Ο πρόεδρος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν συναντάται σήμερα με τους ηγέτες ευρωπαϊκών θεσμών, σε μια προσπάθεια να αναζωογονηθεί ο δύσκολος διάλογος ανάμεσα 
στην Άγκυρα και τις Βρυξέλλες, σε μια σύνοδο που αναγγέλλεται τεταμένη.Η συνάντηση ξεκινά όπως ήταν προγραμματισμένη, στις 19:00 (τοπική ώρα), στο κτίριο “Evksinograd” στη Βάρνα της Βουλγαρίας, με τη συμμετοχή του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, του Προέδρου της Κομισιόν Ζ.Κ.Γιούνκερ, του πρωθυπουργού της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ και του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Σύμφωνα με τη βουλγαρική Προεδρία, “το δείπνο εργασίας θα αποτελέσει ευκαιρία για την αξιολόγηση θεμάτων αμοιβαίου ενδιαφέροντος και πρόσφατων εξελίξεων στην Τουρκία, συμπεριλαμβανομένων των παράνομων ενεργειών της χώρας στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο και της συμμετοχής της στη Συρία”.
Στο μενού βρίσκονται πολλά ακανθώδη θέματα.
Στον κατάλογο φιγουράρουν η αποσάθρωση του κράτους δικαίου στην Τουρκία μετά την απόπειρα στρατιωτικού πραξικοπήματος του Ιουλίου του 2016, η αμφιλεγόμενη διμερής συμφωνία για την αντιμετώπιση της κρίσης των προσφύγων και των μεταναστών, η κλινικά νεκρή προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στην Ε.Ε., η τουρκική στρατιωτική επιχείρηση εναντίον μιας οργάνωσης Κούρδων ανταρτών στη Συρία.
H συνάντηση σημειώνεται μερικές ημέρες μετά την κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στην Τουρκία, την Ελλάδα και την Κύπρο.
Με αυτό το φόντο, ο Βούλγαρος πρωθυπουργός Μπόικο Μπορίσοφ, η χώρα του οποίου αναλαμβάνει την εναλλασσόμενη προεδρία της Ε.Ε. και θα είναι παρών στο δείπνο, δεν κρύβει πως περιμένει μια «πολύ δύσκολη» συνάντηση.**
Πάντως, κανένα από τα δύο μέρη δεν έχει συμφέρον να εκτροχιάσει τον διάλογο. Για την Τουρκία, η Ε.Ε. παραμένει πολύτιμος εμπορικός εταίρος. Για τις Βρυξέλλες, η Άγκυρα συνεχίζει να είναι απαραίτητος σύμμαχος στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας και στην προσπάθεια ανάσχεσης των μεταναστευτικών ροών.
«Ειλικρινής διάλογος»;
Η ένταση ανέβηκε μία βαθμίδα την περασμένη εβδομάδα, όταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες καταδίκασαν τις «συνεχιζόμενες παράνομες ενέργειες» της Τουρκίας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου, έπειτα από αλλεπάλληλες παραβιάσεις.
Η Τουρκία αντέδρασε χαρακτηρίζοντας «απαράδεκτες» τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής της Ε.Ε. κι εξέφρασε παράλληλα την οργή της για τις ευρωπαϊκές επικρίσεις όσον αφορά στην επιχείρηση ευρείας κλίμακας που εξαπέλυσε εναντίον της κουρδικής οργάνωσης Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) στην περιοχή Αφρίν, στη βορειοδυτική Συρία.
«Η μάζα των προβλημάτων για τα οποία βρίσκονται σε διένεξη η Τουρκία και η Ε.Ε. δεν παύει να διογκώνεται» αναγνώρισε ο Γιούνκερ, ο οποίος πάντως υποσχέθηκε έναν «ειλικρινή και ανοικτό διάλογο» με τον Ερντογάν. Η Ε.Ε., υποστήριξε πως «επιθυμεί να ενισχύσει τη συνεργασία (της) με την Τουρκία».
Μια από τις προτεραιότητες για τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. είναι να εξασφαλιστεί ότι η Άγκυρα θα συνεχίσει να εφαρμόζει τη συμφωνία που κλείστηκε τον Μάρτιο του 2016 για την κρίση των μεταναστών και των προσφύγων και η οποία επέτρεψε τη σημαντική μείωση των διελεύσεων προς την Ευρώπη, με αντάλλαγμα κυρίως οικονομική βοήθεια.
