Σοβαρές καταγγελίες Ευρωβουλευτή ΑΚΕΛ Γ.Γεωργίου και Άριστου Δαμιανού

Δημοσιογραφική Διάσκεψη για το θέμα των Παρακολουθήσεων πραγματοποίησε σήμερα το ΑΚΕΛ με τον Ευρωβουλευτή Γιώργο Γεωργίου και τον Βουλευτή Άριστο Δαμιανού να τονίζουν πως η Κύπρος μετατράπηκε σε θερμοκήπιο παραγωγής spyware.

Γιώργος Γεωργίου:  Έγκριση της Έκθεσης Πορισμάτων και Συστάσεων της Επιτροπής PEGASUS:  Η Δημοκρατία υπό παρακολούθηση…

Τον Ιούλιο του 2021 μια κοινοπραξία διερευνητικών δημοσιογράφων αποκάλυψε ότι η ισραηλινή εταιρεία NSO πούλησε το στρατιωτικό κατασκοπευτικό λογισμικό ΠΗΓΑΣΟΥΣ σε κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο, και ευρωπαϊκών, για την παράνομη παρακολούθηση πολιτικών, δημοσιογράφων και άλλων δημοσίων προσώπων. Υπήρξε παραδοχή ότι παρακολουθούνταν πρώην πρόεδροι δημοκρατίας, επίτροποι, ανώτατοι ευρωπαίοι αξιωματούχοι, πολιτικοί, δημοσιογράφοι και ακτιβιστές.

Απευθύνουμε σε σας, την δημοσιογραφική οικογένεια, ευγνώμονες ευχαριστίες γιατί μέσα από την δράση σας αναδείξατε τα ΠΗΓΑΣΟΥΣ και από εκεί ξεκίνησε αυτή η τεράστια προσπάθεια εξυγίανσης και διαφάνειας. Καθώς και της θωράκισης του κράτους δικαίου και προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων μας.

Ως αντίδραση στο σκάνδαλο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο συνέστησε στις 10 Μαρτίου 2022 Ερευνητική Επιτροπή  (PEGA)  για να εξετάσει τις παράνομες καταχρήσεις του κατασκοπευτικού λογισμικού στην Ευρώπη.

Μετά από ένα και πλέον χρόνο σκληρής και επίμονης δουλειάς, διερευνητικών αποστολών σε κράτη μέλη, ακροάσεων και δεκάδων συναντήσεων καταφέραμε, στις 8 Μαΐου 2023, με την έγκριση της Έκθεσης Πορισμάτων και της Έκθεσης Συστάσεων, να ολοκληρώσουμε τη δουλειά της Διερευνητικής Επιτροπής PEGASUS. Το έργο της Επιτροπής αντιμετώπισε πολλά εμπόδια και ανασχετικούς παράγοντες, με μεγαλύτερη την απροθυμία των εθνικών κυβερνήσεων να απαντήσουν σε αυτά που όλοι γνώριζαν… Ότι, δηλαδή, μας παρακολουθούσαν. Με κάποιους, ίσως, να συνεχίζουν να το κάνουν…

Ένα είναι το γεγονός που δεν επιδέχεται αμφισβήτησης.

Οι περισσότερες, αν όχι όλες οι κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ έχουν αγοράσει λογισμικά παρακολουθήσεων και υποκλοπών, καταρχήν για σκοπούς επιβολής του νόμου και ασφάλειας. Ωστόσο, μέσα από δημοσιεύματα, αποκαλύψεις θυμάτων και μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος, αλλά και τη δουλειά της Επιτροπής, υπάρχουν άφθονα στοιχεία για κατάχρηση αυτών των λογισμικών  σε πολλά κράτη μέλη για καθαρά πολιτικούς σκοπούς, με στόχο επικριτές και πολιτικούς αντιπάλους ή σε σχέση με τη διαφθορά… Μερικά δε, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο ως εξαγωγικοί κόμβοι για λογισμικά κατασκοπείας…

Ως Αντιπρόεδρος της σχετικής Επιτροπής ζήτησα (Αύγουστος 2022) όπως οργανωθεί άμεσα μια Διερευνητική Αποστολή στην Αθήνα, ενώ παράλληλα ενημέρωσα το Προεδρείο, έχοντας υπόψη τις αποκαλύψεις και ομολογίες ότι στην Κύπρο λειτουργούν εταιρείες όπου παράγουν και εξάγουν τέτοιου είδους λογισμικά, να τεθεί και αυτή η υπόθεση στο επίκεντρο των εργασιών της Επιτροπής.

