Του Κώστα Μαυρίδη*

Πρόσφατα αποχαιρετίσαμε τον Κωστή Χατζηκωνσταντή από το Δίκωμο της Κερύνειας, αγνοούμενο του 1964. Μια οικογένεια ιδιαίτερα πονεμένη, όπως πολλές στον Προσφυγικό Συνοικισμό Αγίου Αθανασίου στη Λεμεσό, που προσφυγοποιήθηκαν το 1974 με μέλη της ίδιας οικογένειας πεσόντες, δολοφονηθέντες ή αγνοούμενους.

Ο Κωστής ήταν φιλήσυχος άνθρωπος. Με την Θεογνωσία έφτιαξαν το φτωχικό τους στο χωράφι δίπλα στο πατρικό μου σπίτι στο Δίκωμο. Το 1964 είχαν πέντε παιδιά, την Έλλη, Μιχάλη,  Μαρούλα, Αντώνη και Γιάννη. Ο πατέρας πηγαινοερχόταν για το μεροκάματο καθημερινώς στη Λευκωσία. Μια μέρα όπως τις άλλες, Μάρτης του 1964, καθώς περπατούσε για την δουλειά του τον πλησίασε ένα τζιπ με τουρκοκύπριους στασιαστές ντυμένους αστυνομικούς, οι οποίοι τον απήγαγαν και τον οδήγησαν στον τουρκικό θύλακα βορείως της Λευκωσίας όπου είχαν οχυρωθεί με οδηγίες της Άγκυρας. Όσοι Τουρκοκύπριοι αντιδρούσαν, αντιμετώπιζαν και  εκείνοι αμείλικτη τιμωρία από τα όργανα της Τουρκίας (όπως ο Σενέρ Λεβέντ στις μέρες μας).

Έκτοτε, κανένα νέο για τον Κωστή. Η Θεογνωσία κυκλοφορούσε ολόχρονα με μια κατάμαυρη μαντίλα στο κεφάλι, δεμένη σφιχτά κόμπο στο λαιμό της. Φορούσε την μαύρη μαντίλα παντού, από τα χωράφια μέχρι την εκκλησία. Μόνο στο γάμο των παιδιών της έλυνε τον κόμπο, αλλά η μαντίλα πάντα στο κεφάλι. Έτσι, μεγάλωνε η ορφανή οικογένεια χωρίς την στοργή της πολιτείας.

Με την έναρξη της τουρκικής εισβολής το 1974, τα τρία παιδιά, άντρες πλέον, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Οι μαρτυρίες είναι συγκλονιστικές. Ο Αντώνης, το πανέμορφο παλληκάρι, μαζί με τον επ΄αδελφή γαμπρό του, τον Εύδωρα (από τον Τράχωνα) κατατάχτηκαν έφεδροι και έλαβαν μέρος με τους Καταδρομείς στις λυσσαλέες και άνισες μάχες του Αγίου Ιλαρίωνα στον Πενταδάκτυλο μέχρι την εγκατάλειψη και διαταγή για αυτοδιάλυση διά φυγής μέσω των τουρκικών θέσεων.  Ο Αντώνης βαριά τραυματισμένος. Τον μεταφέρει στους ώμους του μέσα στο απόκρημνο βουνό ο πεισματάρης Εύδωρας. Ο Αντώνης εκλιπαρεί να τον αφήσει και να φύγει αφού «έχει παιδιά να αναθρέψει», αλλά ο Εύδωρας αρνείται. Εκεί σταματούν οι μαρτυρίες. Έκτοτε αγνοούνται και οι δύο.

Το 2018, ο πατέρας Κωστής βρέθηκε δολοφονημένος σε ομαδικό τάφο 16 Ελληνοκυπρίων, ανάμεσα τους έφηβοι 16 χρόνων σε περιοχή εντός του τότε τουρκοκυπριακού θύλακα. Όλοι τους απήχθηκαν στην περίοδο 1963-64 από διαφορετικούς χώρους και ημερομηνίες, αλλά βρέθηκαν στον ίδιο μαζικό τάφο. Άλλη μια απόδειξη ότι οι απαγωγές φιλήσυχων Ελληνοκυπρίων για εν ψυχρώ δολοφονία τους ήταν συστηματικό σχέδιο της Τουρκίας στην περίοδο 1963-64.

Πριν το 1974, στο γάμο του Αντώνη, καθώς βιολάρης και λαγουτάρης έπαιζαν και τραγουδούσαν το τραγούδι του γάμου, η Θεογνωσία έλυσε επιτέλους τον κόμπο της μαντίλας. Όταν ήρθε η σειρά του πατέρα να ζώσει με το μαντήλι τον νιόγαμπρο, οι οργανοπαίκτες δεν ήξεραν και οι συγγενείς  μέσα στη χαρά του γάμου ξέχασαν ότι ο πατέρας είχε απαχθεί το 1964 από τους Τούρκους. Την ώρα που οι οργανοπαίκτες τραγουδούσαν «φωνάξετε τον κύρη του ναρτεί να τον ιζώσει…», πατέρας στα στέφανα δεν εμφανίστηκε. Ο Αντώνης και οι συγγενείς ξέσπασαν σε γοερό κλάμα. Η Θεογνωσία ξανάδεσε σφιχτά την μαντήλα και αποτραβήχτηκε. Και ο γάμος δεν στέριωσε…
Εμείς, απλοί προσκυνητές στα πάθη των ανθρώπων μας.

*Ο Κώστας Μαυρίδης είναι Ευρωβουλευτής ΔΗΚΟ (S&D) – costas.mavrides@europarl.europa.eu