Ο Ερντογάν έχει διαμαρτυρηθεί επανειλημμένα για τις «καθυστερήσεις» στην εκταμίευση των χρημάτων, ύψους τριών δισεκατομμυρίων ευρώ, στα οποία αναμένεται να προστεθούν άλλα τρία δις.
Να σημειωθεί ότι η Ε.Ε. θα προσφέρει στη Βάρνα άλλα 3 δισ. ευρώ για τους Σύρους πρόσφυγες που βρίσκονται στην Τουρκία. Πρόκειται για το δεύτερο πακέτο 3 δισ. ευρώ, όπως προβλέπεται στη δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας, ποσό το οποίο δεν δίνεται απευθείας στην Άγκυρα, αλλά σε οργανισμούς όπως ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (IOM) και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) που διαχειρίζονται τη διατροφή, τη στέγαση και την ιατρική περίθαλψη των προσφύγων.
«Εταιρική σχέση»;
Η Άγκυρα αξιώνει να υπάρξει πρόοδος στη φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος θεωρήσεων διαβατηρίων για τους Τούρκους που ταξιδεύουν στην Ε.Ε. Αυτό είναι «προτεραιότητα» για την Τουρκία,.
Μολονότι η Άγκυρα πολλαπλασίασε τους τελευταίους μήνες τα κατευναστικά σινιάλα προς ορισμένες χώρες-μέλη, κυρίως τη Γερμανία, αποφυλακίζοντας για παράδειγμα δημοσιογράφους που είχε φυλακίσει, το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ρίχνει μια βαριά σκιά στη Βάρνα.
Η Ε.Ε. έχει εκφράσει επανειλημμένα την ανησυχία της για τις εκκαθαρίσεις που εξαπολύθηκαν στην Τουρκία μετά την απόπειρα επιβολής στρατιωτικού καθεστώτος. Περισσότεροι από 55.000 άνθρωποι, ανάμεσά τους αντιφρονούντες και δημοσιογράφοι, έχουν οδηγηθεί στη φυλακή, άλλοι 160.000 αποτάχθηκαν, τέθηκαν σε διαθεσιμότητα, απολύθηκαν.
Η παράταση της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης που τελεί σε ισχύ στην Τουρκία από τον Ιούλιο του 2016 έχει οδηγήσει σε «σοβαρές» παραβιάσεις των δικαιωμάτων «εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων», σημείωνε εκφράζοντας έντονη ανησυχία ο ΟΗΕ σε έκθεση που δημοσιοποίησε την περασμένη εβδομάδα.
Η υποψηφιότητα της Τουρκίας για να γίνει κράτος-πλήρες μέλος της Ε.Ε. αναμένεται επίσης να συζητηθεί στη Βάρνα, αλλά οι περισσότεροι διπλωμάτες και αναλυτές δεν περιμένουν να σημειωθεί η παραμικρή πρόοδος.
Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης του Ερντογάν στο Παρίσι τον Ιανουάριο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν έριξε εκ νέου την ιδέα αποκατάστασης μιας «εταιρικής σχέσης» με την Τουρκία, καθώς η εισδοχή της μοιάζει λιγότερο πιθανή από ποτέ.
Υπενθύμισαν επίσης την υποχρέωση της Τουρκίας να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο και τις σχέσεις καλής γειτονίας και να εξομαλύνει τις σχέσεις με όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέφρασε τη σοβαρή ανησυχία της για τη συνεχιζόμενη κράτηση πολιτών της ΕΕ (περιλαμβανομένων των 2 Ελλήνων Στρατιωτών) στην Τουρκία. Ζήτησε δε, την ταχεία και θετική επίλυση αυτών των ζητημάτων.
Στη Βάρνα, Γιούνκερ, Τουσκ, Μπορίσοφ και Ερντογάν θα συζητήσουν “πώς θα προωθήσουν τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, με βάση τον αμοιβαίο σεβασμό και τα κοινά συμφέροντα”, αναφέρει η Προεδρία.
“Είμαστε γείτονες και πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να μιλάμε ανοιχτά μεταξύ μας και να συνεργαζόμαστε σε τομείς κοινού ενδιαφέροντος”, έχει εξάλλου δηλώσεις καταληκτικά ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ την Παρασκευή
Η συνάντηση θα βασιστεί στην προηγούμενη συνάντηση των ηγετών της 25ης Μαΐου 2017 και στις συζητήσεις που διεξήχθησαν από τότε. Σημειώνεται ότι έκτοτε, διεξήχθησαν “διάλογοι υψηλού επιπέδου” μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας για τις μεταφορές, την οικονομική συνεργασία, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την εξωτερική πολιτική.
