Του Νίκου Κατσουρίδη
Εάν θα έπρεπε κάποιος να αξιολογήσει τις μεγαλύτερες κοινωνικές παροχές στα χρόνια της λειτουργίας της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 1960 έως σήμερα θεωρώ ότι χωρίς κόπο θα κατέληγε στο συμπέρασμα ότι τρείς είναι οι κορυφαίες. Η καθιέρωση των Κοινωνικών Ασφαλίσεων, του ΓΕΣΥ και του θεσμού της αυτόματης Τιμαριθμικής αναπροσαρμογής (ΑΤΑ).
Σήμερα σε όλες τις 35 και πλέον δημοσκοπήσεις που αφορούν τις επικείμενες Προεδρικές εκλογές της 5ης Φεβρουαρίου 2023 οι πολίτες τοποθετούν το θέμα της ακρίβειας στα πρώτα σε σημασία προβλήματα τα οποία αντιμετωπίζει η κυπριακή κοινωνία. Παρομοίως το θέμα της ακρίβειας καταλαμβάνει πρωταγωνιστική θέση σε όλες τις έρευνες στην Ευρωπαϊκή ΄Ένωση.
Την ίδια ώρα στην Κύπρο κάθε τόσο έχουμε θέμα ενίσχυσης και βελτίωσης και των άλλων δύο κορυφαίων θεσμών, του κυπριακού κοινωνικού συστήματος, που διασφαλίζουν την υγεία και το απώτερο μέλλον των πολιτών δηλαδή των Κοινωνικών Ασφαλίσεων και του ΓΕΣΥ. Ταυτόχρονα ο έτερος θεμέλιος του κοινωνικού οικοδομήματος, η Παιδεία ταλανίζεται από σειρά χρόνια προβλήματα.
Ειδικά αυτές τις μέρες βρέθηκε η κυπριακή κοινωνία, πολιτεία και οικονομία σε μια κατάσταση που έχει χρόνια να βρεθεί. Αντιμέτωπη με το φαινόμενο της παναπεργίας. Σε μια εξέλιξη που είναι καρπός της μετωπικής σύγκρουσης εργοδοτών και εργοδοτουμένων απ΄ αφορμή το θεσμό της Α.Τ.Α. Και για την ώρα δεν φαίνεται να υπάρχει διέξοδος. Από τη μια η εργοδοτική πλευρά ζητά κατάργηση της ΑΤΑ και αντικατάσταση της με άλλο σύστημα και από την άλλη η συνδικαλιστική πλευρά ζητά πλήρη επαναφορά του θεσμού.
Και ενώ η ΑΤΑ, δηλαδή το εργαλείο αντιστάθμισης της ακρίβειας βρίσκεται σε δοκιμασία, το ΓΕΣΥ χρειάζεται αναβάθμιση και βελτίωση και η Παιδεία απαιτεί ριζικές αλλαγές, και όλα αυτά συνεπάγονται πόρους οικονομικούς, έρχεται συγκεκριμένος υποψήφιος ή και υποψήφιοι και προτείνουν θαυμαστές λύσεις σε άλλα θέματα. Θέματα υπαρκτά μεν και σοβαρά και τα οποία επίσης απαιτούν κεφάλαια αλλά αν θα τα ιεραρχούσα δεν βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις, το ΓΕΣΥ, την Παιδεία και την ΑΤΑ. Εκτός και αν υπάρχουν λεφτά για όλα.
