Κύπρος, Ελλάδα και Ισραήλ επαναβεβαίωσαν τον στόχο να εντείνουν τη συνεργασία τους σε τομείς όπως η ενέργεια, η ασφάλεια, η άμυνα, η ακαδημαϊκή κοινότητα και διασπορά, δήλωσε ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης μετά το πέρας της 9ης Τριμερούς Συνόδου Κορυφής Κύπρου-Ελλάδας – Ισραήλ, με τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό να προαναγγέλλει αποφάσεις για εξαγωγές φυσικού αερίου στην Ευρώπη, το αργότερο εντός των επόμενων έξι μηνών.

Παράλληλα, σε κοινές τους δηλώσεις μετά από την Τριμερή στο Προεδρικό Μέγαρο, οι τρεις ηγέτες, ο ΠτΔ Νίκος Χριστοδουλίδης, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου, επιβεβαίωσαν ότι εξετάζεται η επέκταση του θεσμού των συναντήσεων «3+1» με τη συμμετοχή της Ινδίας. Όπως ανακοινώθηκε, η επόμενη Τριμερής Σύνοδος Κορυφής θα πραγματοποιηθεί σε ένα χρόνο είτε στην Ελλάδα είτε στο Ισραήλ.

Ισχυρή η δέσμευση για 3+1, στο κάδρο και η Ινδία

Στις δηλώσεις του μετά από τη συνάντηση, ο οικοδεσπότης της Τριμερούς, Νίκος Χριστοδουλίδης, μιλώντας μέσω μεταφραστή, αναφέρθηκε στον τομέα της ενέργειας, για να τονίσει πως «συμφωνήσαμε ότι το φυσικό αέριο και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αποτελούν πρωταρχικό πυλώνα συνεργασίας στην περιοχή ιδίως υπό το φως των πρόσφατων των γεωπολιτικών εξελίξεων και της ενεργειακής ανασφάλειας που υπαγορεύουν την ανάγκη για ενεργειακή διαφοροποίηση και αυξημένη διασυνδεσιμότητα».

O Πρόεδρος είπε ότι με τους ηγέτες Ισραήλ και Ελλάδας επιβεβαίωσαν την ισχυρή δέσμευσή τους στο σχήμα 3+1 με τις ΗΠΑ και συμφώνησαν για την αξία της συνεργασίας αυτής με συγκεκριμένα αποτελέσματα και με άλλες χώρες «και μιλήσαμε συγκεκριμένα για την Ινδία».

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης είπε επίσης ότι συζήτησαν επίσης τρόπους για αξιοποίηση της δυναμικής που επιτεύχθηκε από τις ρηξικέλευθες συμφωνίες του Αβραάμ και εντόπισαν ευκαιρίες που προκύπτουν από περιφερειακές πολυμερείς πλατφόρμες, που έχουν τεράστιες δυνατότητες για την επέκταση της ριζικής και περιφερειακής ολοκλήρωσης.

Ανέφερε εξάλλου ότι είχε την ευκαιρία να ενημερώσει τους Πρωθυπουργούς για τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από το Κυπριακό και για τις πρωτοβουλίες και τις προσπάθειές του για να ξεπεραστεί το αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις για μια συνολική διευθέτηση, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου του ΟΗΕ και ευχαρίστησε τους δύο ηγέτες, για την αμέριστη υποστήριξή τους.

«Σήμερα επαναλάβαμε επίσης ότι η συνεργασία μας δεν είναι αποκλειστική ούτε στρέφεται εναντίον οποιασδήποτε τρίτης χώρας. Αντίθετα, είναι ανοιχτή σε άλλα μέρη με ίδιες με τις δικές μας αξίες για προηγμένες συνέργειες που βασίζονται σε κοινές αξίες προς όφελος των χωρών μας και των λαών μας», ανέφερε.

