Πολλές είναι οι αιτίες που κάνουν ένα παιδί να γίνεται επιθετικό και να εκδηλώνει έντονη οργή χωρίς προφανή αιτία. Θα πρέπει να καταλάβετε ότι ένα παιδί υποβάλλεται σε μεγάλο άγχος και πίεση. Αν δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο σπίτι που να κάνει τα παιδιά να εκδηλώνουν επιθετική συμπεριφορά, υπάρχει πιθανότητα να επηρεάζονται από προβλήματα στο σχολείο ή κάτι άλλο.

Το σίγουρο είναι πως πρέπει να ερευνήσετε τους λόγους που το παιδί σας εκδηλώνει αυτή τη συμπεριφορά και να προσπαθήσετε να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα με τον καλύτερο τρόπο.

Αρχικά, θα πρέπει να διατηρήστε την ψυχραιμία σας. Το να φωνάζετε ή να χτυπάτε το παιδί σας δεν θα λύσει το πρόβλημα, αντιθέτως, μπορεί να το επιδεινώσει. Αν εσείς είστε επιθετική το παιδί σας θα είναι κι αυτό. Βλέποντας εσάς να ελέγχετε την ψυχραιμία σας μπορεί να είναι το πρώτο βήμα για να μάθει και αυτό να ελέγχει το θυμό του. Το παιδί είναι ο καθρέφτης σας.

Επίσης, θα πρέπει να θέσετε ξεκάθαρα όρια. Προσπαθήστε να επεμβαίνετε άμεσα, όποτε το παιδί σας γίνεται επιθετικό. Μην περιμένετε να κάνει κάτι πολλές φορές για να του δείξετε ότι είναι λάθος, αντίθετα θα πρέπει να ξέρει ότι δεν μπορεί να υπερβαίνει κάποια όρια. Καλό θα είναι, δε, να υπάρχει συνέπεια στην τιμωρία που δέχεται, ώστε να ξέρει ότι αν κάνει κάτι παρόμοιο θα υποστεί τις συνέπειες.

Περιμένετε μέχρι το παιδί σας να ηρεμήσει και τότε σε ήρεμο τόνο συζητήστε μαζί του για το τι συνέβη. Ρωτήστε το αν μπορεί να εξηγήσει τί προκάλεσε το ξέσπασμά του. Τονίστε του ότι είναι φυσιολογικό να νιώθει θυμό, αλλά ότι δεν είναι σωστό να τον εκφράζει με χτυπήματα, κλοτσιές ή δαγκώματα. Ενθαρρύνετέ το να βρει έναν άλλο τρόπο αντίδρασης.

Παράλληλα, επιβραβεύστε την καλή συμπεριφορά του. Αντί να δίνετε έμφαση μόνο στο να επιπλήττετε το παιδί σας όταν δεν συμπεριφέρεται σωστά, προσπαθήστε να το επαινείτε, όταν δείχνει καλή συμπεριφορά.

Αν διαπιστώσετε ότι το παιδί έχει πολύ ενέργεια την οποία δεν μπορεί να διοχετεύσει κάπου, μπορεί αυτό να αποτελεί το λόγο της επιθετικής του συμπεριφοράς. Εάν το παιδί σας είναι πολύ ζωηρό, θα πρέπει να του δίνετε αρκετό χρόνο για παιχνίδι και εκτόνωση, κατά προτίμηση σε εξωτερικούς χώρους.

***

* Όταν ζητάτε από το παιδί κάτι ή το προειδοποιείτε για κάτι, να κατεβαίνετε σωματικά στο επίπεδό του, κοιτώντας το στα μάτια, με σταθερό και ουδέτερο τόνο στη φωνή.

Σταθερός τόνος θα πει αποφασιστικότητα και όχι απειλητικότητα. Προειδοποιώ δε σημαίνει απειλώ, ή εκφοβίζω, αλλά εξηγώ ξεκάθαρα τι θέλω να κάνει παιδί, τι δε θέλω να κάνει και τι θα ακολουθήσει αν δε συμμορφωθεί, με τρόπο σοβαρό που δείχνει ότι το εννοώ.

** Όταν βλέπετε ότι ένα μικρό παιδί δε συμμορφώνεται ή επιμένει, να είστε έτοιμοι να:

-παρέχετε φυσική καθοδήγηση (παίρνω από το χέρι, απομακρύνω, περιορίζω κ,λ,π,)

-να του αποσπάσετε την προσοχή

-να του τραβήξετε κάπου αλλού το ενδιαφέρον

-να κάνετε χιούμορ

-να του παρέχετε ζεστή σωματική επαφή, κοίταγμα στο πρόσωπο, αγκαλιά, χάδι

*. Να είστε προετοιμασμένοι ότι ένα παιδί με προβλήματα συμπεριφοράς θα συμπεριφερθεί άσχημα ή ακατάλληλα τις περισσότερες φορές. Εστιάστε, επαινέστε και ανταμείψτε ακόμα και τις ελάχιστες επιτυχίες του.

