Στην Ολομέλεια της Βουλής οδηγείται την ερχόμενη Παρασκευή, 15 Φεβρουαρίου, το πολύκροτο νομοσχέδιο για τη δημιουργία Ταμείου Υδρογονανθράκων αναμένεται να τεθεί ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής. Αν και πέρασαν ήδη δυο και πλέον χρόνια συζητήσεων και μελέτης από τα πολιτικά κόμματα, φαίνεται πως η αντιπολίτευση εξακολουθεί να διατηρεί έντονες ανησυχίες για διάφορες πτυχές του νομοσχεδίου και των κανονισμών του.

Αν και επιδίωξη της Κυβέρνησης είναι η δημιουργία ενός Tαμείου στα πρότυπα του νορβηγικού μοντέλου, ωστόσο από τις πρόνοιες του σχετικού νομοσχεδίου διαφαίνεται ότι το Ταμείο είναι… τροϊκάνων προδιαγραφών. Από την άλλη, οι Τούρκοι θέτουν επίμονα στον δημόσιο διάλογο ιδέες για δημιουργία «κοινής εταιρείας» αξιοποίησης του υποθαλάσσιου πλούτου της Κύπρου.

Στόχοι του Ταμείου

Βάσει του Νομοσχεδίου, το λεγόμενο «Ταμείο Επενδύσεων» έχει τους ακόλουθους στόχους:

Τη δημιουργία μιας εναλλακτικής σταθερής ροής εισοδημάτων για τον Κρατικό Προϋπολογισμό, που επιτρέπει την επίτευξη ενός περιθωρίου ασφαλείας για τα δημόσια οικονομικά και την οικονομία έναντι μεγάλων διακυμάνσεων των τιμών των υδρογονανθράκων, με τη συσσώρευση περιουσιακών στοιχείων κατά περιόδους υψηλών αποδόσεων.

Τη μείωση του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης και, κατά συνέπειαν, την ενίσχυση της συμμόρφωσης.

Την επένδυση των πλεονασμάτων σε διεθνή χρηματοπιστωτικά περιουσιακά στοιχεία με επαρκή διασπορά για την εξασφάλιση των μελλοντικών γενεών ή άλλων μακροπρόθεσμων στόχων.

Παράλληλα, ξεκαθαρίζεται ότι το Ταμείο δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως εξασφάλιση και/ή εγγύηση για δανεισμό από την Γενική Κυβέρνηση. Επιπλέον, όλα τα έσοδα της Δημοκρατίας από τους υδρογονάνθρακες κατατίθενται στο πάγιο ταμείο της Δημοκρατίας, ενώ μετά την αφαίρεση των λειτουργικών εξόδων, το υπόλοιπο διαθέσιμο ποσό θα μεταφέρεται στο Ταμείο.

Για οποιεσδήποτε εκροές πρέπει να επιτυγχάνεται μια συνετή και βιώσιμη ισορροπία μεταξύ της μείωσης του χρέους της Γενικής Κυβέρνησης και της συσσώρευσης περιουσιακών στοιχείων για σκοπούς σταθεροποίησης, σύμφωνα με την εκάστοτε κυβερνητική δημοσιονομική στρατηγική. Το νομοσχέδιο προβλέπει, επίσης, τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου «Κυπριακού Οργανισμού Διαχείρισης Επενδύσεων», ο οποίος κατά κύριο λόγο θα παρέχει υπηρεσίες διαχείρισης επενδύσεων και θα θεσπίζει και θα διατηρεί Μονάδα διαρκούς διαχείρισης κινδύνων, οι εργασίες της οποίας δύνανται να ανατίθενται σε τρίτο.

