Οι διεθνείς συνέπειές της (ΕΕ, Ρωσία, Κίνα)
Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Σε δύο προηγούμενα άρθρα μας, εξετάσαμε τις αποφάσεις για την Αγία Σοφία και τον EastMed στην αλληλεπίδρασή τους με το ευρύτερο στρατηγικό πλαίσιο που επικαθορίζει πάντα στην ιστορία την ελληνοτουρκική διαμάχη.
‘Όπως ήδη υπογραμμίσαμε, μια στρατιωτική αναμέτρηση Ελλάδας και Τουρκίας δεν θα παραμείνει αναγκαστικά περιορισμένη σε ένα «θερμό στρατιωτικό επεισόδιο» και τυχόν κλιμακούμενη θα οδηγήσει σε μεγάλες καταστροφές και στις δύο χώρες, βάσει του οπλισμού που διαθέτουν, ενώ υπάρχει πιθανότητα να επεκταθεί και στην Κύπρο. Δεν θα υπάρξει νικητής σε μια τέτοια σύγκρουση η οποία θα μπορούσε να διευκολύνει καταρχήν όσους θα ήθελαν να αυξήσουν τον έλεγχο Ελλάδας, Τουρκίας και Κύπρου, αλλά και να ανταποκριθεί στις ευρύτερες ανάγκες και στρατηγικές του νεοσυντηρητικού «Κόμματος του Χάους», υπεύθυνου ήδη για μια αλυσσίδα καταστροφικών πολέμων στην ευρεία Μέση Ανατολή.
Ο πιο εύκολος τρόπος για να φτάσουμε σε μια τέτοια σύγκρουση είναι αν τρίτες δυνάμεις κατορθώσουν να δημιουργήσουν εσφαλμένες αντιλήψεις της Ελλάδας για την Τουρκία και αντίστροφα, ωθώντας τις δύο χώρες σε εγκλωβισμό σε τροχιές που δεν θα επιτρέπουν εύκολα υποχώρηση, χωρίς να θεωρηθεί εθνική ταπείνωση. Δεν είμαστε ακόμα εκεί, αλλά πλησιάζουμε με μεγάλη ταχύτητα.
Η ευρύτερη Μέση Ανατολή
Ο Ανδρέας Παπανδρέου συνήθιζε να λέει ότι ξεκινάς από το γενικό για να πας στο ειδικό. Το να εξετάζονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις απομονωμένα από το ευρύτερο στρατηγικό και διεθνές πλαίσιο, δεν έχει απολύτως κανένα νόημα. Ας δούμε λοιπόν τι συμβαίνει γύρω μας.
Τρεις φορές τα δύο τελευταία χρόνια βρεθήκαμε στα πρόθυρα σύγκρουσης με το Ιράν, που, αν επήρχετο, θα είχε τεράστιες, παγκόσμιες οικολογικές και οικονομικές επιπτώσεις, αλλά και θα μετέβαλε σε σωρό ερειπίων όλη τη Μέση Ανατολή, τορπιλίζοντας και το κινεζικό σχέδιο «Οne Belt, One Road”. Αυτοί που αποφάσισαν τη δολοφονία Σουλεϊμανί, αποδέχονταν, αν δεν επεδίωκαν αυτές τις συνέπειες. Ο σχεδιαζόμενος και παρολίγον πραγματοποιηθείς πόλεμος κατά του Ιράν, που παραμένει πάντα στην επικαιρότητα, ιδίως τους επόμενους μήνες, ήταν επίσης ενταγμένος τόσο στην μεσανατολική στρατηγική των Ισραηλινών πολεμοχαρών εξτρεμιστών, όσο, πιθανώς, και στην ευρύτερη επιδίωξη ριζικής τροποποίησης των όρων της «παγκοσμιοποίησης», ώστε να ανακοπεί η άνοδος της Κίνας.
Στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, παρατηρούμε μια διαρκή προσπάθεια των εξτρεμιστικών δυνάμεων της Αυτοκρατορίας, ήδη πριν, και πολύ περισσότερο μετά την εκλογή Τραμπ, να προκαλέσουν διάφορες συγκρούσεις. Το 2013, ο Ομπάμα σταμάτησε την τελευταία στιγμή τον σχεδιασμό αμερικανικής εισβολής αλά Ιράκ στη Συρία, ενώ το 2015, η κατάρριψη ρωσικού αεροσκάφους από την Τουρκία (πιθανώς κατόπιν παρασκηνιακών ενθαρρύνσεων προς την Άγκυρα) παρολίγον να δρομολογήσει μια σύγκρουση Ρωσίας – Τουρκίας που θα μπορούσε να υπονομεύσει τη δράση της Μόσχας στη Μέση Ανατολή, αλλά και να οδηγήσει στην τελική πτώση του Ερντογάν. Το 2016 είχαμε το αποτυχημένο πραξικόπημα στην Τουρκία και εν συνεχεία, μετά την εκλογή Τραμπ, τους δύο αμερικανικούς βομβαρδισμούς της Συρίας, παρά την εκεί παρουσία ρωσικών στρατευμάτων. Είχαμε επίσης την παρολίγον σύγκρουση Ρωσίας – Τουρκίας στη Συρία, την ελληνοτουρκική ένταση, τη σύγκρουση για τη λεηλασία της Λιβύης, τη διαμάχη Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν και στα ανατολικά της περιοχής, το ινδικό εθνικιστικό καθεστώς του Μόντι (στενά συνδεόμενο με τους Νεοσυντηρητικούς στρατηγιστές, όπως τον Μπάννον και τον Νετανιάχου) που έχει αρχίσει ένα νέο επεισόδιο του «Πολέμου των Πολιτισμών», επιτιθέμενο στους Μουσουλμάνους της Ινδίας, στην αυτονομία του Κασμίρ και στο Πακιστάν και διάφορα άλλα.
Σε κάθε μια από αυτές τις περιπτώσεις, αλλά και στις διαμάχες εκτός αυτής (Ουκρανία, Κορέα, Βενεζουέλα, Σινο-αμερικανική και Σινο-ινδική) βλέπουμε την ίδια «τυπολογία». Συγκεντρώνονται εκρηκτικά υλικά, φτάνουμε στο χείλος της καταστροφής και εν συνεχεία ισχυρές διεθνείς δυνάμεις κινητοποιούνται λόγω του υπέρογκου διακυβεύματος και σταματάνε τις συρράξεις την τελευταία στιγμή. Διερωτάται όμως κανείς εύλογα πόσο καιρό η στάμνα θα πηγαίνει στο πηγάδι και δεν θα σπάσει σε μια από αυτές τις διαδρομές πάνω από τοπικές ή ευρύτερες αβύσσους.
Γνωρίζουμε καλά, όσοι τουλάχιστον γνωρίζουμε λίγη ιστορία, ότι ο πόλεμος είναι η φυσική διέξοδος του καπιταλισμού σε κρίση κι αν δεν έχει ξεσπάσει ακόμα ανοιχτός παγκόσμιος πόλεμος είναι γιατί υπάρχουν πυρηνικά όπλα. Κι αυτό που βλέπουμε άλλωστε διεθνώς δεν απέχει πολύ από τον ορισμό ενός «παγκόσμιου πολέμου χαμηλής έντασης».
Ελληνοτουρκικά, ΕΕ και Κίνα
Μια ελληνοτουρκική σύγκρουση, εκτός των συνεπειών της για τις δύο χώρες και την Κύπρο, θα έκανε πολύ μεγάλη ζημιά στην Κίνα και στο σχέδιο “One belt, one road”, ενώ θα συνιστούσε ισχυρότατο πλήγμα στην Ευρωπαϊκή ‘Ενωση. Η ΕΕ, ήδη σε βαθύτατη κρίση, θα είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπίσει και μια γεωπολιτική σύγκρουση που θα εμπλέκει δύο μέλη της. Μια σοβαρή παρενέργεια θα είναι η διακοπή της πληρωμής του ελληνικού και του τουρκικού χρέους κατά τρόπο ασύντακτο.
Δεν μπορούμε δυστυχώς να αποκλείσουμε ότι υπάρχουν σήμερα δυνάμεις που ευνοούν μια τέτοια κατεύθυνση, που θέλουν κάπου στην περιοχή έναν μεγάλο πόλεμο, ιδίως στα πλαίσια και του ακήρυκτου, αλλά πολύ υπαρκτού εμφύλιου πολέμου, στο κέντρο της Αυτοκρατορίας, μεταξύ Νεοσυντηρητικών – Νεολοκληρωτικών και Νεοφιλελεύθερων – Παγκοσμιοποιητών, μεταξύ του κόμματος του Πομπέο, του Νετανιάχου και του Χάντινγκτον από τη μια, του Φουκουγιάμα και του Σόρος από την άλλη. ΟΙ επόμενοι μήνες είναι πολύ κρίσιμοι, λόγω και της αποφασιστικής μάχης μεταξύ των δύο αυτών «φραξιών» στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές του προσεχούς Νοεμβρίου και του φόβου των εξτρεμιστών ότι μπορεί να χάσουν το όργανό τους στον Λευκό Οίκο (κάτι όχι βέβαιο, αλλά όχι και αδύνατο).
