Η ομιλία του προέδρου της Συμμαχίας Πολιτών στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2019 είναι η πιο κάτω :

«Η συζήτηση των κρατικών προϋπολογισμών, προσφέρει την ευκαιρία για απολογισμό του Κυβερνητικού έργου για τον χρόνο που φεύγει αλλά και για αξιολόγηση της Κυβερνητικής πολιτικής για το νέο χρόνο. Οι προϋπολογισμοί αποκρυσταλλώνουν τις Κυβερνητικές προτεραιότητες και αποτυπώνουν τους προσανατολισμούς και ευαισθησίες της εκάστοτε Κυβέρνησης, έναντι των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα μας και των σοβαρών προβλημάτων που βιώνουν οι πολίτες ατομικά αλλά και η κοινωνία σε συλλογικό επίπεδο.
Όπως και οι περσινοί έτσι και οι φετινοί προϋπολογισμοί έχουν καθαρά διαχειριστικό χαρακτήρα. Αναγνωρίζουμε μια προσπάθεια απάμβλυνσης κάποιων κοινωνικών προβλημάτων ή ανισοτήτων, με αύξηση κάποιων κονδυλίων, όμως αυτή η προσπάθεια έχει αποσπασματικό χαρακτήρα και δεν αποτελεί μέρος μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής. Κι από τον φετινό προϋπολογισμό λείπει το όραμα εκείνο που θα μπορούσε να πάρει την Κύπρο μπροστά, να δώσει θετικές και ελπιδοφόρες απαντήσεις στις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα και η κοινωνία μας.
Αναγνωρίζουμε ότι οι δημοσιονομικοί δείκτες έχουν βελτιωθεί. Ότι το δημόσιο χρέος, που διογκώθηκε λόγω της κακής διαχείρισης και των λανθασμένων Κυβερνητικών αποφάσεων στο ζήτημα του Συνεργατισμού, μπαίνει σε προοπτική μείωσης του έναντι του ΑΕΠ. Διαπιστώνουμε με ικανοποίηση τη μείωση της ανεργίας και τους ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, οι οποίοι, όμως, δεν αντανακλώνται στην πραγματική οικονομία και στη ζωή των ανθρώπων όπως επίσης ότι οι προϋπολογισμοί είναι πλεονασματικοί, γεγονός που θα μας επιτρέψει ως χώρα να ανταποκριθούμε στις δανειακές μας υποχρεώσεις. Βέβαια αν υπήρχε όραμα για το που θέλουμε να φτάσουμε την Κύπρο το 2030 και στρατηγική για το πως θα φτάσουμε εκεί, τότε μέρος αυτών των πλεονασμάτων θα μπορούσε να αξιοποιηθεί, βάση σχεδίου, για την υλοποίηση ενός νέου μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης, σύγχρονης διακυβέρνησης και αποτελεσματικού κράτους πρόνοιας.
Οι προϋπολογισμοί ως έχουν αποδεικνύουν πως η Κυβέρνηση δεν έχει διαμορφωμένες και ολοκληρωμένες πολιτικές, για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας. Και αναφέρομαι σε κοινωνικές αλλά και εκσυγχρονιστικές συστημικές προκλήσεις.
Η πιο μεγάλη κοινωνική πρόκληση που βιώνουμε και στην οποία οι προϋπολογισμοί δεν δίνουν ολοκληρωμένη απάντηση, είναι η διάρρηξη του κοινωνικού ιστού και της κοινωνικής συνοχής. Οι μεγάλες κοινωνικές πληγές, που άνοιξαν η οικονομική κρίση και η κακή διαχείριση της, παραμένουν ανοικτές. Συμπολίτες μας περιθωριοποιούνται. Η ανεργία, αν και μειώθηκε, παραμένει σε ψηλά επίπεδα, γεγονός που τυγχάνει εκμετάλλευσης από μια μερίδα εργοδοτών. Οι μισθοί που προσφέρονται, ιδιαίτερα στους νέους επιστήμονες είναι εξευτελιστικοί. Κάποιοι ονειρεύονται και προσπαθούν να καθιερώσουν στην χώρα μας την αγορά του φθηνού επιστημονικού προσωπικού. Αυτή η απαράδεκτη αντίληψη από τη μια πληγώνει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια κι ακρωτηριάζει τα όνειρα των νέων μας κι από την άλλη ζημιώνει την ίδια τη χώρα μας, αφού αναπόφευκτα οδηγεί το επιστημονικό μας δυναμικό στη μετανάστευση. Χώρα που εξάγει τους