Δοικητική Οργάνωση

Το νομοσχέδιο προβλέπει, επίσης, τον διορισμό ενός πενταμελούς Διοικητικού Συμβουλίου, το οποίο θα απαρτίζεται από τον Πρόεδρο και τέσσερα άλλα μέλη που διορίζονται από το Υπουργικό Συμβούλιο. Το Συμβούλιο θα έχει την ευθύνη επίβλεψης της διαχείρισης του Οργανισμού και του Ταμείου. Αναφορικά με τα προσόντα της επιλεξιμότητας του Προέδρου και των Μελών του Διοικητικού Συμβουλίου προβλέπεται ότι, για τις θέσεις αυτές, θα «διορίζονται πρόσωπα εγνωσμένου κύρους και εντιμότητας, τα οποία αποδεδειγμένα κατέχουν επαρκή επιστημονική κατάρτιση και πείρα, καθώς και επαγγελματική αξιοπιστία στον τομέα της διαχείρισης των επενδύσεων ή/και στον τομέα της εταιρικής διακυβέρνησης». Ακολούθως το Συμβούλιο θα πρέπει να διορίσει Εκτελεστικό Διευθυντή του Οργανισμού με θητεία πέντε έτη και διάρκεια όχι μεγαλύτερη από δέκα.

Το Υπουργικό Συμβούλιο θα διορίσει παράλληλα και Επιτροπή Ελέγχου αποτελούμενη από τρία μέλη για θητεία πέντε ετών, με δικαίωμα ανανέωσης γι’ ακόμη μια φορά. Η εν λόγω Επιτροπή θα απαρτίζεται από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες στον τομέα της Λογιστικής και των Ελεγκτικών Υπηρεσιών καθώς και των Νομικών. Θα υπάρχει επίσης Επιτροπή Εσωτερικού Ελέγχου, που θα καθορίζει την οργανωτική δομή, τις αρμοδιότητες και τις διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου.

Το προσωπικό του Οργανισμού θα διορίζεται από το Συμβούλιο στη βάση εισήγησης του Εκτελεστικού Διευθυντή και δεν θα είναι δημόσιοι υπάλληλοι αλλά θα προσλαμβάνονται με συμβόλαιο. Τα κεφάλαια και κάθε περιουσιακό στοιχείο και χρηματικό ποσό του Οργανισμού θα ανήκουν εξολοκλήρου στο κράτος. Σύμφωνα με το Νομοσχέδιο, το Συμβούλιο ή ο Εκτελεστικός Διευθυντής του Οργανισμού δύναται να διορίζει ένα ή περισσότερα πρόσωπα ως εξωτερικούς διαχειριστές επενδύσεων, οι οποίοι αναλαμβάνουν τις υπηρεσίες διαχείρισης των επενδύσεων του Ταμείου ή οποιουδήποτε μέρους του Ταμείου.

Το ζήτημα των Τουρκοκυπρίων

Προωθώντας το Νομοσχέδιο η Κυβέρνηση επιχειρεί να κατευνάσει τις όποιες τουρκικές αντιδράσεις, στέλνοντας το μήνυμα ότι οι Τ/κ θα έχουν διασφαλισμένο το μερίδιο από τα κέρδη του φυσικού αερίου. Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι στο νομοσχέδιο δεν υπάρχει προς το παρόν οποιαδήποτε αναφορά σε τέτοια πρόνοια, αφού κάτι τέτοιο θα υπονοούσε διακρίσεις για όλους τους νομικούς πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πάντως, την ίδια ώρα οι Τούρκοι θέτουν επίσημα και ανεπίσημα την ιδέα ίδρυσης μιας «κοινής εταιρείας» για εκμετάλλευση του πλούτου των υδρογονανθράκων, όπως «η συμφωνία Άνθρακα και Χάλυβα της Γερμανίας και της Γαλλίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο».

Το Νορβηγικό  μοντέλο

Το Νορβηγικό Ταμείο Υδρογονανθράκων ιδρύθηκε το 1990, για να επενδύσει τα πλεονασματικά έσοδα του νορβηγικού ενεργειακού τομέα. Η πρώτη μεταφορά εσόδων από το πετρέλαιο πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 1996 και σήμερα αγγίζει το 1 τρις δολάρια. Η φιλοσοφία του νορβηγικού μοντέλου βασίστηκε σε ένα κατάλληλο σύστημα για τη διαχείριση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων από το στάδιο της έρευνας μέχρι και την εμπορική αξιοποίηση του φυσικού αερίου/πετρελαίου. Στο μοντέλο αυτό είναι ευδιάκριτο πόσα θα λαμβάνει η χώρα ανάλογα με το ρίσκο που είναι διατεθειμένη η ίδια να παίρνει για να εμπλακεί σε διάφορους τομείς επενδύσεων, όπως η τεχνολογία, η υγεία, οι επενδύσεις για έρευνα και ανάπτυξη.

