Ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ και η Τερέζα Μέι συμφώνησαν το βράδυ της Δευτέρας, σε έκτακτη συνάντησή του στο Στρασβούργο, σε ένα νομικό δεσμευτικά εργαλείο χρήσης του λεγόμενου “backstop”, με στόχο να εξασφαλίσουν την υπερψήφιση τη Συμφωνίας Αποχώρησης από το Βρετανικό Κοινοβούλιο.

Επί της ουσίας το κείμενο που υιοθετήθηκε διευκρινίζει ότι το backstop θα είναι προσωρινό, αν και εφόσον χρειαστεί να χρησιμοποιηθεί, το ΗΒ θα έχει το δικαίωμα μονομερούς απόσυρσης από αυτό αν οι συνομιλίες για τη μελλοντική σχέση καταρρεύσουν και ο στόχος είναι να έχουν προηγηθεί εναλλακτικές ρυθμίσεις που να το καθιστούν άχρηστο στο πλαίσιο της μελλοντικής σχέσης, κατά τη μεταβατική περίοδο των δύο ετών μετά την 29η Μαρτίου. Η κοινή αυτή δήλωση δεν υποκαθιστά, ούτε αλλάζει το κείμενο της Συμφωνίας Αποχώρησης, αλλά αποτελεί μια νομικά δεσμευτική επεξηγηματική δήλωση.

Το νομικά δεσμευτικό κείμενο που συμφωνήθηκε αναφέρει τα εξής:
“δεδομένης της σταθερής δέσμευσης της Ένωσης και του Ηνωμένου Βασιλείου να εργαστούν ταχύτατα σε μια μεταγενέστερη συμφωνία που θα θεσπίζει έως τις 31 Δεκεμβρίου 2020 εναλλακτικές ρυθμίσεις ώστε να μη χρειαστεί να εφαρμοστεί η λύση backstop για την αναστολή της ισχύος του πρωτοκόλλου για την Ιρλανδία / Βόρειο Ιρλανδία, θα αποτελέσει μέρος διαπραγματεύσεων και θα οδηγήσει την ανάλυση και την ανάπτυξη αυτών των εναλλακτικών ρυθμίσεων. Αυτή η διαπραγματευτική οδός θα εξετάσει τη χρήση όλων των υφιστάμενων και αναδυόμενων διευκολυντικών ρυθμίσεων και τεχνολογιών, προκειμένου να εκτιμηθεί το δυναμικό τους να αντικατασταθεί, εν όλω ή εν μέρει, η λύση του backstop  στο πρωτόκολλο για την Ιρλανδία / Βόρειο Ιρλανδία. Η αξιολόγηση αυτή θα περιλαμβάνει αξιολόγηση της πρακτικότητας και της δυνατότητας υλοποίησής τους στις μοναδικές συνθήκες της Βόρειας Ιρλανδίας. Καθώς θα ενσωματωθεί στη συνολική διάρθρωση των διαπραγματεύσεων, η διαπραγματευτική πορεία για εναλλακτικές ρυθμίσεις θα μπορεί να λαμβάνει υπόψη την πρόοδο που σημειώθηκε στις ευρύτερες διαπραγματεύσεις σχετικά με τις μελλοντικές σχέσεις, ιδίως όσον αφορά τους κανονισμούς και τα τελωνεία των αγαθών. Επιπλέον, η Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο διαβουλεύονται με εμπειρογνώμονες του ιδιωτικού τομέα, με επιχειρήσεις, με συνδικαλιστικές οργανώσεις, με τα θεσμικά όργανα που δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο της συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής ή με το Μπέλφαστ και με την κατάλληλη συμμετοχή των κοινοβουλίων. Πρώτον, η πρόοδος όσον αφορά τις εναλλακτικές ρυθμίσεις θα αξιολογηθεί κατά την πρώτη διάσκεψη υψηλού επιπέδου που προβλέπεται από την Πολιτική Δήλωση. Για να εξασφαλιστεί η έγκαιρη ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων, θα επανεξεταστεί περαιτέρω πρόοδος σε κάθε επόμενη διάσκεψη υψηλού επιπέδου.”

Στο κείμενο των διευκρινίσεων προβλέπεται σε σχέση με τον προσωρινό χαρακτήρα του backstop και την δυνατότητα μονομερούς κατάργησης:

“Η Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο συμφωνούν ότι θα ήταν ασυμβίβαστη με τις υποχρεώσεις που υπέχουν δυνάμει του άρθρου 5 της συμφωνίας απόσυρσης και του άρθρου 2 παράγραφος 1 του πρωτοκόλλου, για κάθε ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη να ενεργεί με στόχο την επ `άπειρον εφαρμογή του πρωτοκόλλου. Σε περίπτωση που η Ένωση ή το Ηνωμένο Βασίλειο θεωρούν ότι το άλλο μέρος ενεργούσε κατ `αυτόν τον τρόπο μετά την έναρξη ισχύος του πρωτοκόλλου, θα μπορούσε να κάνει χρήση του μηχανισμού επίλυσης διαφορών που κατοχυρώνεται στα άρθρα 167 έως 181 της συμφωνίας απόσυρσης”.

