Η κυβέρνηση της Ζιμπάμπουε ανακήρυξε εθνικό ήρωα τον πρώην Πρόεδρο, Ρόμπερτ Μουγκάμπε, ο οποίος απεβίωσε χθες σε ηλικία 95 ετών.
Ο Πρόεδρος, Εμερσον Μανανγκάγκουα κήρυξε εθνικό πένθος στη χώρα, μέχρι την κηδεία του Μουγκάμπε.
Δεν έχει ανακοινωθεί προς το παρόν πότε θα τελεστεί η κηδεία.
Το Zanu-PF, το κυβερνών κόμμα που είναι στην εξουσία ανελλιπώς από το 1980, συνεδρίασε εκτάκτως και “του απένειμε τον τίτλο του εθνικού ήρωα που του αξίζει σε μεγάλο βαθμό”, είπε ο Μνανγκάγκουα, ο διάδοχος του Μουγκάμπε, σε τηλεοπτικό διάγγελμά του.
Ο Μουγκάμπε, ο οποίος κυβέρνησε με σιδηρά πυγμή τη Ζιμπάμπουε επί σχεδόν 40 χρόνια, πέθανε σε νοσοκομείο της Σιγκαπούρης όπου νοσηλευόταν.
Ο «πατέρας» της Ζιμπάμπουε»όπως αποκαλείτο ο Ρόμπερτ Μουγκάμπε, υπήρξε μία από τις σημαντικότερες μορφές των απελευθερωτικών κινημάτων που γκρέμισαν την αποικιοκρατία στην Αφρική.
Ο Πρόεδρος της Ζιμπάμπουε (πρώην Ροδεσία) επί 37 συναπτά έτη, μέχρι την προ διετίας ανατροπή του από τον στρατό, ο Μουγκάμπε άφησε την τελευταία του πνοή σε νοσοκομείο της Σιγκαπούρης, όπου νοσηλευόταν. Ο διάδοχός του Εμερσον Μνανγκάγκουα ανέφερε ότι «ο σύντροφος Μουγκάμπε υπήρξε προσωπικότητα-εικόνισμα της απελευθέρωσης», ενώ ο πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόζα χαρακτήρισε τον απελθόντα «πρωτοπόρο στον αγώνα της Αφρικής εναντίον της αποικιοκρατίας». Στην Κένυα, οι σημαίες ανεμίζουν μεσίστιες αυτό το Σαββατοκύριακο για να τον τιμήσουν. Στην ίδια τη χώρα του, που εξακολουθεί να βουλιάζει σε βαθιά οικονομική κρίση, δύο χρόνια μετά την απομάκρυνσή του, η κληρονομιά που άφησε πίσω του είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενη.
Η άνοδος και η πτώση
Ο Ρόμπερτ Γκάμπριελ Μουγκάμπε γεννήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου του 1924 στην τότε βρετανική αποικία της Ροδεσίας, όπου την εξουσία ασκούσε η λευκή μειονότητα εις βάρος των υπόδουλων μαύρων. Γιος μαραγκού, κατάφερε να μορφωθεί και να γίνει δάσκαλος. Επηρεασμένος από τις ιδέες του παναφρικανισμού και του μαρξισμού, εντάχθηκε νωρίς στο απελευθερωτικό κίνημα των μαύρων. Το 1964 αποκάλεσε, σε δημόσια ομιλία του, τον λευκό πρωθυπουργό Ιαν Σμιθ και την κυβέρνησή του «καουμπόηδες». Το ρατσιστικό καθεστώς τον συνέλαβε και τον κράτησε φυλακισμένο, χωρίς δίκη, επί δέκα χρόνια. Δεν του επέτρεψε να βγει ούτε για την κηδεία του μικρού γιου του.
Το πλήρες όνομά του ήταν Robert Gabriel Mugabe και ο τίτλος του είναι KCB. Γεννήθηκε στις 21 Φεβρουαρίου 1924 και μεγάλωσε στην επαρχία Ζίμπα. Ο πατέρας του φέρεται να κατάγεται από το Μαλάουι. Σπούδασε δάσκαλος σε ηλικία 17 ετών. Συμπλήρωσε τις σπουδές του στη Νότια Αφρική.
Επέστρεψε στη Νότια Ροδεσία το 1960, ενώ μετείχε στα πολιτικά με τον Joshua Nkomo και το Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα (NDP), μετέπειτα Zimbabwe African Peoples Union (ZAPU), τα οποία αμέσως απαγορεύτηκαν από τον Ίαν Σμιθ.Έφυγε από το ZAPU το 1963 και ιδρυσε το αντίπαλο Zimbabwe African National Union (ZANU) από κοινού με τον αιδεσιμότατο Ndabaningi Sithole και το δικηγόρο Herbert Chitepo.Ο Mugabe ορίστηκε Γενικός Γραμματέας.Τέθηκε υπό κράτηση με τους Joshua Nkomo και Edson Zvobgo το 1964 και παρέμεινε στη φυλακή επί δεκαετία. Ηγήθηκε του χρηματιζόμενου από την Κίνα στρατού του ZANU, του Zimbabwe African National Liberation Army (ZANLA), στη διάρκεια του πολέμου κατά της κυβέρνησης Ίαν Σμιθ, από τη Μοζαμβίκη. Μετά τη δολοφονία του Chitepo με βόμβα στη Ζάμπια, ο στρατός του Μουγκάμπε σταμάτησε τον ένοπλο αγώνα.