επιστήμονες της και εισάγει ανειδίκευτο προσωπικό δεν μπορεί να ελπίζει στην πρόοδο σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία η οποία ολοένα και περισσότερο στηρίζεται στην γνώση, στην έρευνα και στην καινοτομία. Είναι γι’ αυτό που ως Συμμαχία Πολιτών καταθέσαμε Πρόταση Νόμου για την νομοθετική ρύθμιση Εθνικού κατώτατου μισθού στα 1100 Ευρώ, όσο είναι ο κατώτατος μισθός στον δημόσιο τομέα. Μόνο έτσι θα τερματιστεί η εκμετάλλευση των νέων μας και θα ανατραπεί η πολιτική που καθιέρωσε εργαζόμενους δύο ταχυτήτων. Δεν επιδιώκουμε να καταργήσουμε τις συλλογικές συμβάσεις, όμως αυτές θα πρέπει να ορίζουν μισθό υψηλότερο από τον Εθνικό κατώτατο μισθό. Ούτε και θέλουμε να υποκαταστήσουμε το θεσμοθετημένο διάλογο μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Είμαστε διατεθειμένοι να δώσουμε ένα λογικό χρονικό περιθώριο 3-4 μηνών σε αυτόν τον διάλογο. Αν, όμως, δεν υπάρξει συμφωνία τότε η Βουλή θα οφείλει να ρυθμίσει αυτό το ζήτημα, όπως το έχουν ρυθμίσει 22 από τα 28 κράτη μέλη της Ε.Ε.  Με κανένα τρόπο δεν θα συναινέσουμε σ’ ένα ατέρμονο διάλογο που θα συντηρήσει την εκμετάλλευση των νέων μας για μερικά ακόμα χρόνια. Σεβαστός ο διάλογος, όμως, πιο σεβαστή είναι η ποιότητα ζωής και η αξιοπρέπεια των ανθρώπων.
Ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού όπως οι άνθρωποι με αναπηρίες, οι άνεργοι, οι πολυμελείς οικογένειες, οι συνταξιούχοι ζουν σε συνθήκες εξαθλίωσης που πληγώνουν την αξιοπρέπεια τους. Αυτά τα προβλήματα δεν επιλύονται με πυροσβεστικές προσεγγίσεις, με έκτακτα συμπληρωματικά επιδόματα. Αυτοί οι συνάνθρωποι μας συνεισφέρουν στον εθνικό πλούτο κι έχουν δικαίωμα να ζήσουν ισότιμα και με αξιοπρέπεια. Δεν ζητιανεύουν από το Κράτος. Απλά προσδοκούν ότι το κράτος τους θα νοιαστεί πραγματικά για τις ανάγκες τους και θα ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις του απέναντι τους. Κι αυτό μπορεί να γίνει με μια δικαιότερη κατανομή του παραγόμενου εθνικού πλούτου στα πλαίσια μιας ολοκληρωμένης και σύνθετης πολιτικής με όραμα και κοινωνική ευαισθησία. Σήμερα οι πολίτες νοιώθουν ότι έχουν ένα Κράτος που δεν νοιάζεται γι’ αυτούς. Εμείς θέλουμε ένα Κράτος που δεν θα εγκαταλείπει κανένα από τα παιδιά του. Ένα τέτοιο Κράτος θα το αγαπήσουν οι πολίτες και θα το υπηρετήσουν με χαρά.
Είναι καιρός να αναθεωρήσουμε και να εκσυγχρονίσουμε το όλο συνταξιοδοτικό μας σύστημα το οποίο, από μόνο του αναπαράγει την κοινωνική ανισότητα και την άδικη μεταχείριση των ανθρώπων της τρίτης ηλικίας, στους οποίους χρωστούμε τη ζωή μας και πολλά άλλα. Κανένας συνταξιούχος δεν πρέπει να παίρνει σύνταξη κάτω από το όριο της φτώχειας. Αυτός πρέπει να είναι ο στόχος μας. Πριν από δύο μέρες, ο Πρόεδρος της Γαλλίας, Εμμανουέλ Μακρόν, εξήγγειλε μέτρα για τους συνταξιούχους που λαμβάνουν λιγότερα από 2000 ευρώ. Κι αυτό σε μια χώρα που προσφέρει στους πολίτες της ολοκληρωμένο Εθνικό Σχέδιο Υγείας, δωρεάν παιδεία μέχρι και τις μεταπτυχιακές σπουδές, πολύ καλή δημόσια συγκοινωνία και πολλά άλλα. Η σύγκριση με τις συντάξεις των 350 ευρώ και των 500 ευρώ που έχουμε στην Κύπρο, όπου ακόμα δεν έχουμε ΓΕΣΥ, δεν έχουμε αποτελεσματικές δημόσιες συγκοινωνίες, τα ενοίκια είναι πανάκριβα και το κόστος ζωής πολύ ψηλό, μόνο ντροπή μας κάνει να νιώθουμε. Αυτή η σύγκριση από μόνη της δείχνει πόσο δρόμο έχουμε χάσει ή έχουμε να διανύσουμε.
