Η Κ.Ε. του ΑΚΕΛ κατά τη σημερινή της συνεδρία συζήτησε διεξοδικά τις τελευταίες αρνητικές εξελίξεις αναφορικά με το Κυπριακό και το ζήτημα του φυσικού αερίου. Η Κ.Ε. εκτιμά ότι η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με τις προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας εντός της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι εξαιρετικά ανησυχητική και χρήζει άμεσης και αποτελεσματικής αντιμετώπισης. Επιβάλλεται να προβληματιστούμε όλοι σοβαρά ως προς το τι δέον γενέσθαι, μακριά από συναισθηματισμούς και μικροπολιτικές σκοπιμότητες.

Στην απόφαση της Κ.Ε του ΑΚΕΛ αναφλερονται και τα ακόλουθα:

Παρόλες τις ουσιαστικές διαφωνίες του με την πολιτική του Προέδρου Αναστασιάδη, το ΑΚΕΛ όλο αυτό το διάστημα κρατούσε χαμηλούς τόνους με έμφαση στις εποικοδομητικές προτάσεις παρά στην κριτική, σε μια προσπάθεια να πείσουμε τον Πρόεδρο να επανέλθει στη σωστή γραμμή πλεύσης.

Αυτή τη στιγμή, όμως, η κατάσταση έφθασε σε οριακό σημείο. Κινδυνεύουμε άμεσα να βρεθούμε μπροστά στο οδυνηρό δίλημμα είτε κατάρρευσης της διαπραγματευτικής διαδικασίας είτε συνέχισής της με το θέμα του φυσικού αερίου στο τραπέζι. Αν συμβεί το πρώτο, τερματίζεται ο μόνος προσφερόμενος τρόπος για λύση του Κυπριακού, με πιθανή τροχοδρόμηση διχοτομικών επιλογών. Αν συμβεί το δεύτερο, θα σημαίνει αναστολή κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας ή από κοινού άσκησή τους με την τουρκοκυπριακή κοινότητα πριν τη λύση του Κυπριακού. Η πρόσφατη συνέντευξη του κ. Άιντε στο ΡΙΚ είναι ενδεικτική αυτού του κινδύνου. Επιπλέον, το φυσικό αέριο παύει να είναι κίνητρο για λύση, με υπαρκτό κίνδυνο να μετατραπεί και σε αντικίνητρο.

Μπροστά σε αυτά τα εφιαλτικά διλήμματα το ΑΚΕΛ δεν μπορεί να παρακολουθεί με απάθεια τις εξελίξεις ούτε και να καταστεί συνυπεύθυνο για όσα θα ακολουθήσουν.

Ευθύς μετά την ανάληψη της Προεδρίας από το Νίκο Αναστασιάδη, ως ΑΚΕΛ, αψηφώντας το πολιτικό κόστος, υποδεικνύαμε ακούραστα ότι έπρεπε να επαναβεβαιωθούν οι συγκλίσεις Χριστόφια – Ταλάτ και να συνεχιστούν οι συνομιλίες από εκεί που είχαν μείνει. Προειδοποιούσαμε και για τις συνέπειες της εξυπαρχής διαπραγμάτευσης. Οι ίδιες οι εξελίξεις απέδειξαν ότι είχαμε δίκαιο:

Πρώτο, είχαμε προειδοποιήσει ότι η προσπάθεια αντικατάστασης των κοινών ανακοινωθέντων Χριστόφια – Ταλάτ με ένα νέο ανακοινωθέν ήταν αχρείαστη και λανθασμένη. Το αποτέλεσμα ήταν η άκαρπη, πεντάμηνη σπατάλη χρόνου που κατέληξε σε κοινή διακήρυξη με απώλειες: Χάσαμε το αδιαίρετο της κυριαρχίας, συμφωνήθηκε η ορολογία «συνιστώσες πολιτείες» και το κατάλοιπο εξουσίας παραχωρήθηκε σε αυτές. Τα δύο τελευταία δεν συνιστούν μεν θέματα αρχής αλλά προηγουμένως δεν τα παραχωρούσαμε, για διαπραγματευτικούς λόγους.

Δεύτερο, ακολούθησε μια επίσης αχρείαστη διαδικασία διερεύνησης θέσεων (screening). Το ΑΚΕΛ προειδοποιούσε ότι το σίγουρο αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας θα ήταν η διεύρυνση του χάσματος ανάμεσα στις δύο πλευρές. Κατά γενική παραδοχή, αυτό ακριβώς συνέβη.

Τρίτο, αντί ουσιαστικής διαπραγμάτευσης ακολούθησε διαδικασία κατάθεσης εγγράφων με τις θέσεις της κάθε πλευράς, που απλώς επαναβεβαίωσε τη διεύρυνση του χάσματος.

Στη συνέχεια, και αφού όλες οι συζητήσεις για το τι δέον γενέσθαι με τις συγκλίσεις κατέληγαν σε αδιέξοδο, με την ελληνοκυπριακή πλευρά να μην τις αποδέχεται και τον κ. Έρογλου να διατείνεται ότι δήθεν τις αποδέχεται ενώ προηγουμένως τις απέρριπτε και ουσιαστικά οδήγησε τις συνομιλίες σε αδιέξοδο από τις αρχές του 2012, αποφασίστηκε μια νέα διαδικασία: Να παρακαμφθεί το ζήτημα των συγκλίσεων, να συζητηθούν τα εκκρεμούντα βασικά θέματα και να ακολουθήσει διαδικασία πάρε – δώσε. Αυτή η διαδικασία είναι προβληματική αφού για να συζητηθούν τα εκκρεμούντα θέματα θα πρέπει προηγουμένως να καθοριστούν τα συμφωνημένα. Ως εκ τούτου είναι πολύ πιθανό να σκοντάψει η διαδικασία ευθύς εξαρχής, με διαφωνία στον καθορισμό των εκκρεμούντων βασικών θεμάτων. Επιπλέον, πώς θα μπούμε μετά σε διαδικασία πάρε – δώσε με δεδομένο το χάσμα που επικρατεί στα θέματα που παρακάμφθηκαν; Οφείλουμε να αναφέρουμε ότι υποβλήθηκαν και πολύ καλύτερες διαδικαστικές ιδέες που, δυστυχώς, απορρίφθηκαν. Ωστόσο το ΑΚΕΛ, παρόλες τις επιφυλάξεις του, υποστήριξε τη διαδικασία που συμφωνήθηκε, αφού σε αντίθετη περίπτωση θα καταλήγαμε σε διαδικαστικό αδιέξοδο.