Ήρθαμε στην Κύπρο, πήγαμε στην Ελλάδα, το Ισραήλ, αλλά και σε άλλα κράτη μέλη και ζητήσαμε απαντήσεις για αυτά τα ζητήματα. Ρωτήσαμε επίσης γιατί η Δημοκρατία πρέπει να παρακολουθείται… Εισπράξαμε πίσω απαξίωση και ελάχιστες ή καθόλου ουσιαστικές απαντήσεις από τις εθνικές αρχές…

Ο τέως  Πρόεδρος της Δημοκρατίας κύριος Αναστασιάδης κατευόδωσε την Επιτροπή ΠΗΓΑΣΟΥΣ με το αμίμητο: «ουδέν μεμπτόν, βλέπετε φαντάσματα…». Τελικά δεν ήταν φαντάσματα.

Πέρα από τις γενικές διαπιστώσεις αναφορικά με την έλλειψη ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου για τα λογισμικά παρακολούθησης και την ανάγκη μεταρρυθμίσεων για την χρήση τους στην βάση της αναλογικότητας, αναγκαιότητας και νομιμότητας, και στις δύο Εκθέσεις η Κύπρος είναι εκτεθειμένη.

Καταγράφεται ότι υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία κακοδιοίκησης κατά την εφαρμογή του κανονισμού της ΕΕ για τη διπλή χρήση στην Κύπρο, γίνεται αναφορά στο μαύρο βαν και στην ανάγκη δημοσιοποίησης του σχετικού πορίσματος, τεκμηριώνεται η διασύνδεση Κύπρου – Ελλάδας με την Intellexa και το λογισμικό Predator, αναφέρεται η Κύπρος ως εξαγωγικός κόμβος για λογισμικό κατασκοπείας και εντοπίζεται η ύπαρξη και η παρουσία της διαβόητης NSO στο νησί.

Στη δε Έκθεση Συστάσεων, που ψηφίστηκε στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 15 Ιουνίου 2023, με αυστηρό ύφος συστήνεται στην Κύπρο:

• να αξιολογεί διεξοδικά όλες τις άδειες εξαγωγής που εκδίδονται για λογισμικά υποκλοπής spyware και να τις καταργεί όπου χρειάζεται,
• να χαρτογραφήσει τις διάφορες ισραηλινές εταιρείες ή εταιρείες που ανήκουν και διευθύνονται από Ισραηλινούς πολίτες που είναι εγγεγραμμένοι στην Κύπρο και εμπλέκονται σε τέτοιες δραστηριότητες,
• να διερευνήσει πλήρως, με τη βοήθεια της EUROPOL, όλους τους ισχυρισμούς περί παράνομης χρήσης και εξαγωγής λογισμικού κατασκοπείας, ιδίως σε δημοσιογράφους, δικηγόρους, Κύπριους πολίτες και φορείς της κοινωνίας των πολιτών,
• να δημοσιοποιήσει την έκθεση του ειδικού ερευνητή για την υπόθεση «Spyware Van», όπως ζητήθηκε από την Επιτροπή κατά τη διάρκεια της επίσημης αποστολής στην Κύπρο

Το μήνυμα της Επιτροπής, μέσω της έγκρισης των Εκθέσεών της είναι ξεκάθαρο και απευθύνεται σε όλους. Κράτη -μέλη και Θεσμούς παράλληλα:

Χρειαζόμαστε επειγόντως δράση  για τη ρύθμιση μιας βιομηχανίας επιτήρησης που είναι εκτός ελέγχου. Καταδικάζουμε τις καταχρήσεις κατασκοπευτικού λογισμικού που αποσκοπούν στον εκφοβισμό της αντιπολίτευσης, στη φίμωση των επικριτικών μέσων ενημέρωσης και στη χειραγώγηση των εκλογών. Απαιτούνται μεταρρυθμίσεις αφού οι δομές διακυβέρνησης της ΕΕ δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τέτοιες επιθέσεις ψηφιακής επιτήρησης. Απαιτείται αυστηρότερος έλεγχος σε επίπεδο ΕΕ για να διασφαλιστεί ότι η χρήση κατασκοπευτικού λογισμικού θα αποτελεί εξαίρεση, προκειμένου να διερευνηθούν σοβαρά εγκλήματα, και όχι κανόνας.

Το έργο που επετεύχθη είναι πολύ σημαντικό. Και θα χτίσουμε πάνω του. Αλλά δεν είναι αρκετό.

Βρισκόμαστε ενώπιον μια παγκόσμιας τεχνολογικής καταστροφής. Ενός νέου ψηφιακού πολέμου…

Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αναλάβει δράση για να περιορίσει την παγκόσμια βιομηχανία λογισμικών υποκλοπής. Αρχικά μέσω ενός μορατόριουμ για την πώληση και τη μεταφορά τους μέχρι να θεσπιστεί ένα παγκόσμιο καθεστώς με διαφανείς απαιτήσεις, βασισμένες στο κράτος δικαίου.

Η πικρή αλήθεια είναι ότι οι παρακολουθήσεις, δυστυχώς, θα συνεχιστούν.

Για τον απλούστατο λόγο ότι ζούμε και λειτουργούμε σε ένα ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο και περιβάλλον που με αφορμή την ανάγκη αντιμετώπισης τρομοκρατικών φαινομένων και της   «ριζοσπαστικοποίησης» προωθεί πολιτικές και νομοθεσίες που υποσκάπτουν ή θέτουν σε κίνδυνο την ιδιωτικότητα της ζωής των πολιτών…

Η απάντησή μας προς όλους αυτούς, όμως, είναι μία και ξεκάθαρη.

Θα μας βρουν απέναντί τους. Είμαι βέβαιος και εσάς.

Η Δημοκρατία, το κράτος δικαίου, οι θεμελιώδεις ελευθερίες  δεν είναι υπό διαπραγμάτευση.

Δήλωση Άριστου Δαμιανού, Βουλευτή ΑΚΕΛ, Επικεφαλής Τομέα Δικαιοσύνης Κ.Ε. ΑΚΕΛ, για το θέμα των Παρακολουθήσεων

Tα γεγονότα είναι εκεί και μιλούν από μόνα τους. Ένα μαύρο κατασκοπευτικό βαν κυκλοφορούσε στους δρόμους της Κύπρου. Κατόπιν ποινικής έρευνας διαπιστώθηκε παράνομη τοποθέτηση τριών κεραιών υποκλοπών στο Αεροδρόμιο Λάρνακας, με πέραν των 9.5 εκατομμυρίων παράνομων προσβολών ιδιωτικής ζωής και επικοινωνίας. Στην Κυπριακή Δημοκρατία υπάρχει παραγωγή και εξαγωγή λογισμικών διπλής χρήσης, κακόβουλων λογισμικών spyware, με αποδεδειγμένη πολιτική διαπλοκή, συσκότιση της κοινής γνώμης και αδιαφάνεια στη δημοσιοποίηση πορισμάτων και δυστυχώς συγκάλυψη παράνομων παρακολουθήσεων δραστηριοτήτων από τους κυβερνώντες.

Για μήνες οι πρώην κυβερνώντες έλεγαν ψέματα, μέχρι που τόσο εμείς μέσω αυτεπάγγελτης συζήτησης στη Βουλή των Αντιπροσώπων όσο και η ειδική εξεταστική Επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου PEGA, τούς υποχρεώσαμε να πουν κάποιες αλήθειες. Ότι -τελικά- όντως στην Κύπρο υπάρχει ένα θερμοκήπιο εταιρειών παραγωγής και εξαγωγής κακόβουλων λογισμικών spyware. Μεταξύ άλλων του Predator και του Pegasus. Ασφαλώς, ποτέ δεν υπήρξε επίσημη παραδοχή και ανάληψη πολιτικής ευθύνης από αρμόδιους Υπουργούς.