Η χώρα μας βρίσκεται στην χειρότερη θέση παγκοσμίως όσο αφορά την γεννητικότητα. Ο πληθυσμός μας έχει μειωθεί σε περίοδο ειρήνης, εξαιτίας της σοβαρής υπογεννητικότητας. Σύντομα θα βιώσουμε τις συνέπειες αυτού του προβλήματος που παίρνει διαστάσεις εθνικής πληγής. Σύντομα θα ανατραπεί η απαραίτητη ισορροπία ή αναλογία μεταξύ συνταξιούχων και ενεργού πληθυσμού που διασφαλίζει ένας υγιές και βιώσιμο συνταξιοδοτικό σύστημα. Αυτή η αρνητική πορεία δεν ανατρέπεται με μπαλλοματικές λύσεις όπως η μερική αύξηση του επιδόματος τέκνου. Απαιτείται μια ολοκληρωμένη και πολυεπίπεδη πολιτική πληθυσμιακής ανάπτυξης που θα δημιουργήσει τις υποδομές και τις υπηρεσίες που θα στηρίζουν την οικογένεια.
Σε αυτά τα προβλήματα έρχεται να προστεθεί και ένα νέο, πρωτόγνωρο για την Κύπρο, πρόβλημα.  Αυτό των αστέγων. Η οικονομική κρίση με την ανεργία και τη σοβαρή μείωση των εισοδημάτων των εργαζομένων, ιδιαίτερα του ιδιωτικού τομέα, οδήγησε χιλιάδες συμπατριώτες μας στην αδυναμία να εξυπηρετήσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις. Η κρίση των μη εξυπηρετούμενων δανείων έφερε ταυτόχρονα στην επιφάνεια τις ευθύνες των ιδίων των τραπεζών, αλλά και των εποπτικών αρχών, της Κεντρικής Τράπεζας.
Ποιος, όμως, καλείται να πληρώσει το τίμημα; οι δανειολήπτες που κινδυνεύουν να χάσουν το σπίτι τους και οι νομοταγείς φορολογούμενοι που θα κληθούν, για μια ακόμα φορά, να πληρώσουν λανθασμένες κυβερνητικές πολιτικές στήριξης των τραπεζών και των στρατηγικών κακοπληρωτών που είναι μέρος του συστήματος. Το Σχέδιο Εστία που ετοίμασε η Κυβέρνηση θα είναι ιδιαίτερα ευεργετικό για τις τράπεζες και για ένα μεγάλο μέρος των στρατηγικών κακοπληρωτών που θα τύχουν επιδότησης του δανείου τους με λεφτά του Κύπριου φορολογούμενου. Τα πραγματικά θύματα της οικονομικής κρίσης, είναι αμφίβολο πόσο θα εξυπηρετηθούν, ιδιαίτερα αυτοί που είτε λόγω ανεργίας είτε λόγω πολύ χαμηλών εισοδημάτων αδυνατούν να πληρώνουν την όποια δόση.
Οι τράπεζες που αλόγιστα και χωρίς μελέτη προέβαιναν στην παροχή δανείων, που τα εισοδήματα του δανειζόμενου δεν μπορούσαν να δικαιολογήσουν, τι ευθύνη αναλαμβάνουν; Καμία. Αντίθετα η Κυβέρνηση αλλά και μια πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο, φρόντισαν να τις ενισχύσουν με υπερόπλα έναντι του απροστάτευτου δανειολήπτη. Η Κεντρική Τράπεζα που παρακολουθούσε παθητικά τις κακές τραπεζικές πρακτικές και που δεν ασκούσε τον εποπτικό της ρόλο τι ευθύνη αναλαμβάνει; Καμία. Τώρα πλέον απολαμβάνει και καθεστώς ασυλίας στα πλαίσια της πολιτικής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας η οποία επιβάλλει πλέον τις πολιτικές της παραβιάζοντας βασικές αρχές της δημοκρατίας, όπως η λογοδοσία και ο έλεγχος.
Με το Σχέδιο Εστία αυτή η πολιτεία για μια ακόμα φορά θα επιβραβεύσει τους παράνομους ή ασυνεπείς  κάνοντας τους νομοταγείς πολίτες να νοιώσουν κορόιδα. Είναι γι’ αυτό που ως Συμμαχία Πολιτών καταθέσαμε Πρόταση Νόμου που επιβραβεύει τους συνεπείς δανειολήπτες κατά της περίοδο της κρίσης. Τους ανθρώπους εκείνους που στέρησαν από τα παιδιά και την οικογένεια τους πολλά αγαθά για να μπορούν να πληρώνουν τη δόση τους εμείς θέλουμε να τους επιβραβεύσουμε. Πρέπει επιτέλους το Κράτος μας να αρχίσει να επιβραβεύει και να προσφέρει κίνητρα στους πολίτες του για να είναι συνεπείς και υπεύθυνοι κι όχι να επιβραβεύει φοροφυγάδες με φορολογικές αμνηστίες ή τους στρατηγικούς κακοπληρωτές με επιδότηση των δανείων τους.
