για «Το Πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για τον Συνεργατισμό» ο βουλευτής του Κινήματος Αλληλεγγύη Μιχάλης Γιωργάλλας ανέφερε:«Σήμερα εδώ στην ολομέλεια εν είδη νεκρολογίας θα ξεδιπλωθεί το κουβάρι ακόμα μιας τραγικής ιστορία στη σύγχρονη περίοδος της οικονομίας της Κύπρου.
Αυτής του Συνεργατισμού.
Όμως ο Συνεργατισμός δυστυχώς δεν είναι πια μαζί μας.
Η κατάληξη του έρχεται να προστεθεί κοντά στις ανάλογες τραγικές καταλήξεις του χρηματιστηρίου, της Eurocypria, των Κυπριακών Αερογραμμών, της Λαϊκής.
Και είναι να αναρωτιέται κανείς πως τα τελευταία χρόνια χάθηκαν από το κράτος και την οικονομία σημαντικές αξίες, πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία και δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ.
Είναι να αναρωτιέται κανείς γιατί μας δέρνει αυτή η κακοδαιμονία.
Γιατί πάμε από τη μια καταστροφή στην άλλη.
Γιατί δεν μπορούμε να σταματήσουμε τον κατήφορο.
Η απάντηση δεν είναι απλή.
Όμως έχει βάση το επιχείρημα ότι φτάνεις στην καταστροφή από ανεπάρκεια κατανόησης της τραγικότητας της θέσης σου και με απουσία ικανότητας να πάρεις τολμηρές και σωστές αποφάσεις.
Και στην περίπτωση του Συνεργατισμού κάποιοι από αυτούς που έπρεπε να πάρουν καθοριστικές αποφάσεις για το μέλλον του,
- υπήρξαν τραγικά ανεπαρκείς, άτολμοι και ανίκανοι,
- δεν κατανόησαν ποτέ τα πραγματικά αίτια των προβλημάτων που ταλάνιζαν τον Συνεργατισμό για να τα λύσουν,
- και δεν πήραν ποτέ τις σωστές αποφάσεις που να επιλύουν το πρόβλημα επιβίωσης του οργανισμού, με αποτέλεσμα να χαθεί μια πολύτιμη αξία από την οικονομία του τόπου και σήμερα μια μεγάλη μερίδα ιδιαίτερα των μικρομεσαίων δανειοληπτών να βρίσκεται αντιμέτωπη με τον εφιάλτη των Μη Εξυπηρετούμενων Δανείων (ΜΕΔ) και τον κίνδυνο απώλειας περιουσιακών στοιχείων τα οποία αποτελούν εγγυήσεις σε προβληματικά δάνεια.
Θα μπορούσε να ήταν άλλη η πορεία του Συνεργατισμού;
Θα μπορούσε.
Θα μπορούσε να ήταν άλλη η κατάληξη του Συνεργατισμού αν τις κρίσιμες στιγμές της παραζάλης του κινδύνου η Βουλή έκανε άλλες επιλογές.
Από αυτό εδώ το βήμα τον Δεκέμβριο του 2015, τις ατέλειωτες ολομέλειες τις ημέρες της κρίσης, με νηφαλιότητα και ψυχραιμία ο σημερινός Πρόεδρος της Βουλής Δημήτρης Συλλούρης τότε Βουλευτής του Ευρωπαϊκού Κόμματος προσπαθούσε να πείσει το σώμα ότι πριν από την δεύτερη έγκριση βοήθειας προς τον Συνεργατισμό για 175 εκατομμύρια θα έπρεπε να εξεταστεί η βιωσιμότητα και η εταιρική διακυβέρνηση του οργανισμού και να είχαν παρθεί έγκαιρα μέτρα.
Έλεγε τότε ο κύριος Συλλούρης προς την Ολομέλεια:
Κύριοι συνάδελφοι, μη ξεχνάτε το λάθος και την ευθύνη της Βουλής, που ψήφισε το €1,8 δις για τη Λαϊκή χωρίς κάποια στοιχεία που έπρεπε να λάβουμε υπόψη, και είδαμε στη συνέχεια να καταστρέφεται η τράπεζα, το τραπεζικό σύστημα και ολόκληρη η οικονομία του τόπου, να πληρώνουν αθώοι άνθρωποι και να μεγαλουργούν στη συνέχεια οι ίδιοι που τους κατέστρεψαν.
