Η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου σε έκθεση της για την χρηματοοικονομική σταθερότητα αναφέρει:
Κατά το 2016, η κυπριακή οικονομία συνέχισε να καταγράφει οικονομική μεγέθυνση για δεύτερη συνεχή χρονιά μετά από τρία χρόνια συρρίκνωσης και εισήλθε σε πορεία σταδιακής ανάκαμψης. Η οικονομική δραστηριότητα παρουσίασε μεγαλύτερη ανάπτυξη από την αναμενόμενη, με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν να αναμένεται να παρουσιάσει αύξηση κατά 2,8% για το 2016, καθώς και για το 2017, ανά έτος.
Η κυπριακή οικονομία βρίσκεται από τον Μάρτιο του 2016 εκτός Μνημονίου, έχοντας ολοκληρώσει επιτυχώς το μακροοικονομικό πρόγραμμα προσαρμογής που συμφωνήθηκε με τους διεθνείς δανειστές τον Μάρτιο του 2013. Η πρόσβαση της Κύπρου στις αγορές για χρηματοδότηση και το κόστος χρηματοδότησης έχουν βελτιωθεί, όπως αντικατοπτρίζεται στην επιτυχή έκδοση τίτλων του δημοσίου στις διεθνείς αγορές κατά το 2016.
Η οικονομική κατάσταση των πιστωτικών ιδρυμάτων ανακάμπτει σταδιακά, η ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος έχει βελτιωθεί και ο ρυθμός των αναδιαρθρώσεων των χορηγήσεων σε καθυστέρηση επιταχύνεται.
Ενώ οι οικονομικές συνθήκες παρουσιάζουν σαφή βελτίωση, οι προκλήσεις παραμένουν.
Το τραπεζικό σύστημα έχει πολύ υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων και επιβάλλεται η δραστική μείωσή τους, ώστε να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη χρηματοδότηση της οικονομίας και να εξυγιανθούν οι ισολογισμοί των πιστωτικών ιδρυμάτων. Η εντατικοποίηση στις διαδικασίες αναδιάρθρωσης και η αποτελεσματική εφαρμογή του σύγχρονου πλαισίου αφερεγγυότητας που εισήχθηκε το 2015, αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτάχυνση της μείωσης των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων.
Η χορήγηση νέων δανείων βρίσκεται σε χαμηλό επίπεδο, ενώ τόσο ο ιδιωτικός όσο και ο δημόσιος τομέας χαρακτηρίζονται από υψηλά επίπεδα χρέους.
Στην αγορά εργασίας, η ανεργία παραμένει σε υψηλά επίπεδα, παρά την πτωτική πορεία που ακολουθεί τα τελευταία τρία έτη.
Ο τομέας των επενδυτικών οργανισμών και επιχειρήσεων παροχής επενδυτικών υπηρεσιών, παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια σημαντική ανάπτυξη και ως εκ τούτου, τυγχάνει στενής μακροπροληπτικής επίβλεψης.
Η κερδοφορία των πιστωτικών ιδρυμάτων και των ασφαλιστικών εταιρειών του κλάδου ζωής συνεχίζει να επηρεάζεται αρνητικά από το παρατεταμένο περιβάλλον των χαμηλών επιτοκίων.
Παρατηρούνται επίσης γεωπολιτικές εξελίξεις εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δυνητικά θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη σταθερότητα του χρηματοοικονομικού συστήματος της Κύπρου.
Σημαντικότεροι κίνδυνοι και ευάλωτα σημεία
Τα ακόλουθα ευάλωτα σημεία έχουν εντοπισθεί ως οι κύριες πηγές κινδύνου για το χρηματοοικονομικό σύστημα της Κύπρου, τα οποία αναλύονται λεπτομερώς στην ‘Έκθεση.
Η χαμηλή ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου λόγω της υπερβολικής έκθεσης του τραπεζικού τομέα σε μη εξυπηρετούμενες χορηγήσεις.

Ο υπερδανεισμός του μη χρηματοοικονομικού ιδιωτικού τομέα (δηλαδή, τα νοικοκυριά και οι μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις).

Οι μειωμένες προοπτικές κερδοφορίας για τα πιστωτικά ιδρύματα και τις ασφαλιστικές εταιρείες του κλάδου ζωής σε παρατεταμένο περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων.

Αποφάσεις μακροπροληπτικής πολιτικής[1]
Κατά το 2016 η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚΤΚ) έλαβε τις ακόλουθες αποφάσεις μακροπροληπτικής πολιτικής:
α) Αντικυκλικό κεφαλαιακό απόθεμα ασφαλείας – (Countercyclical capital buffer – CCyB)

Η ΚΤΚ, με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2016, καθορίζει το αντικυκλικό κεφαλαιακό απόθεμα ασφαλείας ανά τρίμηνο.

Κατόπιν ανάλυσης και αξιολόγησης των σχετικών οικονομικών δεικτών και καθώς διανύουμε περίοδο χαμηλής πιστωτικής δραστηριότητας, το αντικυκλικό κεφαλαιακό απόθεμα ασφαλείας για το κάθε τρίμηνο του 2016 καθορίστηκε εκ των προτέρων στο 0%.