Εκ του αποτελέσματος, δηλαδή με βάση τα όσα κατατέθηκαν στο πλαίσιο της εξέτασης του θέματος στην Επιτροπή Νομικών της Βουλής, μπορεί να λεχθεί με βεβαιότητα πως όλα όσα καταγγέλλαμε δημόσια, όλα όσα υποβάλαμε με τη μορφή ερωτήσεων σε προσκεκλημένους -στο πλαίσιο της άσκησης του κοινοβουλευτικού ελέγχου- επιβεβαιώθηκαν.

Για να γίνω πιο συγκεκριμένος: Επιβεβαιώθηκε εν τέλει με παραδοχή του νυν Αρχηγού Αστυνομίας η διαπλοκή σε επιχειρηματικό επίπεδο των πρώην ισραηλινών πρακτόρων με την Αστυνομία. Ενώ τους διερευνούσαν για ποινικά αδικήματα, την ίδια ώρα συναλλάσσονταν μαζί τους. Υποχρεωθήκαμε να παρουσιάσουμε τιμολόγια για να αναγκαστεί η νυν ηγεσία της Αστυνομίας να προβεί σε ανασκευή αρχικών τοποθετήσεων της όπου δήλωναν άγνοια. Αυτό είναι κραυγαλέο δείγμα θεσμικής διαπλοκής και διαφθοράς της τότε ηγεσίας.

Επιβεβαιώθηκε με τεκμήρια που κατατέθηκαν στην Επιτροπή Νομικών, η διαμεσολάβηση του ΔΗΣΥ προς το Υπουργείο Εμπορίου για την πώληση λογισμικών διπλής χρήσης των εταιρειών του Dilian στην Ολλανδία.

Επιβεβαιώθηκε η παραγωγή, χρήση, διάθεση εντός της Κύπρου και η μεταφορά και εξαγωγή παράνομων λογισμικών, προς την Ελλάδα και άλλες χώρες. Να υπενθυμίσω ότι ο τότε Πρόεδρος αποκαλούσε αποκύημα φαντασίας τις καταγγελίες μας. Υπήρξαν παραδοχές και από Υπουργεία και από τμήματα στη Βουλή επ’ αυτού.

Κοντολογίς, επιβεβαιώθηκε ότι, το γεγονός πως η Κύπρος μετατράπηκε σε θερμοκήπιο παραγωγής λογισμικών διπλής χρήσης, spyware, ήταν και είναι αποτέλεσμα θεσμικής και πολιτικής διαπλοκής του τότε Προεδρικού και του τότε κυβερνώντος ΔΗΣΥ, ίσως και άλλων κύκλων.

Φίλες και φίλοι εκπρόσωποι των ΜΜΕ,

Η διαφωνία του ΑΚΕΛ αναφορικά με τους χειρισμούς γύρω από το μαύρο κατασκοπευτικό βαν είναι γνωστή. Μακάρι και άλλα κόμματα να ενεργούσαν ανάλογα. Διότι είναι θέμα δημόσιας τάξης και ασφάλειας, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κράτους δικαίου. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι η Νομική Υπηρεσία, στη συγκεκριμένη περίπτωση εργαλειοποιήθηκε. Κατίσχυσαν μη νομικές λογικές και συνυπολογίστηκαν εξωδικαστικά δεδομένα και γεγονότα. Εξάλλου είναι παραδεκτό γεγονός ότι στη συγκεκριμένη υπόθεση υπήρξε μιας μορφής διακανονισμός, ένα plead bargain. Υπήρξε παραδοχή της Εταιρείας του Dilian και καταδίκη με επιβολή προστίμου και την ίδια ώρα υπήρξε αναστολή ποινικής δίωξης, nolle prosequi, του πρώην ισραηλινού πράκτορα.