Να υπογραμμίσουμε εδώ ότι το νεοσυντηρητικό παγκόσμιο «κόμμα του Χάους» δεν συμπαθεί την ΕΕ, και δεν θα έβλεπε με καθόλου κακό μάτι την κατάτμησή της σε μικρότερα σύνολα, ευκολότερα «χειρίσιμα» από την Αυτοκρατορία και τη συνακόλουθη μείωση της διεθνούς επιρροής της Γερμανίας. (Ήδη το 1996, μία δευτερεύουσα επιδίωξη της κρίσης των Ιμίων ήταν να δοθεί ένα μάθημα στην Ευρώπη ποιος είναι το αφεντικό και κάνει κουμάντο στην Μεσόγειο).
Το βαθύτερο νεοσυντηρητικό σχέδιο είναι πιθανώς η κατάτμηση της ΕΕ και η είσοδος της Τουρκίας σε τροχιά διάλυσης, με παράλληλη ολοκλήρωση της αποικιοποίησης Ελλάδας και Κύπρου (που μακροχρόνια θα δουν να συρρικνώνεται και να εξασθενεί περαιτέρω και δραματικά ο ελληνικός πληθυσμός τους) και η δημιουργία μιας Μεσογειακής ‘Ενωσης στην οποία θα συμμετέχει η Νότια Ευρώπη και η Βόρεια Αφρική (καθιστώντας το σύνολο εξαιρετικά ανομοιογενές και διευκολύνοντας τον έλεγχό του απέξω) και που θα ήταν ένας τρόπος για να αποκλεισθούν για πάντα και η Ρωσία και η Γερμανία από την περιοχή.
Δεν είμαστε βέβαια εκεί, ούτε είναι σίγουρο ότι θα φτάσουμε ποτέ, έστω κι αν τίποτα δεν αποκλείεται σε συνθήκες τέτοιας παγκόσμιας αστάθειας. Η πείρα των τελευταίων δεκαετιών αποδεικνύει τη διαχρονική αξία του νόμου των μη σκοπούμενων συνεπειών. Και οι Αμερικανοί νόμισαν ότι κατέφεραν ισχυρότατο πλήγμα στους Ρώσους στην Ουκρανία και όντως έτσι ήταν, αλλά βέβαια δεν τους άρεσε καθόλου όταν είδαν τα ρωσικά στρατεύματα να κάνουν την εμφάνισή τους στη Συρία. Στο μεταξύ όμως έγινε ο πόλεμος στην Ουκρανία, ξεκίνησε ο 2ος Ψυχρός Πόλεμος με τη Ρωσία και κατεστράφησαν οι σχέσεις της Ευρώπης με τη Μόσχα.
Η συνθήκη επιβίωσης του ελληνισμού
Ο ελληνισμός για να επιβιώσει σε αυτή την ταραγμένη περιοχή του κόσμου, σφηνωμένος ανάμεσα στον μεσανατολικό, τον σλαβικό και τον δυτικό κόσμο, χρειάζεται πολύ επιδέξια εξισορρόπηση ανάμεσα στις αντιμαχόμενες δυνάμεις και χρειάζεται προπάντων κράτος. Κράτος σημαίνει υποκείμενο που αποφασίζει για τον εαυτό του, δηλαδή που έχει την ικανότητα να λέει ‘Όχι. Δεν σημαίνει ασφαλώς πολιτικούς που δεν αντιλαμβάνονται καν τι συμβαίνει στον κόσμο και που η «εξωτερική» και «αμυντική» τους πολιτική καθορίζεται από την πεποίθησή τους ότι συμφέρει τους ίδιους η ταύτιση με τους «πλούσιους» και τους «ισχυρούς». Πόσο μάλλον σε μια περίοδο που κλονίζεται σοβαρά η κυριαρχία των «πλούσιων» και «ισχυρών», της Δύσης, παγκοσμίως.
Αλλά σε αυτά θα χρειαστεί να επανέλθουμε.