“Εάν προκύψει διαφορά σχετικά με το άρθρο 5 της συμφωνίας απόσυρσης και το άρθρο 2 παράγραφος 1 του πρωτοκόλλου, η Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο θα αρχίσουν αμέσως διαβουλεύσεις στο πλαίσιο της μεικτής επιτροπής. Θα προσπαθήσουν να επιλύσουν εγκαίρως τη διαφορά, με στόχο την επίτευξη αμοιβαία αποδεκτής λύσης. Προκειμένου να διευκολυνθεί η λύση αυτή, κάθε συμβαλλόμενο μέρος θα παράσχει γραπτή αιτιολογημένη αιτιολόγηση της αντίστοιχης θέσης του και θα απαντήσει εγγράφως στον άλλο”.

“Στο πλαίσιο του μηχανισμού επίλυσης διαφορών, η απόφαση της ειδικής ομάδας διαιτησίας ότι ένα συμβαλλόμενο μέρος ενεργεί με στόχο την επ `άπειρον εφαρμογή του πρωτοκόλλου θα είναι δεσμευτική για την Ένωση και το Ηνωμένο Βασίλειο. Η συνεχής παράλειψη ενός μέρους να συμμορφωθεί με μια απόφαση και, συνεπώς, η συνεχής αποτυχία του εν λόγω μέρους να επανέλθει στην τήρηση των υποχρεώσεών του βάσει της συμφωνίας απόσυρσης μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινές προσφυγές. Τελικά, το θιγόμενο μέρος θα έχει το δικαίωμα να εκδώσει μονομερή αναλογική αναστολή των υποχρεώσεών του βάσει της Συμφωνίας Ανάληψης (εκτός από το Μέρος Δύο), συμπεριλαμβανομένου του Πρωτοκόλλου. Η εν λόγω αναστολή μπορεί να παραμείνει εκτός εάν και μέχρις ότου ο παραβάτης λάβει τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθεί με την απόφαση της ειδικής ομάδας διαιτησίας”.

Κατά την κοινή διάσκεψη με την Τ.Μέι στο Στρασβούργο, ο Ζαν Κλωντ Γιούνκερ ξεκαθάρισε ότι η ΕΕ δίνει στο ΗΒ μια “δεύτερη ευκαιρία”, αλλά “δεν θα υπάρξει τρίτη ευκαιρία”, δεν θα υπάρξει “νέα εξήγηση επί των διευκρινίσεων” στην περίπτωση που το κοινοβούλιο δεν υπερψηφίσει τη Συμφωνία Αποχώρησης.

Σε συνέχεια της συνάντησης ο Πρόεδρος Γιούνκερ έστειλε στον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, μία “κοινή δήλωση που συμπληρώνει την Πολιτική Δήλωση (για τη μελλοντική σχέση)”, σημειώνοντας ότι αυτό το κείμενο έχει συμφωνηθεί σε επίπεδο διαπραγματευτών, την πρωθυπουργό Μέι και τον ίδιο, αλλά και έχει τη συμφωνία του Πρωθυπουργού της Ιρλανδίας Λ.Βαράντκαρ.

“Προτείνω το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να εγκρίνει αυτά τα έγγραφα κατά τη σύνοδό του στις 21-22 Μαρτίου, με την επιφύλαξη προηγούμενης θετικής ψηφοφορίας στη Βουλή των Κοινοτήτων σχετικά με τη Συμφωνία Απόσυρσης”, δήλωσε ο Ζ.Κ.Γιούνκερ.

“Πιστεύω ότι είναι πλέον καιρός να ολοκληρώσουμε τη διαδικασία απόσυρσης σύμφωνα με τις επιθυμίες της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου και να προχωρήσουμε όσο το δυνατόν συντομότερα στις διαπραγματεύσεις για τη μελλοντική μας εταιρική σχέση”, τόνισε. “Η Κομισιόν έλαβε όλα τα αναγκαία μέτρα προκειμένου να ξεκινήσει προπαρασκευαστικές συνομιλίες με το Ηνωμένο Βασίλειο αμέσως μετά την υπογραφή της Συμφωνίας Αποχώρησης” είπε και τόνισε ότι “ελπίζουμε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο είναι έτοιμο και προετοιμασμένο για αυτές τις σημαντικές διαπραγματεύσεις όπως είμαστε εμείς”.