Μετά τη διεξαγωγή των δεύτερων εκλογών, στις 4 Μαρτίου 1980, ο Μουγκάμπε έγινε πρωθυπουργός. Το ZANU κέρδισε 57 επί συνόλου 80 εδρών στο νέο Κοινοβούλιο, με τις 20 από αυτές να προορίζονται για λευκούς. Το 1987 καταργήθηκε η θέση του Πρωθυπουργού.
Ο Μουγκάμπε ανέλαβε πρόεδρος στις 31 Δεκεμβρίου 1987 και θέλησε να αναδιοργανώσει τη χώρα του, αν και κατηγορήθηκε για αυταρχισμό από τη Δύση. Παντρεύτηκε τον Αύγουστο του 1996 με την κατά 40 χρόνια μικρότερή του, Γκρέις Μαρούφου και απέκτησαν 3 παιδιά.
O Αντιπρόεδρος Σάιμον Μουσέντα, που κατείχε το αξίωμα από το 1987, πέθανε στις 20 Σεπτεμβρίου 2003. O Mουγκάμπε επανεξελέγη πρόεδρος για 5η φορά σε εκλογές που αμφισβητήθηκαν από διεθνείς παρατηρητές, στις 9 με 11 Μαρτίου 2002, με 56,2% έναντι 41,9% για τον υποψήφιο της Αντιπολίτευσης, Μόργκαν Τσανγκιράι (ο Μουγκάμπε είχε εκλεγεί την προηγούμενη φορά στις 18 Μαρτίου 1996). Στις βουλευτικές εκλογές του 2000, το κυβερνών ZANU-PF κέρδισε 62 από τις 120 συνολικά έδρες έναντι 57 του MDC της Αντιπολίτευσης.
Η κυβέρνηση της Ζιμπάμπουε απέτρεψε απόπειρα πραξικοπήματος, η οποία θα εκδηλωνόταν στις 2 Ιουνίου ή στις 15 Ιουνίου 2007. Στην απόπειρα έλαβαν μέρος σχεδόν 400 στρατιώτες και υψηλά ιστάμενα στελέχη του στρατού. Όλοι οι φερόμενοι ως επικεφαλής του εγχειρήματος συνελήφθησαν και παραπέμφθηκαν σε δίκη, με την κατηγορία της προδοσίας. Οι συλληφθέντες είναι ο απόστρατος Άλμπερτ Ματάπο, ο εκπρόσωπος του στρατού Μπεν Ενκιούμπ, ο Ταγματάρχης Ένγκελμπερτ Ρουγκέτζε και ο αξιωματικός της Αεροπορίας, Έλσον Μόγιο.
Σύμφωνα με τις αρχές, οι επίδοξοι πραξικοπηματίες σχεδίαζαν να ανατρέψουν τον Πρόεδρο Ρόμπερτ Μουγκάμπε και να ζητήσουν από τον υπουργό Έμερσον Μανανγκάουα να σχηματίσει νέα κυβέρνηση, υπό τις ευλογίες των αρχηγών του Στρατού. Σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές στη Χαράρε, οι επικεφαλής του πραξικοπήματος είχαν έρθει σε επαφή με κυβερνήσεις χωρών της Δύσης, ζητώντας τους να υποστηρίξουν το πραξικόπημα.
Στις γενικές εκλογές , που διεξήχθησαν στις 29 Μαρτίου του 2008, το κόμμα του Μουγκάμπε, ZANU-PF, απώλεσε για πρώτη φορά τον έλεγχο της Βουλής και ισοφάρισε σε αριθμό εδρών με την Αντιπολίτευση στη Γερουσία. Τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών καθυστερούσαν να ανακοινωθούν και ο ίδιος ο Μουγκάμπε φαινόταν να αναμετράται σε δεύτερο γύρο με τον αντίπαλό του, Μόργκαν Τσβανγκιράι. Επακολούθησαν πέντε συλλήψεις του αντιπάλου του Μουγκάμπε και κλίμα πολιτικής βίας, που έκανε τον Τσβανγκιράι να αποσυρθεί από τις εκλογές στις 23 Ιουνίου του 2008, καταγγέλλοντας το κλίμα τρομοκρατίας από τις κυβερνητικές αρχές. Παράλληλα, η Διεθνής Κοινότητα με πρώτο το Ηνωμένο Βασίλειο καταδίκασε την πρακτική του καθεστώτος Μουγκάμπε, ενώ ο ΓΓ του ΟΗΕ ζήτησε την αναβολή του δευτέρου γύρου των εκλογών, που διεξήχθη κανονικά στις 27 Ιουνίου. Το Συμβούλιο Ασφαλείας εξέφρασε τη λύπη του για την απόφαση της Ζιμπάμπουε να προχωρήσει στη διαδικασία ενώ δεν ίσχυαν οι προϋποθέσεις για ελεύθερες και δίκαιες εκλογές. Στις εκλογές μοναδικός υποψήφιος ήταν ο Μουγκάμπε, ο οποίος και οδεύει προς τη νίκη.
