ην επομένη της καταστροφικής πυρκαγιάς που μετέτρεψε σε αποκαΐδια το Εθνικό Μουσείο του Ρίο ντε Τζανέιρο, στη Βραζιλία έχει ξεκινήσει ήδη η αντιπαράθεση, ενώ οι πυροσβέστες προσπαθούν ακόμη «να σώσουν κάτι» από τα 20 εκατομμύρια εκθέματα, ανυπολόγιστης αξίας, που φυλάσσονταν στις αίθουσες του πρώην ανακτόρου.

«Δεν αρκεί να κλαίμε, η κυβέρνηση πρέπει να βοηθήσει το μουσείο να ξαναχτίσει την ιστορία του», είπε στους δημοσιογράφους ο Αλεξάντρ Κέλερ, ο διευθυντής του μουσείου, ενώ πίσω του κάπνιζε ακόμη ό,τι απέμεινε από το αυτοκρατορικό μέγαρο του 19ου αιώνα. «Οι άνθρωποι θα πρέπει να νιώθουν αγανάκτηση. Ένα μέρος αυτής της τραγωδίας θα μπορούσε να αποφευχθεί. Τώρα, πρέπει να δράσουμε», πρόσθεσε, αναφερόμενος στην έλλειψη πόρων για τη συντήρηση του κτηρίου, λόγω της πολιτικής λιτότητας και των περικοπών.

Περίπου 100 φοιτητές και ερευνητές που συνεργάζονται με το μουσείο διαδήλωσαν το πρωί στους κήπους του Πάρκου Μπόα Βίστα, στο βόρειο Ρίο, όπου βρίσκεται το κτήριο. Κάποιοι έκλαιγαν, σκούπιζαν τα δάκρυά τους και παρηγορούσαν ο ένας τον άλλον.

«Ολόκληρη η Βραζιλία έγινε στάχτες, είναι μια απερίγραπτη καταστροφή για εκείνους που προασπίζονται την ιστορία και τον πολιτισμό», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο η Βαλέρια Ριβέρα, μια συντηρήτρια έργων τέχνης που εργαζόταν στο μουσείο από το 2012.

Αφού προσπαθούσαν καθ’ όλη τη διάρκεια της νύχτας να σβήσουν τις φλόγες, οι πυροσβέστες ξεκίνησαν νωρίς το πρωί να σώσουν ό,τι μπορεί να σωθεί. «Θα προχωρήσουμε με μεγάλη προσοχή για να δούμε αν καταφέρουμε να σώσουμε κάτι. Δεν ξέρω ακόμη αν έχει σωθεί έστω και μια αίθουσα», εξήγησε ένας εκπρόσωπος της πυροσβεστικής υπηρεσίας.

Ο Αντόνιο Γκαμπίνε Μορέιρα, πρύτανης του Πανεπιστημίου UFRJ το οποίο διαχειρίζεται το μουσείο, είπε ότι ίσως να έχουν σωθεί κάποια αντικείμενα στο υπόγειο. Υπογράμμισε όμως ότι θα είναι ένα «ασήμαντο» μέρος της τεράστιας συλλογής του μουσείου. «Είναι μια απώλεια που αδυνατούμε να την εκτιμήσουμε», πρόσθεσε.

Ο Ρομπέρτο Ρομπαντέι, ο διοικητής της πυροσβεστικής του Ρίο, είπε στους δημοσιογράφους ότι δύο πυροσβεστικοί κρουνοί έξω από το κτήριο δεν λειτουργούσαν. Έτσι, οι πυροσβέστες αναγκάστηκαν να μεταφέρουν νερό με υδροφόρες από μια γειτονική λίμνη. Αλλά η φωτιά επεκτάθηκε τόσο γρήγορα που τίποτα δεν μπορούσε να βοηθήσει. «Σε έναν ιδανικό κόσμο, θα είχαμε πολλά πράγματα που δεν υπάρχουν εδώ: θα είχαμε συστήματα αυτόματης κατάσβεσης μέσα στο κτήριο» είπε, προσθέτοντας ότι η υπηρεσία του θα ερευνήσει το πώς αντέδρασαν οι πυροσβέστες. «Χθες ήταν μια από τις πιο θλιβερές ημέρες της καριέρας μου», τόνισε.