Και βρισκόμαστε ακριβώς εδώ, σημείωνε ο κ. Συλλούρης και συνέχισε.
Σήμερα σας λένε «ψηφίστε» για το Συνεργατισμό χωρίς καμιά πληροφόρηση.
Από σεβασμό στη Βουλή και το σύνταγμα να επιμένετε να σας δώσουν στοιχεία.
Γιατί αν αύριο υπάρχουν προβλήματα εταιρικής διακυβέρνησης στον Συνεργατισμό που αν δεν τα επιλύσουμε πριν εγκρίνουμε τα 175 εκατομμύρια, πολύ φοβούμαι θα είμαστε εδώ μετά από έξι μήνες -δεν ξέρω με ποιο καθεστώς- όταν θα ελέγχεται ο Συνεργατισμός από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, και θα λέμε δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να ξεπουλήσουμε το συνεργατισμό. Ελπίζω τότε να μην έχετε παράπονο και να μη λέτε δικαιολογίες και να μην τσακώνεστε μεταξύ σας για το ποιος έφταιγε.
Αυτά έλεγε τότε ο Δημήτρης Συλλούρης όχι γιατί είχε μαντικές ικανότητες αλλά γιατί είχε μια καθαρή ματιά έξω από συμφέροντα και μπορούσε να κρίνει τις εξελίξεις με ορθολογισμό.
Αυτά τα επικαλούμαι σήμερα όχι με διάθεση δικαίωσης του κυρίου Συλλούρη, αλλά για να αποδείξω ότι δεν έγινα όλα όσα έπρεπε να γίνουν για να σωθεί ο Συνεργατισμός και να συνεχίσει.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι
Ως Αλληλεγγύη εκφράζουμε την ικανοποίηση μας για την εργασία της Ερευνητικής Επιτροπής την οποία συγχαίρουμε και ευχαριστούμε.
Την ίδια ώρα κακίζουμε τον τρόπο με τον οποίο η Κυβέρνηση και ειδικά ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αντιμετώπισαν το Πόρισμα.
Ο χλευασμός και η απαξίωση της Κυβέρνησης προς την Ερευνητική Επιτροπή και το Πόρισμα της, είναι ένα κακό προηγούμενο το οποίο θα απομακρύνει στον μέλλον κάθε σοβαρό και άξιο ερευνητή από τις ερευνητικές επιτροπές του δημοσίου, πλήττοντας με αυτό τον τρόπο τη διαφάνεια και τη λογοδοσία.
Μετά και την έκδοση του πορίσματος για τον Συνεργατισμό που συζητούμε σήμερα, έγινε προσπάθεια να σχηματοποιηθεί η εικόνα ότι ο Συνεργατισμός ήταν κλινικά νεκρός και μοιραία η Κυβέρνηση προχώρησε στην ευθανασία του, αφού εξέλειπε κάθε ελπίδα θεραπείας του.
Η αλήθεια είναι ότι ο Συνεργατισμός αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα όμως ήταν βιώσιμος όπως φανερώνουν πολλά στοιχεία και μαρτυρίες που καταγράφονται στο πόρισμα.
Τα σοβαρά προβλήματα ρευστότητας και για τον Συνεργατισμό άρχισαν να γίνονται σοβαρά, όταν οι συνεχείς υποβαθμίσεις της κυπριακής οικονομίας είχαν ως αποτέλεσμα, από τον Μάιο του 2011 η Κύπρος να μην μπορεί να αντλήσει κεφάλαια από τις διεθνείς αγορές αφού οι αποδόσεις των Κυπριακών Κρατικών ομολόγων εκτοξεύθηκαν πάνω από το 15%.
Ακόμα επειδή η διαπραγμάτευση σύναψης μνημονίου εξωτερικής βοήθειας έγινε με μεγάλη καθυστέρηση τα μεγέθη των ελλειμάτων άρχισαν να μεγαλώνουν επικίνδυνα.
Επιπλέον η γνωστή απόφαση των Βρυξελλών στις 26 Οκτωβρίου του 2011 για το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων δημιούργησε ακόμα περισσότερα κενά στον Συνεργατισμό ο οποίος είχε στην κατοχή του πολλά κυπριακά ομόλογα που δεν είχαν σημαντική αξία γιατί ήταν σκουπίδια και αρκετά ελληνικά ομόλογα, τα οποία επίσης ήταν σκουπίδια.