Στην καρδιά του «νορβηγικού μοντέλου» βρίσκεται το Κυβερνητικό Ταμείο Συντάξεων Νορβηγίας (The Government Pension Fund Global, formerly, The Government Petroleum Fund). Το ταμείο αυτό έχει σημαντική διασπορά επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένων των 6,14 δις δολαρίων στη Shell, την BP, Chevron, ExxonMobil και Total. Ένα από τα μυστικά επιτυχίας του μοντέλου είναι η πλήρης διαφάνεια και η συνεχής ενημέρωση του λαού, ώστε οι πολίτες να έχουν την αίσθηση ότι έχουν την ιδιοκτησία της μακροπρόθεσμης στρατηγικής για τη διαχείριση του πλούτου των υδρογονανθράκων.

Αντιθέτως στο νομοσχέδιο για το Ταμείο Υδρογονανθράκων της Κύπρου σημειώνεται πως ο Πρόεδρος και τα Μέλη του Συμβουλίου, ο Εκτελεστικός Διευθυντής και το προσωπικό απαγορεύεται να παρέχουν, κοινοποιούν, αποκαλύπτουν «εμπιστευτικές πληροφορίες» που περιήλθαν στην κατοχή τους κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των καθηκόντων τους, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται.
Ολοκληρώθηκε η συζήτηση

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Επιτροπής Οικονομικών Αγγελο Βότση χθες ολοκληρώθηκε   η συζήτηση που αφορά το Εθνικό Ταμείο Επενδύσεων και την ερχόμενη Παρασκευή θα είναι ενώπιον τη Ολομέλειας της Βουλής για να τοποθετηθεί ανάλογα».

«Έχουνε δοθεί απαντήσεις σε όσες τροπολογίες είχαν προταθεί από τις πολιτικές δυνάμεις. Αναλόγως του πώς θέλει να καταλήξει η κάθε πλευρά, την Παρασκευή, είτε με συμπληρωματικές τροπολογίες είτε ως έχει το κείμενο θα ψηφιστεί ή όχι από την Ολομέλεια» συμπλήρωσε.

Ο κ. Βότσης είπε πως το νομοσχέδιο διατηρεί την αρχική του μορφή, στη βάση της φόρμουλας του νορβηγικού μοντέλου. Εξήγησε ότι σε περιόδους που υπάρχει ανάγκη συγκεκριμένο ποσοστό από τα χρήματα του Ταμείου θα μπορεί να διοχετευθεί στα δημόσια οικονομικά, «αλλά το μεγάλο μέρος θα είναι για επενδύσεις που θα αφορούν το να διατηρήσει το Ταμείο την ευρωστία του για τις επόμενες γενεές. Αυτή είναι η γενική φιλοσοφία του νορβηγικού μοντέλου και αυτή η φιλοσοφία ακολουθείται μέσα από τη συγκεκριμένη νομοθεσία» είπε.

Σε ερώτηση εάν το νομοσχέδιο περιέχει πρόνοιες για τους Τουρκοκύπριους, είπε ότι δεν έχει έρθει τέτοια κυβερνητική εισήγηση και ότι το νομοσχέδιο είναι στην αρχική του μορφή, προσθέτοντας ότι το Ταμείο θα είναι προς όφελος όλων των νόμιμων κατοίκων της Κύπρου.

Το ΑΚΕΛ επιφυλάχθηκε να τοποθετηθεί στην Ολομέλεια και να καταθέσει τροπολογίες, αφού, σύμφωνα με τον βουλευτή Στέφανο Στεφάνου, διατηρούν ανησυχίες και προβληματισμούς αναφορικά με τις πολιτικές προεκτάσεις και τις αρνητικές συνέπειες που ενδεχομένως να προκύψουν.

Είπε ακόμα ότι επιδίωξη του ΑΚΕΛ είναι το νομοσχέδιο να είναι όσον το δυνατό πιο κοντά στο νορβηγικό μοντέλο, σε ό,τι αφορά τον τρόπο διαχείρισης των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες και τις επενδύσεις του ταμείου. «Υπάρχουν αποκλίσεις τις οποίες πρέπει να μετρήσουμε έχοντας υπόψιν τις ιδιομορφίες που υπάρχουν» είπε, παραπέμποντας στο εθνικό ζήτημα.