Οι νέοι, οι φοιτητές και ιδιαίτερα τα νεαρά ζευγάρια, μαζί με το πρόβλημα της ανεργίας και των εξευτελιστικά χαμηλών μισθών βρίσκονται αντιμέτωποι και με τα πανάκριβα ενοίκια. Και σ’ αυτό το πρόβλημα η Κυβέρνηση απαντά με αποσπασματικά μέτρα όπως είναι το επίδομα ενοικίου. Μέτρο το οποίο θα αμβλύνει σε κάποιο βαθμό το πρόβλημα, όμως, η διατήρηση του μεσοπρόθεσμα θα λειτουργήσει ως κίνητρο προς τους ιδιοκτήτες ακινήτων για περαιτέρω αύξηση των ενοικίων. Πιο δραστικό κι αποτελεσματικό μέτρο θα ήταν η αξιοποίηση του ΚΟΑΓ, όπως, ως Συμμαχία Πολιτών εισηγηθήκαμε, για ανέγερση φοιτητικών εστιών και διαμερισμάτων χαμηλού κόστους και χαμηλού ενοικίου, έτσι ώστε να δημιουργηθούν πιο υγιείς συνθήκες ανταγωνισμού στην αφορά. Ο ΚΟΑΓ είναι σε θέση να υλοποιήσει ένα Πρόγραμμα κοινωνικής στέγης ανάλογο αυτών που υπάρχουν στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες. Δυστυχώς η Κυβέρνηση, όχι μόνο δεν έχει σχεδιάσει ολοκληρωμένη πολιτική στέγης, αλλά δεν επέτρεψε στον ΚΟΑΓ να υλοποιήσει σχέδια του τα οποία δεν θα επιβάρυναν τα δημόσια ταμεία. Ο νόμος της αγοράς που η Κυβέρνηση φαίνεται να έχει θεοποιήσει, δεν έχει κοινωνικές ευαισθησίες και δεν λειτουργεί ορθολογικά χωρίς τη ρυθμιστική παρέμβαση της πολιτείας. Στις συνθήκες που επικρατούν στην Κύπρο, ο νόμος της αγοράς στον τομέα της στέγης μεγιστοποιεί τα ιδιωτικά κέρδη αλλά ταυτόχρονα μεγιστοποιεί και την κοινωνική δυστυχία και τον ανθρώπινο πόνο.

Η παγκοσμιοποίηση έχει βάλει τη χώρα μας σ’ ένα ανοικτό ανταγωνιστικό περιβάλλον. Για να μπορέσουμε να ανταπεξέλθουμε θα πρέπει να τολμήσουμε να επιφέρουμε εκείνες τις ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν στο κράτος, στην οικονομία και στην κοινωνία να γίνουμε όχι καλύτεροι αλλά οι καλύτεροι.
Μέσα στο 2018 μπορέσαμε, Κυβέρνηση και Κοινοβούλιο, σ’ ένα πνεύμα σύμπνοιας να προωθήσουμε το νομοθετικό πλαίσιο για την υλοποίηση του ΓΕΣΥ. Πρόκειται για από τις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις από την ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πρόκειται για μια υποχρέωση του Κράτους απέναντι στους πολίτες του, που άργησε πολλές δεκαετίες, με αποτέλεσμα να είμαστε η μόνη χώρα της Ευρώπης που στερείται Γενικού Σχεδίου Υγείας. Όπως κάθε μεταρρύθμιση,  όπως κάθε τι το νέο, έτσι και το ΓΕΣΥ βρίσκει αντιστάσεις. Θίγονται οικονομικά συμφέροντα: ατομικά και επιχειρηματικά. Γι’ αυτό και η προσπάθεια δεν ήταν και δεν είναι καθόλου εύκολη. Κάποιοι, κάτω από τη λαϊκή κατακραυγή, αναγκάστηκαν να προσφέρουν φαινομενική στήριξη, αλλά δεν έπαψαν να αναζητούν τρόπους και προσχήματα για να υποσκάψουν το ΓΕΣΥ. Οι ιδέες για αναβολή της εφαρμογής του δεν είναι πα΄ρα συνταγή ακύρωσης του. Δεν έχω καμία αμφιβολία πως η υπόσκαψη θα συνεχιστεί μέχρι την πλήρη υλοποίηση του. Για τη Συμμαχία Πολιτών το ΓΕΣΥ είναι εθνικό στοίχημα και γι’ αυτό στηρίξαμε και θα στηρίξουμε την Κυβέρνηση δεδομένου ότι θα μείνει αυστηρά προσηλωμένη στη φιλοσοφία του Σχεδίου και στα χρονοδιαγράμματα που έχουν συμφωνηθεί. Αν και η  αναβάθμιση των Κρατικών Νοσηλευτηρίων δεν αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή του ΓΕΣΥ, αναμένουμε πιο αποφασιστικά βήματα από την Κυβέρνηση και τον αρμόδιο νεοσύστατο Οργανισμό. Αναμένουμε κι απαιτούμε από την Κυβέρνηση να μας παρουσιάσει ένα τριετές σχέδιο ενίσχυσης των κρατικών νοσηλευτηρίων, τόσο σε υποδομές και σύγχρονο εξοπλισμό, όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό. Η υγεία είναι το ύψιστο αγαθό για τον κάθε άνθρωπο και η φροντίδα της υγείας των πολιτών πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα ενός σύγχρονου κράτους. Το ΓΕΣΥ γίνεται για τους ασθενείς και τους εν δυνάμει ασθενείς και για κανένα άλλο. Αυτή η αρχή αναμένουμε να γίνει κατανοητή κι αποδεκτή από όλους σε ένα πνεύμα κοινωνικής αλληλεγγύης.