Όλα τα πιο πάνω αλλά και η κρίση στην πραγματική οικονομία την περίοδο πριν το 2013 επιβάρυναν τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα του ΣΠΤ.
Αυτό όμως που επιδείνωσε ακόμα περισσότερο την κατάσταση του Συνεργατισμού ήταν η αλλαγή του ορισμού των ΜΕΧ σύμφωνα με τον κανονισμό απαίτησης κεφαλαίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
Η αλλαγή αυτή ήταν καθοριστική καθώς πλέον ΜΕΔ δεν ήταν αυτό που είχε καθυστερημένες δόσεις για 270 μέρες αλλά αυτό που είχε καθυστερήσεις πέραν των 90 ημερών.
Αυτή η αλλαγή πολλαπλασίασε αμέσως τα ΜΕΔ στον Συνεργατισμό με αποτέλεσμα τον Νοέμβριο του 2013 αυτά να φτάνουν τα €5,6 δις ή 42% του συνόλου, εκ των οποίων €4,2 δις ή 31% του συνόλου είχαν καθυστερήσεις πέραν των 360 ημερών.
Όμως ακόμα και τότε που αναγκαστικά πολλαπλασιάστηκαν οι κεφαλαιακές του ανάγκες ο Συνεργατισμός ήταν βιώσιμος.
Ήταν βιώσιμος για αυτό και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συμφώνησε να τον ανακεφαλαιοποιήσει το 2013 με ποσό €1,5 δις. Ποσό το οποίο διέθεσε το Κυπριακό Κράτος ύστερα από δανεισμό από την ΕΕ και το ΔΝΤ.
Ταυτόχρονα με τη διάθεση του ποσού ανακεφαλαιοποίησης η Κυπριακή Δημοκρατία ανέλαβε δεσμεύσεις για την εξυγίανση και την αναδιάρθρωση του ΣΠΤ.
Οι δεσμεύσεις αυτές όπως πολλά άλλα πράγματα στον τόπο μας, υλοποιήθηκαν πλημμελώς και καθυστερημένα με αποτέλεσμα η κατάσταση του Συνεργατισμού να γίνεται ολοένα και χειρότερη.
Είναι ενδεικτικές οι αναφορές στο πόρισμα για την προσπάθεια ενοποίησης του ΣΠΤ.
Σημειώνεται στο πόρισμα ότι ένεκα και πάλιν πολιτικών σκοπιμοτήτων και επεμβάσεων αναρμοδίων παραγόντων αποτράπηκε η έγκαιρη ενοποίηση του ΣΠΤ η οποία θα διευκόλυνε την αντιμετώπιση των πολλαπλών προβλημάτων του.
Η ενοποίηση του όμως έστω και καθυστερημένα η οποία θα μπορούσε να είχε ευεργετικά αποτελέσματα δεν απέτρεψε την τελική του κατάρρευση.
Η αδυναμίες, οι ελλείψεις και η ανικανότητα της διοίκησης έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην καταστροφική πορεία του Συνεργατισμού.
Αναφέρεται ενδεικτικά στο πόρισμα:
Με βάση τα ενώπιον μας έγγραφα και μαρτυρίες καταλήγουμε στη διαπίστωση ότι η διαδικασία επιλογής τους χαρακτηριζόταν από αδιαφάνεια και ότι έγινε σε μεγάλη έκταση στη βάση πολιτικών κριτηρίων.
Μας οδηγούν δε αυτά στο περαιτέρω συμπέρασμα ότι η ανεξαρτησία τους δεν ήταν διασφαλισμένη, αλλά ούτε ότι η γενική σύνθεση της Επιτροπείας παρείχε την εγγύηση ικανής διοίκησης των υποθέσεων της Τράπεζας.
Οι πιο πάνω αδυναμίες εκδηλώθηκαν ποικιλοτρόπως. Από τα πρακτικά των συνεδριάσεων της αποκαλύπτεται ότι η Επιτροπεία ασχολείτο κατά το πλείστον του χρόνου της σε θέματα ήσσονος σημασίας και όχι σε θέματα ουσίας όπως η διαμόρφωση στρατηγικής και η παρακολούθηση της υλοποίησης της στρατηγικής κινδύνων.
Απουσίαζε ο κατάλληλος προγραμματισμός των εργασιών της και ένα σχέδιο το οποίο να διασφαλίζει την παρακολούθηση και υλοποίηση των αποφάσεων της.