Αντιλαμβάνεστε πως η επίκληση κατά γενικό και αόριστο τρόπο λόγων δημοσίου συμφέροντος είναι ανεπαρκής. Πόσω δεν μάλλον όταν η Νομική Υπηρεσία, το Υπουργείο Δικαιοσύνης αρνούνται να δημοσιοποιήσουν το σχετικό Πόρισμα. Και εδώ οφείλουμε να πούμε ότι ακόμα και μετά την έκθεση της PEGA, του Ευρωκοινοβουλίου, η οποία καλεί τη Δημοκρατία να δημοσιοποιήσει το Πόρισμα, η Νομική Υπηρεσία απάντησε σε ερώτησή μας ότι δεν πρόκειται να το δημοσιοποίησει. Εκτιμώ πως, αν υπήρχε περισσότερη διαφάνεια και δημόσια λογοδοσία, δεν θα τους χρέωνε η κοινωνία με έλλειψη αντικειμενικής αμεροληψίας στο ζήτημα αυτό. Αστυνομία και άλλες Υπηρεσίες έχουν επίσης εκτεθεί με αυτή την υπόθεση.

Όπως λέχθηκε -ήδη- καταγράφεται η εμπλοκή του τότε κυβερνώντος κόμματος με ιδιωτικά συμφέροντα και παράνομες δραστηριότητες εταιρειών. Στην αρχική μας τοποθέτηση στην Επιτροπή Νομικών είπαμε πως τέτοιες και τόσες ήταν οι συμπτώσεις, που κάποια στιγμή παύουν να είναι συμπτώσεις και μετατρέπονται σε αποχρώσες ενδείξεις, που αγγίζουν τα όρια συγκάλυψης και διαπλοκής.

Επομένως, είναι προφανές ότι υπήρχαν πολιτικές πλάτες που έκλειναν πονηρά το μάτι στη δραστηριότητα αυτών και άλλων που ασχολούνται με την παραγωγή λογισμικών διπλής χρήσης.

Να σημειώσουμε παράλληλα ότι, πέραν της ΚΥΠ, η οποία καθηκόντως διαθέτει τεχνολογικές δυνατότητες, σε ανύποπτο χρόνο η Αστυνομία αγόρασε μυστικά συναφή τεχνολογία καταγραφής και εξαγωγής ηλεκτρονικών επικοινωνιών, ενδεχομένως κατά τρόπο που ελέγχεται για τη νομιμότητά του.

Δυστυχώς έχουμε δρόμο να διανύσουμε ως κράτος για να γίνουμε ένα πραγματικό κράτος δικαίου. Εξάλλου, όχι πως χρειαζόταν η Έκθεση της Κομισιόν για το Κράτος Δικαίου στην Κύπρο για να μάς πει το αυτονόητο που μας εκθέτει διεθνώς, αλλά η θεσμική προστασία ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών, η ακεραιότητα των θεσμών, η διαφάνεια και η δημόσια λογοδοσία, σε μεγάλο βαθμό και παρά τα βήματα που γίνονται, παραμένουν ελλειμματικά.

Μοιραία το κράτος δικαίου υπέστη καίριο πλήγμα από παράνομες παρακολουθήσεις και υποκλοπές, από παράνομες εξαγωγές, από την εργαλειοποίηση κρατικών δομών και θεσμών στο όριο της συγκάλυψης και της θεσμικής διαπλοκής.

Η ιδιωτικότητα των πολιτών, το δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής και επικοινωνίας είναι κατοχυρωμένο εκ του Συντάγματος και από την ΕΣΔΑ. Οι παράνομες παρακολουθήσεις και οι υποκλοπές είναι χαρακτηριστικά αντιδημοκρατικών καθεστώτων, πλήττουν το κράτος δικαίου και την ποιότητα των δημοκρατιών μας. Τόσο στην Κύπρο όσο και στην Ελλάδα, αλλά και ευρύτερα στην ΕΕ.

Το ΑΚΕΛ δεν θα αφήσει αυτή την ιστορία να κλείσει, όπως κατά κανόνα συμβαίνει σε αυτόν τον τόπο. Πρόθεση μας είναι, πέραν του καταρτισμού Έκθεσης της Επιτροπής Νομικών της Βουλής και συζήτησης του θέματος στην Ολομέλεια του Σώματος, το υλικό που συλλέξαμε να παραδοθεί στην Αρχή κατά της Διαφθοράς για τα δέοντα.

