Η Ελεγκτική Υπηρεσία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την Τοπική Αυτοδιοίκηση

Η Ελεγκτική Υπηρεσία κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στο γεγονός ότι η κατάσταση στην τοπική αυτοδιοίκηση δεν είναι βιώσιμη και συνεπώς η αναδιάρθρωση της θα έπρεπε να αποτελεί για την Κυβέρνηση, αλλά και την Βουλή των Αντιπροσώπων, θέμα ύψιστης προτεραιότητας.
Στην ειδική έκθεση που δημοσιοποίησε την Πέμπτη η Ελεγκτική Υπηρεσία, αναφέρεται ότι κατά κανόνα, η διαχείριση των αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης πάσχει, είναι ανεπαρκής, και σε πολλές περιπτώσεις οδήγησε στην έναρξη ποινικών ερευνών ή και στην προσαγωγή των υπευθυνών ενώπιον της δικαιοσύνης. Προφανώς, προστίθεται, υπάρχει επίσης διασπάθιση δημοσίου χρήματος, εις βάρος της ευημερίας των πολιτών.

Η Έκθεση αφορά τον  οικονομικό έλεγχο, διαχειριστικό έλεγχο και έλεγχο συμμόρφωσης Δήμων, Κοινοτικών Συμβουλίων, Συμβουλίων Αποχετεύσεων και Συμβουλίων Υδατοπρομήθειας με τελευταίο έτος οικονομικού ελέγχου το έτος που έληξε στις 31.12.2016, αλλά και παράθεση μεταγενέστερων στοιχείων και πληροφοριών μέχρι την ημερομηνία ελέγχου.

«Ο εξαιρετικά μεγάλος όγκος της παρούσας έκθεσης εύλογα θα μπορούσε να συσχετιστεί με το εξαιρετικά μεγάλο αριθμό αρχών τοπικής αυτοδιοίκησης, στοιχείο που θεωρούμε ότι συγκρούεται με τις αρχές οικονομίας, αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας», αναφέρεται στην έκθεση.

Σε σχέση με τους Δήμους, η Ελεγκτική Υπηρεσία σημειώνει ότι οι περισσότεροι Δήμοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σοβαρά οικονομικά προβλήματα και προβλήματα που αφορούν στην ρευστότητά τους, τα οποία θα ήταν οξύτερα εάν η κρατική χορηγία δεν έφθανε πολλές φορές μέχρι και σε ποσοστό 40% των εσόδων των Δήμων, με αποτέλεσμα να αδυνατούν να καλύψουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους. Λαμβάνοντας υπόψη τη μείωση των χορηγιών που παραχωρεί το κράτος, λόγω των περιορισμών που επιβάλλουν οι παρούσες συνθήκες στα δημόσια οικονομικά, δεν αναμένεται ότι η οικονομική κατάσταση των Δήμων θα βελτιωθεί.

Για αποτροπή οικονομικής κατάρρευσης, η Ελεγκτική Υπηρεσία εισηγήθηκε όπως οι Δήμοι ετοιμάσουν πρόγραμμα μέτρων οικονομικής περισυλλογής, με στόχο την εξάλειψη ή τουλάχιστον τη μείωση των ελλειμμάτων τους.

Αναφέρεται επίσης ότι οι Δήμοι θα μπορούσαν να βελτιώσουν την οικονομική τους κατάσταση και το πρόβλημα ρευστότητας που αντιμετωπίζουν, ασκώντας με πιο αποτελεσματικό, αποδοτικό και οικονομικό τρόπο τις εξουσίες που τους παρέχει η σχετική νομοθεσία για την είσπραξη καθυστερήσεων φορολογιών, τελών και δικαιωμάτων και την επιβολή και είσπραξη όλων των τελών και δικαιωμάτων που προβλέπονται στη νομοθεσία και στους σχετικούς Κανονισμούς.

Εκτός από τους Δήμους Λευκωσίας και Τσερίου, ο Προϋπολογισμός των οποίων ήταν ελλειμματικός, ο προϋπολογισμός όλων των άλλων Δήμων, στα έσοδα του οποίου περιλαμβάνεται και η κρατική χορηγία, ήταν πλεονασματικός.

Όπως αναφέρεται, σε αρκετούς Δήμους εξακολουθεί να παρατηρούνται σοβαρές αδυναμίες στην ορθή και αποτελεσματική λειτουργία των υπηρεσιών τους, οι οποίες οφείλονται κυρίως στη μη πιστή εφαρμογή νόμων, κανονισμών και των ενδεδειγμένων διαδικασιών, στις αδυναμίες των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου, στη μη ολοκλήρωση της μηχανογράφησης και στα προβλήματα που παρουσιάζουν ορισμένα από τα λογισμικά που εφαρμόστηκαν, καθώς και στην ελλιπή οργάνωση/διαχείριση του Αρχείου.

Δαπάνες προσωπικού

Σε αρκετούς Δήμους, το ποσοστό δαπανών μισθοδοσίας  του μόνιμου και εργατικού προσωπικού, περιλαμβανομένων των υπερωριών, του 13ου μισθού και των εισφορών στα διάφορα Ταμεία, προς τα έξοδα, είναι πολύ ψηλό.

Σημειώνεται ότι σε Δήμους παρέχεται στο προσωπικό, με βάση τις συλλογικές συμβάσεις, 14ος μισθός, κυμαινόμενος σε ποσοστά από 40% έως 70% του μηνιαίου μισθού. Το κόστος για τους Δήμους κυμαίνεται, ανάλογα με τον αριθμό των υπαλλήλων (μόνιμο προσωπικό και εργάτες). Η Ελεγκτική Υπηρεσία θεωρεί ότι η καταβολή 14ου μισθού θα πρέπει να επανεξεταστεί το συντομότερο, σύμφωνα με τις καθορισμένες θεσμοθετημένες διαδικασίες.