Οι αδυναμίες της Επιτροπείας εκδηλώθηκαν και μέσα από την τάση που υπήρχε της συχνής αναζήτησης γνωματεύσεων από εξωτερικούς συμβούλους με δαπάνη €37 εκ. για την περίοδο 2014-2018. Το πλέον όμως επιλήψιμο του φαινομένου ήταν το γεγονός, όπως και σε εκθέσεις των εποπτικών αρχών διαπιστώνεται, ότι αρκετές μελέτες δεν αξιοποιούντο επαρκώς είτε διότι η διοίκηση αδυνατούσε να το πράξει ή διότι τις εγκατέλειπε.
Δηλαδή διόρισαν μια ανεπαρκή διοίκηση σε μια περίοδο κρίσης με αποστολή να ανατάξει τον συνεργατισμό.
Και όλοι αυτοί οι εκλεκτοί ασχολήθηκαν με τα ασήμαντα και όχι τα σημαντικά, ήταν άβουλοι και πελαγωμένοι και αναζητούσαν λύσεις σε εξωτερικούς συμβούλους και πλήρωσαν 37 εκατομμύρια σε μελέτες τις οποίες άφησαν αναξιοποίητες γιατί προφανώς δεν τις κατανοούσαν.
Το χειρότερο όλων είναι ότι οι διοικούντες τον Συνεργατισμό αποδείχθηκαν πρωταθλητές στις διαγραφές δανείων και όπως καταγράφεται στο πόρισμα Η ΚΕΔΙΠΕΣ με επιστολή της με ημερ. 12/2/2019 ανέφερε ότι το ύψος των διαγραφών ήταν €1,1 δις για τη διετία 2016 – 2017 το οποίο αντιπροσωπεύει το 92% της συνολικής μείωσης των ΜΕΧ (€ 1,2 δις) της περιόδου 2016 μέχρι το τέλος του 2017.
Για τη διατήρηση αυτής της ανεπαρκούς διοίκησης που ολοκλήρωσε την καταστροφή έχουν ευθύνη και ο Υπουργός Οικονομικών και η Κυβέρνηση και η Κεντρική Τράπεζα και οι εποπτικές αρχές στη Φρανκφούρτη.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι
Όπως καταγράφεται στο πόρισμα κατά την συνεδρία της Επιτροπείας, με ημερ. 24/10/2014, ο τότε Πρόεδρος της Επιτροπείας κ. Ν. Χατζηγιάννης, ανέφερε ότι η ολοκλήρωση της Πανευρωπαϊκής Άσκησης Ακραίων Καταστάσεων επιβεβαίωσε την ευρωστία του ΣΠΤ και παράλληλα κατέδειξε ότι ο Συνεργατισμός είναι μια από τις καλά κεφαλαιοποιημένες τράπεζες στην Ευρωζώνη… Όσον αφορά στην επόμενη μέρα, σημείωσε ότι με ένα εξορθολογισμένο και θωρακισμένο ισολογισμό, ο Συνεργατισμός είναι πλέον ένας από τους πιο φερέγγυους τραπεζικούς οργανισμούς στην Ευρωζώνη……
Τολμώ να πω ότι ήθελε πολύ μαεστρία αυτό τον οργανισμό που περιέγραφε ο κ. Χατζηγιάννης να τον ρίξεις στα βράχια.
Η κύρια αιτία της καταστροφής του Συνεργατισμού, υπήρξε ο ανθρώπινος παράγοντας, ιδιαίτερα μάλιστα η εγκληματική αμέλεια, η αποδεδειγμένη ανικανότητα, τα τραγικά λάθη και οι ασυγχώρητες παραλείψεις της διοίκησης, οι σκοπιμότητες και τα συμφέροντα όσων πλούτιζαν παράνομα και παρασιτικά από τον Συνεργατισμό καθώς και η ασυδοσία και η απληστία πολλών από αυτούς που βρέθηκαν στην αυλή του Οργανισμού.
Επιπλέον διαχρονικά ο ρόλος των κομμάτων ήταν καταστροφικός.
Η κομματοκρατία μέχρι και την τελευταία στιγμή «σκότωνε» την αξιοκρατία.
Οι κομματικοί φίλοι που ήταν αρεστοί εκτόπιζαν τους ικανούς και άξιους.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι
Ανασκοπώντας την πορεία των γεγονότων πως φτάσαμε σε αυτή την απειλητική κατάσταση θα κάνουμε συγκλονιστικές διαπιστώσεις.