Για να καταστούμε ανταγωνιστική ως χώρα πρέπει να διαθέτουμε ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό κράτος. Αυτή τη διαπίστωση την ασπαζόμαστε όλοι, όμως δεν διαφαίνεται να υπάρχει η αναγκαία πολιτική βούληση για ριζοσπαστική μεταρρύθμιση των δομών και διαδικασιών του Κράτους μας, που σχεδιάστηκε σε άλλες συνθήκες και δεδομένα και που σήμερα χαρακτηρίζεται από μια δύσκαμπτη γραφειοκρατία. Συζητήσαμε για την ηλεκτρονική, την ψηφιακή διακυβέρνηση. Βλέπουμε την ανάγκη και τα οφέλη που θα προκύψουν. Σχέδιο της Κυβέρνησης δεν είδαμε ακόμη. Κι όμως, υπάρχουν απλά βήματα, απλές μεταρρυθμίσεις που μπορούν να γίνουν για να βελτιώσουν  την παραγωγικότητα αλλά και να διευκολύνουν τη ζωή των πολιτών και την ανάπτυξη. Ένα τέτοιο μέτρο είναι η κατάργηση της πολεοδομικής άδειας και της άδειας οικοδομής και την ανάληψη ευθύνης από το μελετητή του έργου. Αυτό σε πρώτη φάση μπορεί να εφαρμοστεί για μικρές αναπτύξεις που δεν αιτούνται την όποια παρέκκλιση. Αυτό το πρόβλημα επιχειρεί να λύσει η Πρόταση Νόμου που η Συμμαχία Πολιτών κατέθεσε πριν από μερικές μέρες, στο Κοινοβούλιο.
Μια άλλη, απλή, μεταρρύθμιση που θα συμβάλει τα μέγιστα στην αποτελεσματική αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας αλλά και της κατάχρησης εξουσίας, είναι η εισαγωγή της αρχής της προσωπικής αστικής ευθύνης. Είχαμε πριν λίγες μέρες το σκάνδαλο με το χαλούμι. Τώρα διεξάγεται πειθαρχική έρευνα για το ποιος ευθύνεται. Όποιος κι αν είναι αυτός, απλός λειτουργός, διευθυντής, γενικός διευθυντής ή υπουργός τι επιπτώσεις θα έχει; Κάποιες πειθαρχικές κυρώσεις ή μια απλή ανέξοδη δήλωση ανάληψης της πολιτικής ευθύνης. Το κόστος που θα επωμιστεί το Κράτος για να επαναδιεκδικήσει την εμπορική επωνυμία του χαλουμιού στα βρετανικά δικαστήρια ή τις επιπτώσεις στις εξαγωγές χαλουμιού ποιος θα τις επωμιστεί; Οι πολίτες και οι παραγωγοί.