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε εξάλλου ότι αντάλλαξαν επίσης απόψεις για τις συνεχιζόμενες περιφερειακές προκλήσεις και οι τρεις επιβεβαίωσαν την σημασία του συνεχούς συντονισμού για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της πολλαπλότητας των απειλών, συμπεριλαμβανομένου του αντισημιτισμού και της τρομοκρατίας. Αναφορά έγινε και στην πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στο Ισραήλ, την οποία και οι τρεις καταδίκασαν με τον πιο έντονο τρόπο και διαβίβασαν στον Πρωθυπουργό της χώρας της αλληλεγγύη τους.

Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αναφέρθηκε και στη συνεργασία στη διάρκεια των πυρκαγιών στις τρεις χώρες και τόνισε ότι υπήρξε αλληλοβοήθεια σε χρόνο μηδέν και με όλα τα μέσα, λέγοντας ότι «είμαστε πολύ ευγνώμονες που είχαμε τις ισραηλινές και τις ελληνικές δυνάμεις δίπλα μας σε τέτοιες δύσκολες στιγμές».

Είπε ότι πρόκειται αναμφίβολα για μια δυναμική στρατηγική συμμαχία εταίρων με κοινές δημοκρατικές αξίες και κοινούς στόχους, «που επενδύει στο κοινό μας όραμα για σταθερότητα, ευημερία και ασφάλεια στην περιοχή μας, και πέρα από αυτήν».

Ανέφερε εξάλλου ότι κατά τις συζητήσεις εξέτασαν την πρόοδο που σημειώθηκε σε πολλούς τομείς συνεργασίας που αναπτύσσονται όλα αυτά τα χρόνια και επιβεβαιώθηκε ο στόχος να ενταθεί αυτή η συνεργασία σε τομείς όπως η ενέργεια, η ασφάλεια, η άμυνα, η οικονομία, καθώς και στον ακαδημαϊκό τομέα και σε θέματα διασποράς.

Εξαγωγές ΦΑ από Ισραήλ

Στις δικές του δηλώσεις, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στο θέμα της εξαγωγής φυσικού αερίου όσο και της ηλεκτρικής διασύνδεσης.

Ειδικότερα, στο το θέμα του αερίου, τόνισε ότι «σύντομα θα πρέπει να αποφασίσουμε για το πώς το Ισραήλ θα εξαγάγει το αέριο του και οι ίδιες αποφάσεις θα πρέπει να ληφθούν από την Κύπρο».

«Εξετάζουμε την πιθανότητα να συνεργαστούμε σε αυτό το θέμα», είπε, για να προσθέσει πως «αυτές οι αποφάσεις θα ληφθούν, πιστεύω, τους επόμενους τρεις με έξι μήνες, νομίζω εντός τριών μηνών».

Για το θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης είπε ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει το ζήτημα της σύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας από την ηπειρωτική Ελλάδα στην Κύπρο και ότι θα επιθυμούσε και το Ισραήλ να συνδεθεί «ώστε να μπορέσουμε να βελτιστοποιήσουμε τη χρήση της ηλεκτρικής ενέργειας».

«Αυτό είναι κάτι που μας ενδιαφέρει και επιδιώκουμε εναγωνίως και συζητήσαμε τον μηχανισμό πώς να το προωθήσουμε», σημείωσε.

Για τα θέματα της συνεργασίας για τις πυρκαγιές και έχοντας υπόψη το πόσο εντείνεται η κλιματική κρίση, είπε πως έχουν συζητήσει για να προχωρήσουν πολύ πέρα από το θέμα των πυροσβεστικών αεροσκαφών, δηλαδή σε συστήματα τεχνητής νοημοσύνης για έγκαιρη ανίχνευση και “άλλα πράγματα που αναπτύσσουμε ξεχωριστά”. Ο κ. Νετανιάχου είπε ότι δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μαζί θα έχουν οι τρεις χώρες καλύτερα αποτελέσματα.