Από την φούσκα των ακινήτων μέχρι το κούρεμα, από τη διάλυση της Λαϊκής μέχρι την κατάρρευση του Συνεργατισμού τα κυρίαρχα στοιχεία όλης αυτής της αμαρτωλής περιόδου, ήταν η ανεπάρκεια, η επιπολαιότητα, η κουμπαροκρατία, η επικράτηση ιδιοτελών συμφερόντων, η διαπλοκή, η διαφθορά.
Όλα ήταν αφημένα στη τύχη τους και όλοι ήταν βολεμένοι εκείνο το αμαρτωλό διάστημα των καταχρήσεων.
Το πολιτικοοικονομικό κατεστημένο του τόπου εκείνο τον καιρό ζούσε σε περίοδο κραιπάλης και αν κάποιος πήγαινε να χαλάσει το μοτίβο τον έβγαζαν εκτός σειράς.
Ακόμα και μετά τις οδυνηρές αποφάσεις του Μαρτίου 2013 με το ανεκδίκητο κούρεμα καταθέσεων ελάχιστα έγιναν για να περισώσουμε ότι μπορούσε να σωθεί.
Το κλείσιμο της Λαϊκής, η συρρίκνωση της Τράπεζας Κύπρου και η κατάρρευση του Συνεργατισμού, ήταν ένα σοκ ειδικά για τους Κύπριους καταθέτες που μέχρι τότε αντιμετώπιζαν τις τράπεζες ως οιονεί κοινωνικοθρησκευτικούς οργανισμούς.
Κι όταν το όνειρο γκρεμίστηκε και φάνηκε στη γωνία ο εφιάλτης τα δεδομένα άλλαξαν δραματικά και ακαριαία.
Χάθηκαν σημαντικές καταθέσεις.
Έκλεισαν επιχειρήσεις.
Αυξήθηκαν επικίνδυνα οι άνεργοι.
Αυξήθηκαν κατακόρυφα τα ΜΕΔ.
Και πλέον γινόμαστε μάρτυρες των απαράδεκτων φαινομένων φτωχοποιημένων, άστεγων και δυσπραγούντων συμπολιτών μας.
Τελειώνω με την υπόδειξη ότι μετά την κατάρρευση του Συνεργατισμού μας έμεινε πίσω ένα επικίνδυνο φαινόμενο.
Αυτό των ΜΕΔ.
Για να εξαλείψουμε τον κίνδυνο των ΜΕΔ που απειλεί την οικονομία, χρειάζεται οι τράπεζες να λειτουργήσουν με λιγότερη κερδοσκοπική διάθεση, να χρησιμοποιήσουν το εργαλείο των εκποιήσεων νούσιμα και να επιδιώξουν να κάνουν βιώσιμες και θαρραλέες αναδιαρθρώσεις στη βάση της σχετικής Οδηγίας της Κεντρικής Τράπεζας.
Και επειδή δεν τρέφω ψευδαισθήσεις ότι τα πιο πάνω θα συμβούν από μόνα τους, προτείνω όπως η Επιτροπή Οικονομικών της Βουλής να δημιουργήσει ένα παρατηρητήριο να ορίσει δηλαδή μια ομάδα η οποία θα ενημερώνεται σε τακτική βάση από τους αρμοδίους για την πορεία των ΜΕΔ, των εκποιήσεων και άλλων παραμέτρων του προβλήματος ώστε με αυτό τον τρόπο να έχει εικόνα και η Βουλή της κατάστασης και να επέμβει με νομοθετικές ρυθμίσεις αν καταστεί αναγκαίο για να προλάβουμε τα χειρότερα.
Τέλος ευχή και θέση μας είναι ότι το πόρισμα πρέπει να γίνει εργαλείο διόρθωση και όχι πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης.
Γιατί το οικονομικό κόστος που πλήρωσε η κυπριακή οικονομία και η κυπριακή πολιτεία από αστοχίες, ανεπάρκειες, ανικανότητα, λάθη και συμφέροντα, είναι υπερβολικά μεγάλο για να το αγνοήσουμε.
Αν έχει μια αξία να κάνουμε κάτι είναι να διορθώσουμε πολλά από αυτά που αναφέρονται στο πόρισμα.»