Το Εθνικό Μουσείο ιδρύθηκε από τον βασιλιά Πορτογαλίας και Βραζιλίας Ιωάννη Στ΄ το 1818 και μόλις τον περασμένο Ιούνιο γιόρτασε τα 200 χρόνια λειτουργίας του. Ήταν ένα από τα παλαιότερα και αξιολογότερα μουσεία της Βραζιλίας. Από το 1892 στεγαζόταν σε ένα παλιό ανάκτορο της βασιλικής οικογένειας. Θεωρείτο επίσης ένα από τα σημαντικότερα μουσεία φυσικής ιστορίας στη Λατινική Αμερική και εκτός από τα 20 εκατομμύρια εκθέματα διέθετε μια βιβλιοθήκη με 530.000 έργα.

Ο Ρενάτο Ροντρίγκεζ Καμπράλ, καθηγητής Γεωλογίας στο τμήμα Παλαιοντολογίας, σημείωσε ότι η παρακμή του μουσείου δεν επήλθε μέσα σε μια νύχτα. «Ήταν μια προαναγγελθείσα τραγωδία. Διαδοχικές κυβερνήσεις δεν παρείχαν πόρους, δεν επένδυσαν στις υποδομές» είπε, υπενθυμίζοντας ότι το κτήριο απέκτησε νέα ηλεκτρική καλωδίωση πριν από περίπου 15 χρόνια αλλά αυτό δεν στάθηκε αρκετό για να προστατευτεί από τις φλόγες. «Οι πυροσβέστες ουσιαστικά το μόνο που μπορούσαν να κάνουν ήταν να κοιτάζουν τη φωτιά», είπε. «Για την ιστορία και τις επιστήμες της Βραζιλίας είναι η απόλυτη τραγωδία. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να ανακτήσουμε όσα χάθηκαν», εξήγησε.

Η καταστροφή του κτιρίου, άλλοτε αυτοκρατορικού παλατιού μεγάλο μέρος του οποίου βρισκόταν σε κακή κατάσταση, αποτελεί “ζημιά ανυπολόγιστης αξίας για τη Βραζιλία”, ανέφερε ο πρόεδρος της χώρας Μισέλ Τέμερ σε μια ανακοίνωση που δημοσιοποίησαν οι υπηρεσίες του. “Σήμερα είναι μια τραγική ημέρα για τη Βραζιλία. Διακόσια χρόνια δουλειάς, έρευνας και γνώσης χάθηκαν”, πρόσθεσε.

Τηλεοπτικά δίκτυα αναμετέδιδαν απευθείας πλάνα από την πυρκαγιά, η οποία ξέσπασε περί τις 19:30 (01:30 της Δευτέρας, ώρα Κύπρου), μετά το κλείσιμο του μουσείου στις 17:00 και μαινόταν ανεξέλεγκτη σε όλο το κτίριο ως αργά το βράδυ. Το μουσείο αυτό, που άνοιξε το 1818, συνδέεται με το ομοσπονδιακό πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Ζανέιρο, και διέθετε πολλές μεγάλες συλλογές, από αιγυπτιακά τεχνουργήματα ως ελληνορωμαϊκά κειμήλια και το αρχαιότερο ανθρώπινο λείψανο που έχει βρεθεί ποτέ στη Βραζιλία, στη Μίνας Ζεράις.

Το μουσείο είχε παραμεληθεί εδώ και χρόνια από πολλές κυβερνήσεις, κατήγγειλε ο υποδιευθυντής του στο τηλεοπτικό δίκτυο Globo το βράδυ της Κυριακής. “Δεν λάβαμε ποτέ τίποτα από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση”, είπε ο υποδιευθυντής του μουσείου, ο Λουίς Ντουάρτε.

“Πρόσφατα είχαμε οριστικοποιήσει μια συμφωνία με την (κρατική τράπεζα ανάπτυξης) BNDES για μια μεγάλη επένδυση, που θα μας επέτρεπε την αποκατάσταση του παλατιού και – τραγική ειρωνεία – σχεδιάζαμε την εγκατάσταση ενός νέου αντιπυρικού συστήματος”.

Σε ανακοίνωση που είχε αναρτηθεί στον ιστότοπό της τον Ιούνιο, η BNDES είχε σημειώσει πως θα χρηματοδοτούσε ένα έργο αξίας 5,35 εκατ. δολαρίων για “την αποκατάσταση του ιστορικού κτιρίου” και για την εγκατάσταση συστημάτων, ως εγγύηση για την “ασφάλεια των συλλογών του”.