Θυμηθείτε αγαπητοί  συνάδελφοι, πόσες φορές σ’ αυτή την αίθουσα καυτηριάσαμε την παγιωμένη πλέον πρακτική να κατατίθενται εναρμονιστικά νομοσχέδια με δύο χρόνια καθυστέρηση και λίγο πριν μας επιβληθεί πρόστιμο από την Κομισιόν που θα επωμισθεί, βέβαια, ο Κύπριος φορολογούμενος. Καμία βελτίωση δεν επήλθε γιατί αυτοί που ευθύνονται για τις καθυστερήσεις ξέρουν ότι τελικά το κόστος θα πληρώσουν άλλοι. Γι’ αυτούς και για πολλούς άλλους λόγους, ως Συμμαχία Πολιτών ετοιμάζουμε και πολύ σύντομα θα καταθέσουμε Προτάσεις Νόμου για την νομοθετική ρύθμιση της προσωπικής αστικής ευθύνης, για εγκληματική αμέλεια, αδιαφορία ή λάθη τόσο των αξιωματούχων του Κράτους, των μελών των Ανεξάρτητων Αρχών, των Διοικητικών Συμβουλίων των Ημικρατικών Οργανισμών και των δημόσιων υπαλλήλων. Το όποιο κόστος στο δημόσιο ή στους πολίτες θα πρέπει να το αναλαμβάνουν αυτοί που ευθύνονται. Αυτό σημαίνει πραγματική λογοδοσία.
Αν αυτή η αρχή ήταν θεσμοθετημένη είμαι σίγουρος πως ο Συνεργατισμός θα τύγχανε καλύτερης διαχείρισης και δεν θα οδηγείτο στο ξεπούλημα. Το κλείσιμο της Συνεργατικής Κυπριακής Τράπεζας και του Συνεργατικού Κινήματος, αναμφίβολα είναι το γεγονός που σημάδεψε το 2018. Η Κυβέρνηση αυτή ξεπούλησε δύο τράπεζες που με χρήματα του δημοσίου έγιναν κρατικές, τη Λαϊκή Τράπεζα και την Συνεργατική Κυπριακή Τράπεζα, για να σωθούν δύο ιδιωτικές τράπεζες. Το πλέον προκλητικό στην περίπτωση του Συνεργατισμού, είναι πως η Κυβέρνηση δια του Υπουργού Οικονομικών κορόιδευε για μήνες και την Βουλή και την κοινωνία. Πρόθεση της Κυβέρνησης, όπως διαβεβαίωνε ο Υπουργός Οικονομικών ήταν η διάσωση του Συνεργατισμού. Ήταν πρόθεση της Κυβέρνησης, μας είπε, να δωρίσει μετοχές στους πελάτες της Συνεργατικής Τράπεζας.  Για να καταλήξει τελικά να παραδεχθεί στην Ερευνητική Επιτροπή, που εξετάζει το μεγάλο αυτό σκάνδαλο, πως ο στόχος της Κυβέρνησης ήταν από την αρχή η πώληση του Συνεργατισμού. Πώληση που προσχεδιασμένα τροχιοδρόμησαν προς μια συγκεκριμένη τράπεζα, αποκλείοντας όλους τους άλλους ενδιαφερόμενους, με αποτέλεσμα η Ελληνική Τράπεζα να επιβάλει τους όρους της στην Κυβέρνηση και να πετύχει μια ετεροβαρή, σε βάρος του Κράτους της, συμφωνία.  Ελπίζω, το πόρισμα της Ερευνητική Επιτροπής να κατανέμει ευθύνες, πολιτικές αλλά ενδεχόμενα και ποινικές έτσι ώστε να μην προστεθεί στην ιστορία μας ακόμα μια υπόθεση ανεξιχνίαστου σκανδάλου.
Όλα όσα προανέφερα έχουν ή αποκτούν νόημα, αν μπορέσουμε να ελευθερώσουμε την ημικατεχόμενη πατρίδα μας, να αποκαταστήσουμε την εδαφική της ακεραιότητα και κυριαρχία και καταστήσουμε την Κυπριακή Δημοκρατία ένα σύγχρονο δημοκρατικό Κράτος δικαίου, πραγματικά και πλήρως ανεξάρτητο, χωρίς ξένα στρατεύματα, εποίκους και εγγυήσεις με επεμβατικά δικαιώματα σε τρίτες χώρες. Δεν έχουμε πετύχει ακόμα αυτό τον εθνικό στόχο, αφού η πατρίδα μας παραμένει ημικατεχόμενη, οι πρόσφυγες μας μακρυά από τα σπίτια τους και οι εγκλωβισμένοι μας αγωνίζονται να κρατηθούν στη «γη που τους γέννησε».
Την ευθύνη για τη μη λύση τη φέρει η Τουρκία η οποία, είναι πλέον ξεκάθαρο, πως μέσα από τη λύση επιδιώκει, όχι απλά τη νομιμοποίηση της διχοτόμησης και των δεδομένων που δημιούργησε με την εισβολή, αλλά και τη διεύρυνση τους με κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη δημιουργία ενός νέου κράτους το οποίο, εξαιτίας των μικρών και των μεγάλων βέτο, θα τελεί υπό παραλυσία και  τελικά υπό τουρκική ομηρία.