Την ώρα που όλα ήταν έτοιμα για έναρξη της ουσιαστικής φάσης της διαπραγμάτευσης, η απαράδεκτη ενέργεια της Τουρκίας να δεσμεύσει νότιες περιοχές της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας και μάλιστα απέναντι από τις ελεύθερες ακτές και να στείλει εκεί το Μπαρμπαρός για έρευνες, αναπόφευκτα οδήγησε σε αναστολή της διαπραγματευτικής διαδικασίας. Το ΑΚΕΛ στήριξε την απόφαση του Προέδρου, αλλά ταυτόχρονα υπέδειξε ότι αναστολή δεν σημαίνει και τερματισμός της διαπραγματευτικής διαδικασίας, που είναι ο μόνος προσφερόμενος τρόπος για λύση του Κυπριακού.

Ασφαλώς την ευθύνη για την ένταση τη φέρει ακέραια η Τουρκία. Ωστόσο, το γεγονός ότι η κατοχική δύναμη πέρασε από τις απειλές του παρελθόντος στις πράξεις του παρόντος καθιστά πολύ δύσκολο το να υποχωρήσει ατάκτως. Για να αντιμετωπιστεί ο υπαρκτός κίνδυνος κατάρρευσης της διαπραγματευτικής διαδικασίας είτε επανέναρξής της με το φυσικό αέριο στο τραπέζι, είναι επιτακτική ανάγκη να αναλάβει πρωτοβουλίες ο Πρόεδρος. Πρωτοβουλίες που δεν συνιστούν υπαναχώρηση από τη θέση ότι δεν συζητούμε υπό το κράτος απειλών ούτε και δεχόμαστε συζήτηση του θέματος του φυσικού αερίου πριν τη λύση του Κυπριακού.

Το ΑΚΕΛ υπέβαλε στο Συμβούλιο Αρχηγών συγκεκριμένο πακέτο εισηγήσεων με το οποίο, χωρίς σε καμία περίπτωση να συναινούμε σε συζήτηση του θέματος του φυσικού αερίου πριν τη λύση του Κυπριακού, αποδεικνύεται η καλή μας θέληση και παρέχεται μια ευκαιρία στην Τουρκία να τερματίσει τις προκλήσεις και να επαναρχίσει η διαπραγματευτική διαδικασία. Αν δεν το πράξει, τουλάχιστον θα στραφούν προς αυτήν οι πιέσεις. Το πακέτο εισηγήσεων περιλάμβανε συνομιλίες με την Τουρκία μετά τη λύση του Κυπριακού για οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ των δύο κρατών καθώς και για παροχή φυσικού αερίου σε αυτήν.
Επιπλέον, περιλάμβανε επαναβεβαίωση των συγκλίσεων αναφορικά με τις θαλάσσιες ζώνες, τους φυσικούς πόρους και την κατανομή των ομοσπονδιακών εσόδων.

Δυστυχώς, η πρόταση του ΑΚΕΛ δεν υιοθετήθηκε, με ευθύνη του Προέδρου και των υπόλοιπων πολιτικών δυνάμεων. Ακόμα και οι προαναφερθείσες συγκλίσεις δεν προτάχθηκαν επαρκώς, παρόλο που απαντούν πειστικά σε όλες τις προβαλλόμενες ανησυχίες εκ μέρους της Τουρκίας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας. Όχι διότι θεωρούνται απαράδεκτες αλλά με το επιχείρημα ότι αν τις επαναβεβαιώσουμε θα μας ζητηθεί να δεχθούμε και τις υπόλοιπες συγκλίσεις.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να αναθεωρήσει τη μονοδιάστατη εξωτερική του πολιτική και αναλάβει πρωτοβουλίες και όχι απλώς να διακηρύττει ότι δεν πρόκειται να πάει σε συνομιλίες ενόσω συνεχίζονται οι τουρκικές προκλήσεις. Αυτό είναι σωστό αλλά ανεπαρκές. Η κρισιμότητα της κατάστασης επιβάλλει να ακολουθηθεί ο δύσκολος αλλά σωτήριος δρόμος της υπευθυνότητας. Αν υπερισχύσουν μικροπολιτικές σκοπιμότητες, το ΑΚΕΛ δεν είναι διατεθειμένο να καταστεί συνυπεύθυνο των καταστροφικών συνεπειών. Επιδείξαμε ιώβεια υπομονή και δώσαμε υπεραρκετή πίστωση χρόνου. Δεν υπάρχουν πλέον άλλα περιθώρια. Ασφαλώς αναγνωρίζουμε το δικαίωμα του Προέδρου να έχει τον τελευταίο λόγο. Αυτό, όμως, σημαίνει ταυτόχρονα ότι ο ίδιος ο Πρόεδρος και κανένας άλλος θα φέρει ακέραιη την ευθύνη για όσα θα ακολουθήσουν. Ελπίζουμε να πρυτανεύσει το συμφέρον του τόπου και του λαού έστω και τη δωδεκάτη.