Και το οξύμωρο είναι ότι συγκεκριμένος υποψήφιος ενώ αποφεύγει τα δύσκολα έχει προτάσεις μαγικές για όλα τα άλλα. Γιατί όμως να μην μπορεί να βρεθεί λύση για την ΑΤΑ. Γιατί ένας θεσμός που για χρόνια υπήρξε αποτελεσματικός πρέπει να αντικατασταθεί παντελώς; Αν και εφόσον υπάρχουν οι οικονομικές δυνατότητες για μια νέα ολοκληρωμένη φορολογική μεταρρύθμιση, πως γίνεται να μην υπάρχουν για την ΑΤΑ; Εκτός και αν είναι αλλού το θέμα. Αν βρίσκεται π.χ. στην επιθυμία, στον στόχο, να αντικατασταθούν θεσμοί που λειτούργησαν υπερ των εργαζομένων, με άλλους οι οποίοι στο σύνολο τους και όχι ξεχωριστά θα οδηγήσουν σε μια νέα ετεροβαρή ανακατανομή του εθνικού εισοδήματος. Ετεροβαρή αρνητικά για το σύνολο και ετεροβαρή θετικά για ορισμένες ομάδες της κοινωνίας. Και ένας δεύτερος ίσως στόχος ο εξοβελισμός του ρόλου των κοινωνικών εταίρων και της συλλογικής αναμεταξύ τους διαπραγμάτευσης και επίτευξης λύσεων. Και οι λύσεις να μετατεθούν σιγά – σιγά μόνο στα χέρια της Πολιτείας. Εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας. Αρα περιορισμός του ρόλου των κοινωνικών οργανώσεων, συνδικαλιστικών και άλλων. Μετατόπιση του κέντρου βάρους των αποφάσεων εκεί που υποτίθεται ότι όλοι θέλουν να αποφύγουν. Στα Κόμματα και τη δημόσια υπηρεσία. Γιατί Κυβερνήσεις και Βουλή ίσον Κόμματα και δημόσια υπηρεσία. Ολοι οι άλλοι κοινωνικοί θεσμοί θα τοποθετούνται πλέον χωρίς δυνατότητα πραγματικής αντίδρασης. Ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Το βλέπουμε στις χώρες όπου πέτυχαν τους προαναφερθέντες στόχους. Οι καρποί αυτοί είναι καλοί για όσους δεν έχουν ανάγκη, αυτούς που έχουν περίσσευμα και για μια και για δυο και τρείς γενιές εφ΄ εξής. Για τους άλλους τους πολλούς τα πράγματα γίνονται όλο και πιο τραγικά.
Για να προχωρεί μπροστά μια κοινωνία, για να διατηρούνται οι προϋποθέσεις και οι βάσεις για μια επιτυχή οικονομική ανάπτυξη, δεν είναι αρκετό να ευημερούν οι δείκτες και οι αριθμοί. Ούτε να παράγεται απλά και μόνο περισσότερο Εθνικό Προϊόν. Είναι αναγκαίο να υπάρχει και να ενδυναμώνεται ο κοινωνικός ιστός. Αυτό προϋποθέτει ισόρροπη και ισότιμη κατανομή του Εθνικού Εισοδήματος. Όσον γίνεται λιγότερο άδικη σε βάρος των μαζών, οι οποίες στην τελική ανάλυση είναι και οι καταναλωτές αυτού του περισσότερο παραγόμενου Εθνικού Προϊόντος. Αν με άλλα λόγια οι πολλοί δεν μπορούν να καταναλώσουν το όλο και περισσότερο παραγόμενο Εθνικό Προϊόν και αυτό απλά συσσωρεύεται στους λίγους θα προκύψει κρίση. Αρα το μέτρο, η ισορροπία είναι που θα αποδώσει πραγματικά καρπούς. Και καρπός δεν είναι μόνο τα χρήματα. Δεν είναι μόνο η ισχυρή οικονομική βάση αλλά και τα απαραίτητα συστήματα, που οικοδομούνται σ΄ αυτή τη βάση. Για παράδειγμα, Υγεία, Παιδεία, Κοινωνικές Παροχές, Πολιτισμός κ.ο.κ.
Γι΄ αυτό οι υποψήφιοι θα πρέπει να κρίνονται όχι από αποσπασματικές προσεγγίσεις και προτάσεις αλλά από την ολοκληρωμένη τους πρόταση.