Μακρά η λίστα διεκδικήσεων του Ερντογάν
Διπλωματικές πηγές σημειώνουν ότι ο Ερντογάν πάει στη Σύνοδο της Βάρνας με μια μακρά λίστα αιτημάτων. Στη λίστα του Ερντογάν καταγράφονται τα εξής:
– το αίτημα για την απόδοση στην Τουρκία άλλων τριών δισεκατομμυρίων ευρώ για το προσφυγικό, αλλά με τρόπο πιο άμεσο, πιο γρήγορο και συνδεδεμένο με τον Τουρκικό προϋπολογισμό.
– αίτημα για γρήγορη επίλυση του ζητήματος με την απελευθέρωση των θεωρήσεων διαβατηρίων για τους Τούρκους υπηκόους που επισκέπτονται την ΕΕ, αίτημα που υπήρχε και στην συνάντηση της Αντάλιας πριν δύο χρόνια.
– αίτημα για επέκταση της τελωνειακής ένωσης με την ΕΕ (στους τομείς των υπηρεσιών και των δημοσίων συμβάσεων).
– ξεκάθαρη ενταξιακή προοπτική στην ΕΕ με άνοιγμα νέων διαπραγματευτικών κεφαλαίων,
– εξασφάλιση και γρηγορότερη διαδικασία απόδοσης στην Τουρκία των λεγόμενων προενταξιακών κονδυλίων.
Οι διπλωμάτες αναμένουν ότι ο Ερντογάν θα τονίσει μάλιστα στους προέδρους Γιούνκερ και Τουσκ ότι όλα αυτά τα είχαν υποσχεθεί στην Άγκυρα και “αθέτησαν το λόγο τους”, θα θέσει επιχειρήματα σε σχέση με την χλιαρή αντίδραση της ΕΕ στο αποτυχημένο πραξικόπημα και θα τους ζητήσει αναγνώριση της δράσης της χώρας του για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας (με το δικό του βέβαια ορισμό) και στενότερη συνεργασία με την ΕΕ για το ίδιο θέμα.
Από την άλλη, σύμφωνα με τις ίδιες διπλωματικές πηγές, ο Γιούνκερ και ο Τουσκ θα πουν στον Ερντογάν ότι η πόρτα της ΕΕ παραμένει ανοιχτή παρά τις όποιες διακυμάνσεις, αν η Τουρκία επιστρέψει στις ευρωπαϊκές αρχές. Η ΕΕ εξάλλου εδώ και καιρό εκφράζει προβληματισμό για το Κράτος Δικαίου, τη δικαιοσύνη και την ποιότητα της δημοκρατίας στην Τουρκία αλλά και ανησυχία για την κράτηση πολλών Ευρωπαίων πολιτών σε τουρκικές φυλακές, κυρίως δημοσιογράφων (και των δύο στρατιωτών).
Η πραγματική προειδοποίηση της ΕΕ είναι ότι η υπαναχώρηση του Κράτους Δικαίου και έλλειψη ασφάλειας δικαίου θα μπορούσε να οδηγήσει σε απόσυρση ευρωπαϊκών επιχειρήσεων από το τουρκικό έδαφος είναι μια προειδοποίηση που έχει πολύ σοβαρότερο “νομισματικό” αντίκτυπο από όλα τα παραπάνω τουρκικά αιτήματα συνδυασμένα
Σε γενικές γραμμές, η ΕΕ προετοιμάζει τη Σύνοδο της Βάρνας σε μεγάλη λεπτομέρεια και έχει απαντήσεις σε όλες τις τουρκικές κατηγορίες.
Η λογική στις Βρυξέλλες, κυρίως από την πλευρά της Κομισιόν είναι πως “οι δίαυλοι επικοινωνίας πρέπει να μείνουν ανοιχτοί”. Κανείς δεν έχει να κερδίσει τίποτα από την σιγή ασυρμάτου, “εκτός από όλους αυτούς που βρίσκουν σε τέτοιες περιπτώσεις τα κενά και προσπαθούν να τα καλύψουν”.
Μία δημοσιογραφική διάσκεψη προβλέπεται περί τις 21:10 το βράδυ (τοπική ώρα).