Για την τρομοκρατία είπε πως «είχαμε ως τώρα περιπτώσεις συνεργασίας μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου και Ισραήλ και Ελλάδας όπου οι δυνάμεις ασφαλείας συνεργάστηκαν για να σταματήσουν την τρομοκρατία, που υποστηρίζεται από το Ιράν».

«Αυτή παραμένει μια πολύ ισχυρή δέσμευση και από την πλευρά και των τριών κυβερνήσεων και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε, πέραν της συνεργασίας σε αμυντικά θέματα που αναπτύσσεται συνεχώς», ανέφερε.

Ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ είπε εξάλλου ότι συζήτησαν το ενδεχόμενο να έχουν την επέκταση των συμφωνιών του Αβραάμ για ομαλοποίηση με τη Σαουδική Αραβία.

«Και οι τρεις χώρες θεωρούν ότι είναι μια μεγάλη πιθανότητα, αλλά βλέπουν επίσης ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σύνδεση μεταξύ της Ινδίας και της αραβικής χερσονήσου», ανέφερε.

Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός τόνισε επίσης ότι εκατοντάδες χιλιάδες, μέχρι τώρα, εκατομμύρια Ισραηλινοί έχουν επισκεφθεί την Ελλάδα και την Κύπρο όχι μόνο ως τουρίστες αλλά και ως επιχειρηματίες και αυτό είναι κάτι πολύ φυσικό «γιατί αισθανόμαστε πολύ άνετα με την κουλτούρα, όταν λέμε κοινές αξίες είναι ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε πώς λειτουργούν οι ανθρώπινες κοινωνίες, πώς πρέπει να διοικούνται οι χώρες, πώς πρέπει να εδραιωθούν οι σχέσεις μας».

Μίλησε για ιστορικές ρίζες και για τις συνέργειες των απλών ανθρώπων που βρίσκουν πολύ εύκολο να επικοινωνούν μεταξύ τους, να συναλλάσσονται και να δημιουργούν φιλίες.

Επίσης, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός προανήγγειλε ότι σύντομα πρόκειται να ανοίξουν την αγορά των γαλακτοκομικών προϊόντων τους, κάτι που έχει καθυστερήσει πολύ. Αφού εξήρε την ποιότητα του κυπριακού γιαουρτιού είπε, “προετοιμαστείτε λοιπόν για αυτό, μπορούμε να απολαμβάνουμε ο ένας τα οφέλη των οικονομιών του άλλου με την πιο άμεση έννοια, σκοπεύουμε να ανοίξουμε την αγορά γαλακτοκομικών πολύ σύντομα σε ελληνικές και κυπριακές και άλλες εισαγωγές. Είθε να κερδίσει το καλύτερο γιαούρτι, έχετε πολύ καλές πιθανότητες να κερδίσετε”.

Σημαντικές επενδύσεις στον τομέα της ενέργειας

Από την πλευρά του ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης χαρακτήρισε το θέμα της ενέργειας ως κοινού ενδιαφέροντος και πρόσθεσε ότι σημαντικές επενδύσεις βρίσκονται σε εξέλιξη στον τομέα της ενέργειας και στις τρεις χώρες.

Ο κ. Μητσοτάκης είπε πως η Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν παράγει φυσικό αέριο, αλλά αποτελεί φυσικό σημείο εισόδου του φυσικού αερίου στην ευρωπαϊκή αγορά, με σημαντικές επενδύσεις που είναι σε εξέλιξη αυτή τη στιγμή.

“Μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα να δούμε πώς το ισραηλινό και το κυπριακό φυσικό αέριο μπορούν να εξαχθούν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Λύσεις οι οποίες απολαμβάνουν τη στήριξη των δύο κυβερνήσεων, αλλά έχουν επίσης δοκιμαστεί στις απαιτήσεις της αγοράς, θα έχουν σίγουρα την υποστήριξή μας”, είπε.