Μερικές ακόμα προτάσεις για την επιθετικότητα:

*. Δώστε εσείς οι ίδιοι με τη συμπεριφορά σας το πρότυπο για το πώς πρέπει να φέρεται το παιδί.

Τα παιδιά μιμούνται ότι βλέπουν και βιώνουν. Όταν τα πειθαρχείτε με σωματική ή λεκτική επιθετικότητα, το αποτέλεσμα θα είναι να σας μιμούνται και να συμπεριφέρονται επιθετικά προς τα εσάς και προς άλλα παιδιά.

*. Ψάξτε και βρείτε παγίδες επιθετικότητας στο χώρο του σπιτιού και στο πρόγραμμα της οικογένειας.

Υπάρχει αρκετός χώρος για να παίξουν τα παιδιά μαζί ή και χωριστά το καθένα;
Υπάρχουν αρκετά υλικά για κάθε παιδί (παιχνίδια, μπογιές, παζλ κ.λπ.).
Δίνετε στο καθένα από τα παιδιά σας ίσο ποσό θετικής προσοχής και χρόνου;
Κάνετε ή βάζετε το παιδί σε ασχολίες ή δραστηριότητες που το βοηθούν να εκτονωθεί σωματικά και να «βγάλει» την ενέργειά του με κατάλληλο τρόπο; (βόλτες σε πάρκα, παιδικές χαρές, συμμετοχή σε σπορ κ.λπ.)
Έχετε τακτοποιήσει το προσωπικό και οικογενειακό σας πρόγραμμα ώστε να είστε διαθέσιμοι, τόσο από άποψη χρόνου, όσο και ψυχολογικά για να φροντίσετε και να απασχοληθείτε προσωπικά με το παιδί για κάποιο διάστημα, κάθε μέρα;
Φέρονται κατάλληλα στο παιδί όσοι ασχολούνται μαζί του ή υπάρχουν άτομα στο περιβάλλον που συστηματικά το προκαλούν, το μειώνουν, του δίνουν αρνητική προσοχή, το προτρέπουν να συμπεριφέρεται επιθετικά και ακατάλληλα;

3. Μάθετε από νωρίς το παιδί σας να ελέγχει τη συμπεριφορά του με το σωστό τρόπο.

Από το πρώτο ακόμα ξέσπασμα νεύρων που θα εκδηλώσει σα νήπιο, αρχίστε να του μιλάτε για τις διαφορετικές καταστάσεις και τα συναισθήματα που προκαλούν με τρόπο που μπορεί να κατανοήσει.

Πείτε του π.χ. «Είναι εντάξει να θυμώνεις όταν πέφτουν οι κύβοι σου. Προσπάθησε ξανά. Στη μαμά δεν αρέσουν……… (οι φωνές/το δάγκωμα/το χτύπημα). Το χτύπημα πονάει. Το χτύπημα δεν είναι σωστό. Σε παρακαλώ να μη χρησιμοποιείς έτσι τα χεράκια σου»

Διορθώνετε διαρκώς με το λόγο και όχι με φωνές ή ξύλο τη συμπεριφορά του, δώστε του παραδείγματα από την καθημερινή ζωή και δείξτε του τρόπους για να αντιδρά αλλιώς όταν αδικείται ή όταν δε καταφέρνει κάτι.

*. Να παρεμβαίνετε αμέσως. Όταν το παιδί γίνεται επιθετικό προς τον εαυτό του ή προς τους άλλους, τραβήξτε την προσοχή του κάπου αλλού ή βάλτε το να ηρεμήσει για λίγο (π.χ. δώστε του time out) και μετά συζητήστε την αντίδρασή του και άλλους εναλλακτικούς τρόπους που θα μπορούσε να συμπεριφερθεί.

*. Δείξτε άμεσα προσοχή στο παιδί που υπέστη την επίθεση και όχι στο παιδί που επιτέθηκε.

Εστιάστε την προσοχή σας στο θύμα της επίθεσης και όχι σε εκείνο που επιτέθηκε, γιατί ακόμα και η αρνητική προσοχή θα ενισχύσει την επιθετική συμπεριφορά. Βάλτε το παιδί που έκανε το επεισόδιο να ηρεμήσει (δώστε time out), φύγετε αμέσως από κοντά του και ανακουφίστε το άλλο παιδί.

Όταν το παιδί που επιτέθηκε βγει από το time out αφού σας ζητήσει την άδεια, ζητήστε του να κάνει κάτι καλό για το άλλο παιδί με τους τρόπους που αναφέρθηκαν πιο πάνω..

*. Όταν επιβάλλετε συνέπειες προσέξτε να είναι: λογικές, δίκαιες, να έχουν συγκεκριμένη χρονική διάρκεια, να μη βασίζονται στην εκδικητικότητα και να έχουν ανακοινωθεί εκ των προτέρων στο παιδί.