“Τέλος, θα ήθελα να τονίσω ότι η απόσυρση του Ηνωμένου Βασιλείου πρέπει να ολοκληρωθεί πριν από τις ευρωπαϊκές εκλογές που θα λάβουν χώρα μεταξύ 23-26 Μαΐου του τρέχοντος έτους”, ανέφερε ο Ζ.Κ.Γιούνκερ. “Εάν το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέχρι τότε, θα είναι υποχρεωμένο από νομική άποψη να πραγματοποιήσει αυτές τις εκλογές, σύμφωνα με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις όλων των κρατών μελών όπως ορίζονται στις Συνθήκες”, κατέληξε.

Επιφυλάξεις από βουλευτές στο Λονδίνο 

Την επίτευξη «νομικά δεσμευτικών αλλαγών» στο λεγόμενο ‘backstop’ της συμφωνίας του Brexit, μέσα από τις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, όπως είχε ζητήσει η Βουλή των Κοινοτήτων, ανακοίνωσε από το βήμα της Βουλής των Κοινοτήτων αργά τη Δευτέρα, ο ντε φάκτο αναπληρωτής πρωθυπουργός της Βρετανίας Ντέιβιντ Λίντινγκτον.

Αναφερόμενος στην έκβαση των έκτακτων συναντήσεων της πρωθυπουργού Μέι στο Στρασβούργο με τον πρόεδρο της Κομισιόν και με στελέχη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, που συνεχίζονταν την ώρα της ενημέρωσης του βρετανικού κοινοβουλίου, ο κ. Λίντινγκτον είπε ότι αυτές οι νομικά δεσμευτικές αλλαγές ενισχύουν και βελτιώνουν τη Συμφωνία Αποχώρησης και την πολιτική διακήρυξη για τη μελλοντική σχέση.

Όπως πρόσθεσε, η κυβέρνηση θα καταθέσει δύο σχετικά έγγραφα. Το πρώτο είναι ένα «κοινό νομικά δεσμευτικό όργανο» που συνιστά επιβεβαίωση ότι η ΕΕ «δε θα δύναται να προσπαθήσει να παγιδεύσει το Ηνωμένο Βασίλειο στο backstop επ´ αορίστω».

Στην ουσία πρόκειται για παλαιότερη διαβεβαίωση των κ.κ. Γιούνκερ και Τουσκ σε επιστολή που είχαν απευθύνει προς την κα Μέι, η οποία θεωρητικά αναβαθμίζεται νομικά.

Σε περίπτωση παραβίασης αυτής της νομικής δέσμευσης από την πλευρά της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο θα έχει το δικαίωμα προσφυγής σε ανεξάρτητο διαιτητικό όργανο. Σε περίπτωση επανειλημμένης παραβίασης της δέσμευσης από την ΕΕ, το διαιτητικό όργανο θα μπορούσε να αναστείλει την ισχύ του backstop.

Το έγγραφο αυτό θα τονίζει επίσης τη δέσμευση των δύο πλευρών να εργαστούν για εύρεση εναλλακτικών του backstop διευθετήσεων έως το Δεκέμβριο του 2020.

Το δεύτερο έγγραφο της τροποποιημένης συμφωνίας του Brexit είναι μία κοινή δήλωση που θα συμπληρώνει την πολιτική διακήρυξη για τη μελλοντική σχέση των δύο πλευρών.

Η δήλωση θα τονίζει ότι ΕΕ και Ηνωμένο Βασίλειο θα ενισχύσουν και θα επισπεύσουν τη διαδικασία για τον καθορισμό της μελλοντικής σχέσης και θα εξηγεί πώς θα λειτουργήσει η διαδικασία για τις εναλλακτικές διευθετήσεις για την αποφυγή συνόρων στην Ιρλανδία.

Ο κ. Λίντινγκτον είπε ότι ο γενικός εισαγγελέας Τζέφρι Κοξ θα δημοσιοποιήσει τη γνωμάτευσή του επί των αλλαγών πριν από την ψηφοφορία επί της τροποποιημένης συμφωνίας το βράδυ της Τρίτης.

Απαντώντας, ο σκιώδης υπουργός Brexit των Εργατικών σερ Κιρ Στάρμερ σημείωσε ότι οι αλλαγές αυτές δε συνιστούν αλλαγή της Συμφωνίας Αποχώρησης, όπως είχε δεσμευθεί η πρωθυπουργός και επομένως δεν αλλάζουν τα δεδομένα.

Στην πρώτη αντίδρασή του ο Στιβ Μπέικερ από την ευρωσκεπτικιστική ομάδα των Συντηρητικών βουλευτών ERG, σχολίασε ότι «η κυβέρνηση ωραιοποιεί κάτι που δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες».

Άλλοι ευρωσκεπτικιστές σημείωσαν ότι χρειάζεται μελέτη των λεπτομερειών των όσων ανακοινώθηκαν.