Είπε ότι πάντα η Ελλάδα ήταν σθεναρή στην υποστήριξη της ηλεκτρικής διασύνδεσης μεταξύ των τριών χωρών και πρόσθεσε πως πρόκειται για ένα έργο μεγάλου ενδιαφέροντος, “καθώς επιδιώκουμε να επεκταθούμε περισσότερο στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και χρειαζόμαστε μεγαλύτερη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας”.

Είπε ότι συζήτησαν για τη δυνατότητα να επεκτείνουν το σχήμα 3+1 με άλλες χώρες όπως η Ινδία, η οποία, όπως τόνισε ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ, «έχουμε φυσικό ενδιαφέρον να κοιτάξει προς τη Δύση και να επεκτείνει το γεωπολιτικό αλλά και το εμπορικό της αποτύπωμα στην περιοχή μας».

«Πιστεύω ότι αυτό είναι κάτι που θα μπορούσαμε να εξετάσουμε πιο συστηματικά, ενδεχομένως προσκαλώντας τον Ινδό Πρωθυπουργό να λάβει μέρος στην επόμενη τριμερή μας συνάντηση», ανέφερε.

Για το θέμα της πολιτικής προστασίας και των πυρκαγιών είπε ότι και οι τρεις χώρες φέτος δοκιμάστηκαν και «είναι ξεκάθαρο ότι πρέπει να κάνουμε περισσότερα για να συντονίσουμε τις ενέργειές μας, ενδεχομένως θεσμοθετώντας τη συμμετοχή του Ισραήλ σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες πολιτικής προστασίας, κάτι που πρέπει να διερευνήσουμε».

Αναφέρθηκε και αυτός σε λύσεις που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη και θα μς προσφέρουν δυνατότητες έγκαιρου εντοπισμού. «Πρέπει, ωστόσο, να έχουμε επίγνωση ότι η πολιτική προστασία θα ανέβει στη λίστα των προτεραιοτήτων μας. Πρόκειται για μια πραγματική απειλή που μπορεί να έχει καταστροφικές επιπτώσεις σε ζωές, σε περιουσίες, αλλά και στο φυσικό μας περιβάλλον. Και προφανώς, περισσότερη συνεργασία σε αυτόν τον τομέα μόνο θα μας ωφελήσει».

Από την πλευρά του και ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας Κυριάκος Μητσοτάκης εξήρε τις διαχρονικά φιλικές σχέσεις των τριών χωρών και τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και πρόσθεσε ότι προσβλέπει στη διερεύνηση της βελτίωσης του τριμερούς εμπορίου και των διαπροσωπικών σχέσεων μεταξύ των πολιτών μας.

Για την ασφάλεια και άμυνα, ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι υπάρχουν περισσότερα που μπορούμε να κάνουμε στην άμυνα και για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας διαβεβαίωσε για την αποτελεσματική συνεργασία. “Μερικές φορές πράγματα που δεν γίνονται δημοσίως γνωστά δείχνουν το βάθος της σχέσης μας, όταν πρόκειται για τις αντιτρομοκρατικές μας πρωτοβουλίες”, είπε.

Κοινή δήλωση Κύπρου-Ελλάδας-Ισραήλ, ανησυχία για Πύλα 

Οι τρεις ηγέτες υιοθέτησαν κοινή δήλωση μετά την τριμερή στην οποία μεταξύ άλλων εκφράζουν  σοβαρή ανησυχία για τις πρόσφατες ενέργειες στην ουδέτερη ζώνη κοντά στην Πύλα και λαμβάνουν υπόψη τη δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας της 21ης Αυγούστου. Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισαν την ανάγκη να αποφευχθούν περαιτέρω μονομερείς ή κλιμακωτές ενέργειες που θα μπορούσαν να αυξήσουν την ένταση και να βλάψουν τις προοπτικές διευθέτησης.

Συμφωνήσαν επίσης ότι μια διευθέτηση που θα επανενώσει το νησί, με βάση τον σεβασμό των δημοκρατικών αρχών, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών όλων των Κυπρίων, δεν θα ωφελήσει μόνο τον λαό της Κύπρου στο σύνολό του, αλλά και θα συμβάλει σημαντικά στην ειρήνη και τη σταθερότητα στη περιοχή.