Μερίδιο, όμως, ευθύνης φέρουν και οι πολιτικές που εδράζοντο σε ψευδαισθήσεις και αυταπάτες, οι πολιτικές των μονομερών υποχωρήσεων που επέτρεψαν στην Τουρκία να οδηγήσει το Κυπριακό στο σημείο που ήθελε. Οι πολιτικές αυτές χρεοκόπησαν. Τα αποτελέσματα των Διασκέψεων της Γενεύης και του Κρανς Μοντάνα απέδειξαν πως ενόσω με την πολιτική μας δεν καθιστούμε ασύμφορη την κατοχή για την Τουρκία, αυτή δεν πρόκειται να λογικευτεί και να δείξει πνεύμα συναίνεσης.
Δυστυχώς η χρεοκοπία αυτής της πολιτικής θα έχει κόστος στην εθνική μας υπόθεση. Αυτή η πολιτική δεν άφησε στον Κυπριακό Ελληνισμό την επιλογή μας καλής και δίκαιης λύσης. Οι επιλογές που πλέον τίθενται μπροστά μας είναι μεταξύ του κακού και του χείριστου. Μεταξύ μιας κακής και άδικης λύσης και μιας καταστροφικής λύσης. Αυτή η εξέλιξη ήταν προβλεπτή.
Ως Συμμαχία Πολιτών από τον Οκτώβρη του ’16 προειδοποιούσαμε για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από την αποτυχία μιας Διάσκεψης. Προειδοποιούσαμε για την τακτική του Ταγίπ Ερτογάν που επίμονα ζητούσε σύγκληση Διάσκεψης για το Κυπριακό εδώ και τώρα. Σε καμία στιγμή πιστέψαμε ότι στόχος του Ερτογάν ήταν η αναζήτηση μιας δίκαιης λύσης μέσα από αμοιβαίους συμβιβασμούς. Προειδοποιούσαμε ότι η Τουρκία θα αξιοποιήσει το αδιέξοδο, για να πείσει τη διεθνή κοινότητα πως με την υφιστάμενη διαδικασία και μοντέλο δεν είναι εφικτή η λύση.
Δυστυχώς, όχι μόνο δεν εισακουστήκαμε, αλλά είναι με λύπη και ιδιαίτερη ανησυχία που διαπιστώνουμε πως οι πολιτικές εκείνες ηγεσίες που επένδυσαν στις διασκέψεις, που είχαν προσδοκίες από την Τουρκία και την πίστωναν με καλή θέληση, συνεχίζουν να τρέφουν τις ίδιες αυταπάτες. Συνεχίζουν να επενδύουν στην καλή θέληση της Τουρκίας πιέζοντας για επανάληψη των ίδιων λαθών. Κάποιοι δεν αντιλαμβάνονται τους κινδύνους που ελλοχεύουν από ένα νέο αδιέξοδο σε μια τρίτη διαδοχική Διάσκεψη. Εμείς δεν έχουμε καμία αμφιβολία πως μια νέα Διάσκεψη θα έχει το ίδιο αποτέλεσμα, εκτός βέβαια κι αν κάποιοι μας συνιστούν να ικανοποιήσουμε την Τουρκία για να αποφύγουμε το αδιέξοδο. Σε μια τέτοια, όμως, περίπτωση θα έχουμε μια λύση Τουρκικών προδιαγραφών και ασφαλώς προδιαγεγραμμένο και το τέλος του Κυπριακού Ελληνισμού στην Κύπρο.
Ποια είναι τα μηνύματα που εκπέμπει η Τουρκία από το Κρανς Μοντάνα μέχρι σήμερα, που επιτρέπουν σε κάποιους να είναι αισιόδοξοι και έχουν προσδοκίες; Έχουμε την όποια ένδειξη ότι η Άγκυρα έχει μετακινηθεί από τις θέσεις της κι έχει εγκαταλείψει τους επεκτατικούς της στόχους; Το αντίθετο συμβαίνει. Ο Ερτογάν έχει υιοθετήσει μια πολεμική ρητορική, προβαίνει σε επιθετικές δράσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ και στο Αιγαίο, έχει εισβάλει στη Συρία και αναπτύσσει οράματα για διεύρυνση των συνόρων της Τουρκίας. Αυτή την Τουρκία θα συναντήσουμε στο τραπέζι των συνομιλιών σε μια νέα Διάσκεψη.