Είναι προφανές ότι υπάρχουν πολιτικές, διοικητικές, πειθαρχικές και ενδεχομένως ποινικές ευθύνες που θα πρέπει να διερευνηθούν μέχρι τέλους και να αποδοθούν.

Η ανοχή και η συνέργεια στην παραγωγή, διάδοση, χρήση, μεταφορά και εξαγωγή κακόβουλων λογισμικών, πέραν του γεγονότος ότι προκάλεσε μαζικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο, μόλυνε την Ελλάδα και εξέθεσε την Κυπριακή Δημοκρατία για μια ακόμα φορά διεθνώς. Διόλου τυχαίο ότι, παρά την αλλοίωση των αρχικών ευρημάτων, ως αποτέλεσμα πολιτικών πιέσεων, η Έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου, όπως θα αναλυθεί από τον συνάδελφο Γιώργο Γεωργίου παραμένει καταπελτική.

Γ.Γεωργίου

Εξάλλου ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Γεωργίου μιλώντας στη μεσημβρινή ζώνη του ΑΣΤΡΑ για το θέμα των παρακολουθήσεων τόνισε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία συνεχίζει να βρίσκεται υπό παρακολούθηση. Επισήμανε ότι αυτό είναι ανατριχιαστικό και επικίνδυνο γιατί χάνεται η ιδιωτικότητα ενός προσώπου. Αναφερόμενος στις εκθέσεις της Επιτροπής Pegasus για το θέμα των παρακολουθήσεων, ανέφερε ότι αυτό που συμβαίνει είναι τρομακτικό λέγοντας πως παρακολουθούνται και παρακολουθούνταν πρόεδροι δημοκρατίας, πρωθυπουργοί, επίτροποι, βουλευτές, ευρωβουλευτές δημοσιογράφοι, ακτιβιστές με επίκληση την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας ή της ριζοσπαστικοποίησης.

Την ίδια ώρα, ο κ. Γεωργίου επισήμανε ότι στις εκθέσεις της Επιτροπής καταγράφεται ότι υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία κακοδιοίκησης κατά την εφαρμογή του κανονισμού της ΕΕ για τη διπλή χρήση στην Κύπρο, γίνεται αναφορά στο μαύρο βαν και στην ανάγκη δημοσιοποίησης του πορίσματος, τεκμηριώνεται η διασύνδεση Κύπρου – Ελλάδας με την Intellexa και το λογισμικό Predator, αναφέρεται η Κύπρος ως εξαγωγικός κόμβος για λογισμικό κατασκοπείας και εντοπίζεται η ύπαρξη και η παρουσία της διαβόητης NSO στο νησί.

Υπενθύμισε δε και την αναφορά του τέως προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη κατευόδωσε την Επιτροπή ΠΗΓΑΣΟΥΣ με το αμίμητο: «ουδέν μεμπτόν, βλέπετε φαντάσματα…», λέγοντας πως τελικά δεν ήταν φαντάσματα. Ο κ. Γεωργίου είπε ότι συστήνεται στην Κύπρο να αξιολογεί διεξοδικά όλες τις άδειες εξαγωγής που εκδίδονται για λογισμικά υποκλοπής spyware και να τις καταργεί όπου χρειάζεται, να χαρτογραφήσει τις ισραηλινές εταιρείες ή εταιρείες που ανήκουν σε Ισραηλινούς που είναι εγγεγραμμένοι στην Κύπρο και εμπλέκονται σε τέτοιες δραστηριότητες, να διερευνήσει με τη βοήθεια της EUROPOL τους ισχυρισμούς περί παράνομης χρήσης και εξαγωγής λογισμικού κατασκοπείας.

Καταλήγοντας ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ κάλεσε τον πρόεδρο Χριστοδουλίδη μαζί με τους εντεταλμένους θεσμούς όπως Υπουργεία και Νομική Υπηρεσία, να αντιδράσουν και να λάβουν μέτρα.