Συμφώνησαν εξάλλου ότι ο ενεργειακός τομέας, και ειδικότερα, το φυσικό αέριο, η ηλεκτρική ενέργεια και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αποτελούν στέρεο θεμέλιο για συνεργασία στην περιοχή, με βάση το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του δικαίου της θάλασσας και του σεβασμού όλων των κρατών να ασκούν τα δικαιώματά τους της αντίστοιχης ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδας τους.

Τόνισαν και  τη σημασία της περαιτέρω προώθησης ενεργειακών συνεργειών με χώρες που έχουν τις ίδιες αξίες, συμπεριλαμβανομένου του EMGF  (East Mediterranean Gas Forum) και περιφερειακών έργων, όπως οι ηλεκτρικές διασυνδέσεις, ο EuroAsia Interconnector, και πιθανοί αγωγοί φυσικού αερίου/υδρογόνου.

Υπό το φως των πρόσφατων πυρκαγιών στην Ελλάδα και την Κύπρο, λαμβάνοντας υπόψη την πρόσφατη βοήθεια που παρείχε το Ισραήλ, επιβεβαίωσαν την αμοιβαία δέσμευσή τους για αλληλοβοήθεια στην ανταπόκριση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και ενίσχυση περαιτέρω του συντονισμού. Συμφωνήθηκε εξάλλου να εργαστούν από κοινού για τη διεξαγωγή υπουργικής συνάντησης 3+1 αργότερα αυτό το χρόνο.

Οι τρεις ηγέτες καταδίκασαν κατηγορηματικά και απερίφραστα κάθε μορφή τρομοκρατίας, καθώς και την υποκίνηση σε βία και μίσος και κάλεσαν τους περιφερειακούς εταίρους και την υπόλοιπη διεθνή κοινότητα να εντείνουν τις προσπάθειες για τον περιορισμό της τρομοκρατίας και να θέσουν υπόλογες όλες τις οντότητες που την προωθούν και την υποστηρίζουν.

Επαναλήφθηκε επίσης η σταθερή δέσμευση για την ενίσχυση των σχέσεων ΕΕ-Ισραήλ και η υποστήριξη για την εκ νέου σύγκληση του Συμβουλίου Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ κατά το τελευταίο τρίμηνο του τρέχοντος έτους.

Επίσης οι τρεις ηγέτες σημείωσαν τη σημασία των συναντήσεων της Άκαμπα και του Σαρμ Ελ Σέιχ και τη βασική τους συμβολή στην αποκλιμάκωση και τη σταθερότητα, καθώς και τις δυνατότητές τους για την ανοικοδόμηση της εμπιστοσύνης μεταξύ των μερών  για την προώθηση μιας δίκαιης και διαρκούς ειρήνης.

Επίσης τόνισαν ότι δεδομένης της θετικής δυναμικής από τις ιστορικές Συμφωνίες του Αβραάμ και των νέων ευκαιριών που δημιουργήθηκαν, διερεύνησαν τρόπους σύνδεσης της εργασίας που επιτελέστηκε στην Τριμερή πλατφόρμα με άλλες περιφερειακές μορφές, συμπεριλαμβανομένου του φόρουμ του Negev.

Αναφέρεται ότι η ενίσχυση και η διεύρυνση του κύκλου ειρήνης μεταξύ του Ισραήλ και του αραβικού κόσμου, αδιανόητη μόλις πριν από λίγα χρόνια, αποτελεί την υπόσχεση για μια πιο ασφαλή και ευημερούσα περιοχή, και οι τρεις δεσμεύονται να ενθαρρύνουν και να υποστηρίξουν αυτή τη διαδικασία.

Επίσης αναφέρεται ότι συμφώνησαν πως η επόμενη τριμερής Σύνοδος Κορυφής θα πραγματοποιηθεί στο Ισραήλ, εντός του 2024.