Σύγκληση μιας νέας Διάσκεψης, με τα δεδομένα όπως έχουν πλέον διαμορφωθεί, θα μας φέρει σε ακόμα πιο δυσμενή και ευάλωτη θέση. Δυστυχώς, στην τελευταία του Έκθεση του ο Γ.Γ. του ΟΗΕ υιοθετεί τη λογική των χρονοδιαγραμμάτων τα οποία, όπως γνωρίζουμε, είτε καταλήγουν σε επιδιαιτησία είτε στην αναζήτηση νέων ιδεών. Δεν είναι τυχαίο που στην ίδια έκθεση του ο Γενικός Γραμματέας αναφέρεται και σε «νέες ιδέες» τις οποίες η εκπρόσωπος του κυρία Λουτ, που θα είναι στην Κύπρο σε λίγες μέρες, δεν παρέλειψε να εγείρει στις επαφές της. Ένα νέο αδιέξοδο θα δικαιώσει και θα βοηθήσει εκείνους που υποστηρίζουν πως πρέπει να αναζητηθούν άλλες λύσεις στο Κυπριακό καθώς κι εκείνους που θέλουν να το κατατάξουν στα μη επιλύσιμα προβλήματα αποσύροντας και την ΟΥΝΦΙΚΥΠ από τη γραμμή αντιπαράταξης.
Αντί να επικεντρωθούμε στους στόχους και στην τακτική της Τουρκίας, αντί να μελετήσουμε προσεκτικά και σε βάθος τα νέα δεδομένα, αντί να αξιολογήσουμε επιστημονικά τις αλλαγές στο διεθνές περιβάλλον, στην Ε.Ε. και στην περιοχή μας, ο δημόσιος διάλογος, αντιπαράθεση για την ακρίβεια, αναλώνεται στο κατά πόσο ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σκέφτεται ή όχι την Συνομοσπονδία ή τη λύση δύο κρατών. Δεν είμαι σε θέση να ξέρω τι σκέφτεται ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, πέραν της ιδέας που έθεσε στο Εθνικό Συμβούλιο για αποκεντρωμένη Ομοσπονδία. Ξέρω, όμως, αυτές και άλλες ιδέες θα παρουσιαστούν ενώπιων μας από διάφορα ξένα κέντρα αποφάσεων, τα οποία ήδη έχουν μπει σε αυτή τη λογική.
Αν κάτι διαπιστώνω είναι ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δείχνει να έχει αντιληφθεί τους στόχους της Τουρκίας και τις καταστροφικές συνέπειες που θα έχει η υπό διαπραγμάτευση λύση. Αυτό πιστεύω διαπίστωσαν και οι κύριοι Βασιλείου, Κληρίδης και Χριστόφιας που προηγήθηκαν και οι οποίοι δεν υπέγραψαν κάποιο σχέδιο λύσης. Όλοι οι Προέδροι μέσα από τις εμπειρίες τους στις συνομιλίες διαπίστωσαν ότι η λύση που η Τουρκία επιδιώκει δεν είναι απλά οδυνηρή αλλά καταστροφική γι’ αυτό και δεν συναίνεσαν. Το λάθος τους είναι ότι δεν είχαν το θάρρος να αλλάξουν πολιτική. Αν το έχει αυτό το θάρρος ο κύριος Αναστασιάδης, είναι κάτι που μένει να το δούμε.
Γι’ αυτό, εκείνο που σήμερα επιβάλλεται είναι η εθνική ενότητα. Είναι ο νηφάλιος προβληματισμός και η μελέτη των επιλογών που διαθέτουμε. Κι αυτός ο προβληματισμός πρέπει να στηριχθεί πάνω σε μια συγκριτική μελέτη όλων των επιλογών από ένα σώμα που θα συνθέτουν ακαδημαϊκοί, νυν και πρώην διπλωμάτες από την Κύπρο και την Ελλάδα, που εξειδικεύονται στο διεθνές συνταγματικό δίκαιο, στη γεωπολιτική και γεωστρατηγική έτσι ώστε οι αποφάσεις μας να στηρίζονται σε τεκμηριωμένες αναλύσεις και δεδομένα και όχι σε ιδεοληψίες και εμμονές. Μόνον έτσι θα πάψουμε να αυτοσχεδιάζουμε. Μόνο έτσι θα καταστούμε αποτελεσματικοί. Διαφορετικά, οι νέες λεγόμενες ιδέες θα τεθούν ενώπιων μας πιεστικά ή και εκβιαστικά και εμείς για μια ακόμα φορά θα είμαστε αδιάβαστοι, απροετοίμαστοι κι ανέτοιμοι να τις αντιμετωπίσουμε.

Ο κόσμος αλλάζει, τα δεδομένα και τα ισοζύγια δυνάμεων αλλάζουν, οι συμμαχίες αλλάζουν. Μέσα σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο δεν αποτελεί δείγμα συνέπειας ή εξυπνάδας η επιμονή μας σε κάτι που αποφασίστηκε στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, σε άλλες συνθήκες και με άλλα δεδομένα. Είναι δείγμα συντηρητισμού, στενοκεφαλιάς και ένδειξη αδυναμίας να κατανοήσουμε τις αλλαγές γύρω μας. Εξυπνάδα είναι να μπορείς να προσαρμόζεις τους στόχους και στρατηγικές σου στο νέο περιβάλλον και στα νέα δεδομένα για να έχεις αποτέλεσμα.