Ο Πρόεδρος της Συμμαχίας Πολιτών Γιώργος Λιλλήκας ανέφερε ότι στην πραγματικότητα η φιλοσοφία που διέπει το νομοσχέδιο δεν θυμίζει το νορβηγικό μοντέλο αλλά «την παραδοσιακή φιλοσοφία των ημικρατικών οργανισμών, με αρμοδιότητες στο ΔΣ που καμία σχέση δεν έχουν με ένα ταμείο, το οποίο σε μερικά χρόνια θα διαχειρίζεται δισεκατομμύρια».

Χαρακτήρισε «εντελώς λανθασμένη» την προσέγγιση που διασυνδέει τη διάθεση των εσόδων του ταμείου με την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους, σε συνάρτηση με το ΑΕΠ της χώρας, κάτι που, όπως ανέφερε, θα είναι ένα κίνητρο για τον εκάστοτε Πρόεδρο όταν θέλει να επανεκλεγεί να κάνει σπατάλες στην προεκλογική περίοδο για να εξασφαλίζει την επανεκλογή του σε βάρος, των μελλοντικών γενιών του τόπου.

«Θα πρέπει να αφαιρεθεί κάθε διασύνδεση των εσόδων του ταμείου υδρογονανθράκων με το δημόσιο χρέος και την αποπληρωμή του. Η αποπληρωμή του δημόσιου χρέους πρέπει να προέρχεται από την ανάπτυξη του τόπου και μόνο», σημείωσε.

Ο κ. Λιλλήκας εξέφρασε επίσης τη θέση ότι «θα έπρεπε να υπάρχει και σε αυτό το νόμο η έννοια της προσωπικής αστικής ευθύνης» για όσους θα διοριστούν να διαχειρίζονται το Ταμείο. «Δεν αναφέρομαι στο ανθρώπινο λάθος που μπορεί να προκύψει από μία λανθασμένη εκτίμηση.  Αναφέρομαι στην εγκληματική αμέλεια που ενδεχόμενα να επιδείξει οποιοδήποτε μέλος ή ολόκληρο το ΔΣ, κάνοντας ζημιογόνες επενδύσεις σε βάρος των μελλοντικών γενιών».

Κατέληξε αναφέροντας ότι η Συμμαχία Πολιτών θα καταθέσει τροπολογία βάσει της οποίας να διατίθενται για τα πρώτα 10 χρόνια το 15% των εσόδων στον κρατικό προϋπολογισμό για την ανάπτυξη σύγχρονων υποδομών που θα στηρίξουν την ανάπτυξη και μετά τα 10 χρόνια μόνο το 5% – όπως συμβαίνει με το νορβηγικό μοντέλο-  να καταλήγει στον κρατικό προϋπολογισμό για υποδομές και το υπόλοιπο 95% να επενδύεται για τις μελλοντικές γενιές.

Ο Πρόεδρος του Κινήματος Οικολόγων Συνεργασίας Πολιτών Γιώργος Περδίκης επέκρινε την κυβέρνηση ότι δεν επέδειξε καλή θέληση μη αποδεχόμενη ορισμένες από τις τροπολογίες που κατέθεσαν τα κόμματα και ότι «έδειξε άτεγκτη σκληρή στάση χωρίς διάθεση διαπραγμάτευσης, παρόλο που εμείς αποσύραμε τροποποιήσεις μας».

Είπε ότι θα διεκδικήσουν την προώθηση τροπολογιών που έχουν να κάνουν με διαφάνεια και χρηστή διοίκηση στο Ταμείο, με στόχευση σε επενδύσεις για ανάπτυξη Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειες, όπως και το νορβηγικό μοντέλο και πρόσθεσε ότι συμφωνούν με τις τροπολογίες των κομμάτων για ενίσχυση της κοινωνικής πολιτική και στέγασης μέσα από μελλοντικά έσοδα του ταμείου.

Όπως ανέφερε η ετοιμασία τροπολογιών έχει ξεκινήσει από το Κίνημα Οικολόγων, σε συνεργασία με το ΑΚΕΛ, την ΕΔΕΚ, τη Συμμαχία Πολιτών και την ανεξάρτητη βουλευτή Άννα Θεολόγου.