Καταγγελίες για σύγκρουση συμφεροντων και εύνοια ημετέρων
Το κόστος κατασκευής, σχεδόν τριπλάσιο του αρχικού προϋπολογισμού. Η πορεία υλοποίησης γεμάτη προσκόμματα και παρατράγουδα.Ο προγραμματισμός κακός και η εποπτεία προβληματική σε σημείο μάλιστα «ποινικά κολάσιμο» (κηλιδωμένη από καταγγελίες για σύγκρουση συμφερόντων και εύνοια ημετέρων). Οσο για τις ευθύνες, αυτές δεν θα μπορούσαν φυσικά να βαρύνουν τους καθ’ ύλην αρμόδιους… παρά μόνο άλλους εξωγενείς (και απρόσωπους) παράγοντες, όπως το κακό κλίμα στις αγορές και την αύξηση στις τιμές των οικοδομικών υλικών…
Πλούσια σε… παρασκήνιο, η ανέγερση του υπερπολυτελούς νέου πύργου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη Φρανκφούρτη αποτελεί υπόθεση του γερμανικού πυρήνα της ΕΕ. Η ΕΚΤ γιόρτασε την περασμένη Τετάρτη τα εγκαίνια των νέων της εγκαταστάσεων σε κλίμα «θερμό», με τους διαδηλωτές να καίνε περιπολικά λίγες εκατοντάδες μέτρα μακριά και την Ευρωζώνη να ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας χτυπημένη από τη λιτότητα. Η χρονική συγκυρία δεν δικαιολογεί γιορτές. Οι γυάλινοι πύργοι βέβαια από την άλλη έχουν εξ ορισμού την τάση να μην επηρεάζονται από το περιβάλλον.
Σε κάθε περίπτωση, στον ουρανό του χρηματοπιστωτικού κέντρου της Φρανκφούρτης κυριαρχεί πλέον ένα νέο «αρχιτεκτονικό στολίδι», που άλλους τους εντυπωσιάζει και άλλους απλά τους προκαλεί. Ο νέος γυάλινος πύργος της ΕΚΤ οικοδομήθηκε τον καιρό της ευρωπαϊκής κρίσης (τα έτη 2010-2014). Εχει 45 ορόφους που ανεβαίνουν σε ύψος 185 μέτρων, με συνολικό εμβαδό 185.000 τετραγωνικά. Δεν είναι φυσικά μόνο ο όγκος του που εντυπωσιάζει αλλά και η περίτεχνη αρχιτεκτονική του σχεδίαση, καθώς ουσιαστικά μιλάμε για ένα σύμπλεγμα δύο πολυγωνικών πύργων από κλίνκερ, γυαλί και μέταλλο, που ενώνονται με πλατφόρμες. Στη θέα του μένει κανείς με το στόμα ανοιχτό. Και στο άκουσμα της τιμής του ωστόσο, το στόμα… παραμένει ανοιχτό.
Ο γυάλινος πύργος της ΕΚΤ κόστισε 1,3 δισ. ευρώ (από 500 εκατ. ευρώ που ήταν ο αρχικός στόχος) με αποτέλεσμα να ξεχωρίζει ως ένα από τα δέκα πιο ακριβά κτίρια αυτήν τη στιγμή στον κόσμο. Δημιουργήθηκε για να καλύψει μια λειτουργική ανάγκη: συγκεκριμένα την ανάγκη στέγασης των περίπου 2.300 εργαζόμενων της ευρωτράπεζας, καθώς ο άλλος ουρανοξύστης της Φρανκφούρτης (με τους 40 ορόφους και το εμβαδό των 78.000 τετραγωνικών μέτρων) όπου ήταν εγκατεστημένη μέχρι πρότινος η ΕΚΤ δεν είχε αρκετό χώρο για όλους. Οικοδομήθηκε ωστόσο και με έναν άλλο στόχο: για να συμβολίσει τη δύναμη του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος. «Αυτό θα είναι ένα σύμβολο της Ευρωπαϊκής Ενωσης», δήλωνε το 2009 ο Αυστριακός αρχιτέκτονας Βολφ Πριξ που σχεδίασε τον νέο πύργο. Μετά βέβαια ήρθε η κρίση και ο ενθουσιασμός εξανεμίστηκε.
Πίσω στο παρόν, ο γυάλινος πύργος της ΕΚΤ δεν μπορεί παρά να προκαλεί ως «σπάταλος» και «απείθαρχος» μέσα σε ένα κοινό ευρωπαϊκό περιβάλλον που ορίζεται πια από εμμονές λιτότητας και δημοσιονομικής πειθαρχίας. «Σπάταλος» καθώς το κόστος του εκτοξεύθηκε από τα 500 εκατ. ευρώ στα 850 εκατ. και από εκεί στο 1,3 δισ. Και «απείθαρχος» καθώς «η κατασκευή του έχει υποφέρει από φτωχό προγραμματισμό, φτωχή εποπτεία και φτωχή εκτέλεση», όπως σημειώνει σε παλαιότερο αναλυτικό δημοσίευμά του το γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel», το οποίο μάλιστα φτάνει στο σημείο να αποκηρύξει το συγκεκριμένο κτίριο ως «σύμβολο σπατάλης και ανεπαρκούς ελέγχου».