Ο Μουγκάμπε ανακηρύχθηκε νικητής των εκλογών στις 29 Ιουνίου με ποσοστό 85,51% και την ίδια ημέρα ορκίστηκε Πρόεδρος στη Χαράρε για μία ακόμα πενταετή θητεία.
Έπειτα από μεσολάβηση του προέδρου της Νότιας Αφρικής, Τάμπο Μπέκι, ο Τσβανγκιράι συναντήθηκε για πρώτη φορά και αντάλλαξε χειραψία με τον Μουγκάμπε στη Χαράρε, στις 22 Ιουλίου του 2008. Παράλληλα, ξεκίνησαν διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας ανάμεσα στο MDC και στο ZANU-PF.
Στο τέλος της 4ης ημέρας των συνομιλιών, ο Μπέκι ανακοίνωσε ότι οι πλευρές υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας. Με βάση τη συμφωνία θα παρέμεινε πρόεδρος ο Μουγκάμπε και πρωθυπουργός θα γινόταν ο Τσβανγκιράι. ο οποίος όμως θα είχε και την ουσιαστική εξουσία. Ωστόσο, νοτιοαφρικανικά ΜΜΕ μετέδωσαν ότι ο Μουγκάμπε αρνήθηκα να υπογράψει συμφωνία που περιόριζε τις εξουσίες του.[21] Εκπρόσωπος του Κινήματος για τη Δημοκρατική Αλλαγή ανακοίνωσε ότι με βάση τη συμφωνία η εκτελεστική εξουσία θα ασκούνταν από τον πρόεδρο, από τον πρωθυπουργό και από το υπουργικό συμβούλιο μαζί.[22]
Στις 15 Σεπτεμβρίου του 2008 υπογράφηκε η συμφωνία για σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας με μοίρασμα της εξουσίας ενώπιον των ηγετών από τα 14 κράτη-μέλη της Αναπτυξιακής Κοινότητας της Νότιας Αφρικής. Η συμφωνία υπογράφηκε με μια συμβολική χειραψία και με χαμόγελα από τους Μουγκάμπε και Τσβανγκιράι στη Χαράρε και με βάση αυτήν θα τερματιζόταν και η πολιτική κρίση. Ο Μουγκάμπε θα παρέμενε πρόεδρος και πρωθυπουργός θα γινόταν ο Τσβανγκιράι.Το MDC θα αποκτούσε τον έλεγχο της αστυνομίας, το Zanu (PF) τη διοίκηση του στρατού και ο Άρθουρ Μουταμπάρα θα γινόταν αντιπρόεδρος της κυβέρνησης.Στις 27 Ιανουαρίου του 2009 επιτεύχθηκε συμφωνία έπειτα από διαπραγματεύσεις στην Πρετόρια για ορκωμοσία νέας κυβέρνησης με πρωθυπουργό τον Τσβανγκιράι. Στις 11 Φεβρουαρίου του 2009 ο Τσβανγκιράι ορκίστηκε στην πρωθυπουργία του κράτους.
Το 2013 ο γηραιός Μουγκάμπε επανεξελέγη με ποσοστό 61% των ψήφων και ορκίστηκε για νέα θητεία στις 22 Αυγούστου. Οι ανεξάρτητοι εκλογικοί παρατηρητές ανέφεραν περιστατικά εκτεταμένων παρατυπιών, ενώ ακόμα και η διορισμένη από το κράτος εκλογική επιτροπή ανέφερε ότι πολλοί ψηφοφόροι εμποδίστηκαν ή βοηθήθηκαν από τους εκλογικούς αξιωματούχους.
Η άμεση αιτία του πραξικοπήματος της 15ης Νοεμβρίου ήταν η κλιμάκωση των εχθροπραξιών μεταξύ της φατρίας της Αφρικανικής Εθνικής Ένωσης-Πατριωτικό Μέτωπο της Ζιμπάμπουε (ZANU-PF) που ήταν κοντά στην σύζυγο του προέδρου, Γκρέις Μουγκάμπε, και εκείνων που ήταν πιστοί στον πρώην αντιπρόεδρο Έμερσον Μαναγκάγκουα. Ο ανταγωνισμός μεταξύ αυτών των φατριών επικεντρώθηκε στο ερώτημα του ποιος θα διαδεχτεί τον 93χρονο Μουγκάμπε, του οποίου η υγεία επιδεινώθηκε ταχέως τα τελευταία χρόνια.
