οπότε δεν θα κάνουμε υποθέσεις για πιθανά αποτελέσματα ή επιπτώσεις και πιθανά επόμενα βήματα που ενδέχεται να δούμε”.

Αυτό που είναι σημαντικό, συνέχισε, είναι ότι στο μέλλον κανένα κράτος μέλος δεν θα λειτουργεί συστήματα που ουσιαστικά έχουν ως αποτέλεσμα την πώληση ιθαγένειας στην ΕΕ. Όπως είπε η Πρόεδρος της Κομισιόν Von der Leyen, οι ευρωπαϊκές αξίες δεν είναι προς πώληση. “Σε μεμονωμένες περιπτώσεις, εάν ένα άτομο μπορεί να στερηθεί της ιθαγένειας που του έχει ήδη χορηγηθεί μετά από έλεγχο, εναπόκειται πάντοτε στις αρμόδιες αρχές να εκτιμήσουν σε σχέση με το σχετικό εθνικό και κοινοτικό δίκαιο και υπό τον έλεγχο ανεξάρτητων δικαστηρίων”,  κατέληξε.