β) Απόθεμα ασφαλείας Άλλων Συστημικά Σημαντικών Ιδρυμάτων (Other Systemically Important Institutions buffer – O-SII buffer)

Η συστημική σημασία των ιδρυμάτων O-SII υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος του κάθε ιδρύματος, τη σημασία του για την οικονομία της ΕΕ ή/και της Κύπρου, τη σημασία των διασυνοριακών του δραστηριοτήτων, καθώς και τη διασύνδεση του κάθε ιδρύματος ή ομίλου με το χρηματοοικονομικό σύστημα.

Έξι πιστωτικά ιδρύματα που είναι εγκαθιδρυμένα στην Κύπρο έχουν προσδιοριστεί από την ΚΤΚ ως Άλλα Συστημικά Σημαντικά Ιδρύματα, με ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2016. Το απόθεμα ασφαλείας O-SII θα τεθεί σε ισχύ σταδιακά από το 2019 και σε περίοδο τριών ετών.

Περαιτέρω, η ΚΤΚ προσδιόρισε έξι επιχειρήσεις παροχής επενδυτικών υπηρεσιών ως Άλλα Συστημικά Σημαντικά Ιδρύματα με ισχύ από την 1η Ιουλίου 2016.

Ο προσδιορισμός των ιδρυμάτων O-SII γίνεται σε ετήσια βάση.
γ) Λόγος εξυπηρέτησης του δανεισμού προς το εισόδημα (Debt Service To Income ratio, DSTΙ)

Ο λόγος εξυπηρέτησης του δανεισμού προς το εισόδημα (Debt Service To Income ratio, DSTΙ) είναι το ποσό εξυπηρέτησης των χορηγήσεων ως ποσοστό του καθαρού διαθέσιμου εισοδήματος του δανειολήπτη. Η απαίτηση τήρησης του λόγου εξυπηρέτησης του δανεισμού προς το εισόδημα εισήχθη από την ΚΤΚ το 2013 και αναπροσαρμόστηκε τον Μάρτιο του 2016. Ο κύριος στόχος του λόγου εξυπηρέτησης του δανεισμού προς το εισόδημα είναι η διευκόλυνση της αξιολόγησης από τα πιστωτικά ιδρύματα της δυνατότητας αποπληρωμής του δανεισμού από τον αιτητή / δανειολήπτη. Ο λόγος εξυπηρέτησης του δανεισμού προς το εισόδημα μπορεί επίσης να περιορίσει την πιστωτική επέκταση και την πιθανή υπερθέρμανση της οικονομίας.

Κατά την αξιολόγηση της ικανότητας αποπληρωμής του αιτητή, το συνολικό ποσό εξυπηρέτησης του χρέους πρέπει να περιορίζεται στο 80% του καθαρού εισοδήματος και στο 65% του καθαρού εισοδήματος στην περίπτωση χορηγήσεων σε ξένο νόμισμα.

δ) Λόγος δανείου προς την αξία των εξασφαλίσεων (Loan to Value ratio, LTV)

Για το σκοπό της διασφάλισης της σταθερότητας του χρηματοοικονομικού συστήματος, η ΚΤΚ απαιτεί όπως τα πιστωτικά ιδρύματα, κατά την εξέταση αιτήσεων για την παροχή πιστωτικής διευκόλυνσης με σκοπό την χρηματοδότηση αγοράς / ανέγερσης / ανακαίνισης / αποπεράτωσης ακινήτων ή αναθεώρησης υφιστάμενης πιστωτικής διευκόλυνσης, εξετάζουν το ποσοστό δανείου προς αξία.

Ο λόγος δανείου προς την αξία δεν πρέπει να υπερβαίνει:
α) 80% σε περίπτωση που το δάνειο χορηγείται για τη χρηματοδότηση της πρώτης κατοικίας για μόνιμη ιδιοκατοίκηση του δανειολήπτη, και
β) 70% για όλες τις άλλες περιπτώσεις χρηματοδότησης ακινήτων.

Η απαίτηση τήρησης του λόγου δανείου προς την αξία εισήχθη από την ΚΤΚ το 2003. Τα μέγιστα όρια έχουν τροποποιηθεί κατά καιρούς. Η τελευταία επανεπιβεβαίωση των ορίων έγινε τον Μάρτιο του 2016.
ε) Σύνδεση του απώτερου στόχου της μακροπροληπτικής πολιτικής της διασφάλισης της χρηματοοικονομικής σταθερότητας με τους ενδιάμεσους στόχους και τα εργαλεία της μακροπροληπτικής πολιτικής

Σύμφωνα με τη Σύσταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου σχετικά με τους ενδιάμεσους στόχους και τα εργαλεία μακροπροληπτικής πολιτικής, συνιστάται στις εθνικές μακροπροληπτικές αρχές όπως ορίσουν μια στρατηγική πολιτικής η οποία να συνδέει τον απώτερο στόχο της μακροπροληπτικής πολιτικής με τους ενδιάμεσους στόχους και τα μακροπροληπτικά εργαλεία. Η ΚΤΚ εφάρμοσε την εν λόγω Σύσταση και υιοθέτησε στις 16 Δεκεμβρίου του 2015 τη σχετική στρατηγική πολιτικής.
[1] Οι αποφάσεις μακροπροληπτικής πολιτικής παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου στη διεύθυνση www.centralbank.gov.cy/nqcontent.cfm?a_id=11782