Η ΕΚΤ ιδρύθηκε το 1998 με έδρα έναν ουρανοξύστη γνωστό ως «Eurotower» στο κέντρο της Φρανκφούρτης και την πρόθεση να μετακομίσει κάποια στιγμή σε ένα δικό της νέο σπίτι. Ηδη από το 1999 άρχισε να ψάχνει για «οικόπεδο» να χτίσει τα νέα γραφεία της, το οποίο τελικώς βρήκε στα ανατολικά της Φρανκφούρτης και αγόρασε το 2002 έναντι 60 εκατ. ευρώ (βασιζόμενη σε μελέτη της γερμανικής εταιρείας Jourdan & Mueller).
Την ίδια χρονιά ξεκίνησε και ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για τον σχεδιασμό των νέων εγκαταστάσεων τον οποίο έμελλε τελικώς (το 2004) να κερδίσει το αυστριακό γραφείο Coop Himmelb(l)au του Βολφ Πριξ. Το αρχικό πλάνο ήθελε τις οικοδομικές εργασίες να ξεκινούν το 2008 και να έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2011. Τα έργα ωστόσο άργησαν καμιά διετία να ξεκινήσουν, καθώς δεν υπήρχε κατασκευαστική εταιρεία να τα αναλάβει στην αρχική τιμή των μόλις 500 εκατ. ευρώ. Εργολάβος τελικώς βρέθηκε το 2010 και το συνολικό κόστος του έργου φυσικά πολλαπλασιάστηκε, με τους υπευθύνους ωστόσο… να απεκδύονται τις ευθύνες τους. Χαρακτηριστική η δήλωση του μέλος του ΔΣ της ΕΚΤ Γεργκ Ασμουσεν, που είχε το 2012 αποδώσει τη διόγκωση του κόστους «στην αύξηση της τιμής των οικοδομικών υλικών».
Καταγγελίες για τον διαγωνισμό και μυστικές αποζημιώσεις
Το 2008 γίνεται πλέον ξεκάθαρο στην πράξη ότι ο προϋπολογισμός των 500 εκατ. ευρώ δεν μπορεί να εξυπηρετήσει το μεγαλεπήβολο έργο που έχει σχεδιάσει ο Αυστριακός αρχιτέκτονας Βολφ Πριξ και η ομάδα του. Η τότε διοίκηση της ΕΚΤ, με τον Ζαν Κλοντ Τρισέ ακόμη στο τιμόνι, αποφασίζει να πάρει την υπόθεση στα χέρια της. Αναθέτει συγκεκριμένα στη γερμανική εταιρεία Drees & Sommer την αποστολή της διαχείρισης των προσφορών για την υλοποίηση του έργου καθώς και την εποπτεία τής εν λόγω υλοποίησης. Η Drees & Sommer με τη σειρά της αποφασίζει να δώσει τη δουλειά σε μια γερμανική κατασκευαστική ονόματι Gassmann + Grossmann. Μικρή λεπτομέρεια: Η Drees & Sommer έχει ποσοστό 39% στη μητρική εταιρεία της Gassmann + Grossmann…
Το ντιλ καταλήγει ενώπιον του Δικαστήριου της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ECJ) να εξετάζεται για «πιθανή σύγκρουση συμφερόντων», έπειτα από καταγγελία ανταγωνιστικής εταιρείας που είχε επίσης συμμετάσχει στον διαγωνισμό και μάλιστα με πιο δελεαστική προσφορά. Κι όμως, οι παράγοντες της ΕΚΤ πηγαίνουν στο δικαστήριο και υποστηρίζουν ότι έλεγξαν τα πάντα και ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα. Το δικαστήριο ωστόσο δεν πείθεται και καλεί την ΕΚΤ και καταλήξει σε διακανονισμό με τον ενάγοντα, όπως και γίνεται. Η υπόθεση κλείνει με την ευρωτράπεζα να καταβάλλει αποζημίωση ύψους 300.000 ευρώ, ενώ στον διακανονισμό συμπεριλαμβάνεται διόλου τυχαία και ειδική «ρήτρα τήρησης απορρήτου».
Τα προβλήματα ωστόσο δεν σταματούν εκεί. Μια άλλη γερμανική εταιρεία με την επωνυμία Baresel αναλαμβάνει να φέρει σε πέρας τις οικοδομικές εργασίες. Στην πορεία ωστόσο παρουσιάζονται σοβαρά τεχνικά προβλήματα και διαφωνίες για τα κόστη, που ωθούν την ΕΚΤ να «σπάσει» συμβόλαια και να προχωρήσει σε νέους διακανονισμούς. Το έργο τελικώς καταλήγει στα χέρια της επίσης γερμανικής Zueblin AG η οποία και το ολοκληρώνει με περίπου τρία χρόνια καθυστέρηση (2014 αντί για 2011) και με τον τελικό λογαριασμό να γράφει πια 1,3 δισ. ευρώ.
Κατά τα άλλα η ΕΚΤ η οποία ζητά νοικοκύρεμα από τις χώρες της ευρωζώνης και βάζει αυστηρές ρήτρες ζητ’ωντας δια ροπάλου πολιτικές λιτότητας, η ίδια εμφανίζεται ως το χειρότερο παράδειγμα στη διασπάθιση του χρήματος των χωρών της Ε.Ε.