Όπως αναφέρεται στην Έκθεση, με την εφαρμογή των περί Χορήγησης Σύνταξης στους Δημάρχους Δημοτικών Κανονισμών του 2011 και κυρίως των τροποποιήσεων που αναφέρονται πιο πάνω, αλλά και με την αναδρομικότητα για να καλυφθούν όσοι διετέλεσαν Δήμαρχοι, απαιτούνται σημαντικότατα ποσά για κάλυψη των αυξήσεων που προέκυψαν ή που θα προκύψουν.

Επισημαίνεται ότι σε μερικές περιπτώσεις το ποσό της σύνταξης υπερβαίνει ακόμη και το ποσό της ίδιας της αντιμισθίας που λάμβανε ο Δήμαρχος όταν κατείχε το αξίωμα.

Επίσης αναφέρεται ότι σύμφωνα με τους Γενικούς Όρους Έγκρισης Προϋπολογισμών των Δήμων, η αποζημίωση και τα έξοδα παραστάσεων του Αντιδημάρχου και των Δημοτικών Συμβούλων δεν μπορεί να υπερβεί το 15% των αντίστοιχων ποσών που λαμβάνει ο Δήμαρχος.  Όπως φαίνεται στην Έκθεση, τα ποσά που καταβλήθηκαν στους Αντιδημάρχους Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας και Μέσα Γειτονιάς ξεπερνούν το 15% των αποδοχών των Δημάρχων.

Καθυστερήσεις φορολογιών, τελών και δικαιωμάτων

Επίσης σημειώνεται ότι  παρατηρούνται καθυστερήσεις στην είσπραξη φορολογιών, τελών και δικαιωμάτων προηγούμενων ετών, που ανέρχονται σε σημαντικά ποσά.

«Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενες Εκθέσεις μας, οι κατάλογοι καθυστερήσεων πρέπει να τύχουν προσεκτικής μελέτης, για εντοπισμό των ποσών που είναι δυνατόν να εισπραχθούν, ώστε να ληφθούν αποτελεσματικά μέτρα για την είσπραξή τους».

Η Υπηρεσία υπέδειξε επίσης ότι είναι αναγκαίο όπως λαμβάνονται έγκαιρα μέτρα για είσπραξη των φορολογιών και των καθυστερήσεων, αφού ο κίνδυνος μη είσπραξής τους, με την πάροδο του χρόνου, αυξάνεται σημαντικά.

Σημειώνεται επίσης ότι ορισμένοι Δήμοι αποδέχονται όπως φορολογούμενοι καταβάλουν τις οφειλές τους με την έκδοση και αποδοχή από μέρους τους μεταχρονολογημένων επιταγών, ενέργεια η οποία, σύμφωνα με τις Δημοσιονομικές και Λογιστικές Οδηγίες, όχι μόνο δεν επιτρέπεται, αλλά εγκυμονεί και κινδύνους για πιθανή απώλεια εσόδων.

Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι, τυχόν αποδοχή από Δήμο μεταχρονολογημένων επιταγών, που αφορούν στην εξόφληση οφειλής για εξαγορά χώρων στάθμευσης και στην έκδοση αδειών οικοδομής, δεν διασφαλίζει τα συμφέροντά του, σε περίπτωση που μετά την έκδοση της άδειας και την έναρξη των σχετικών εργασιών οι εν λόγω επιταγές επιστραφούν από την τράπεζα ως ακάλυπτες.

Συμβούλια Αποχετεύσεως

Σε σχέση με τα συμβούλια αποχετεύσεως, η Ελεγκτική επισημαίνει μεταξύ άλλων περιπτώσεις φορολογούμενων, οι οποίοι οφείλουν μεγάλα ποσά, χωρίς ωστόσο τα Συμβούλια να προχωρήσουν στη λήψη δικαστικών μέτρων για την είσπραξή τους.

Εντοπίστηκαν υποθέσεις όπου εκδόθηκε απόφαση Δικαστηρίου υπέρ των Συμβουλίων, για τις οποίες όμως δεν υπήρξε συμμόρφωση με την απόφαση, χωρίς τα Συμβούλια να προχώρησαν στη λήψη περαιτέρω μέτρων.

Τα περισσότερα Συμβούλια δεν έχουν καθορισμένη πολιτική για αναγνώριση πρόνοιας για επισφαλείς χρεώστες στις οικονομικές τους καταστάσεις, αφού θέση των Συμβουλίων είναι ότι ο κίνδυνος για τη μη ανάκτηση των οφειλομένων είναι απομακρυσμένος, επειδή, σύμφωνα με τη νομοθεσία, για να γίνει μεταβίβαση οποιουδήποτε ακινήτου θα πρέπει να πληρωθούν όλα τα οφειλόμενα ποσά που βαραίνουν το ακίνητο.
Επίσης τα περισσότερα Συμβούλια δεν εφαρμόζουν διαδικασίες εσωτερικού ελέγχου.

Επίσης τα περισσότερα Συμβούλια δεν έχουν συνάψει συμφωνίες εκχώρησης εξουσιών προς τους αντίστοιχους Δήμους ή Κοινοτικά Συμβούλια, που αφορούν στην είσπραξη των τελών χρήσης του αποχετευτικού συστήματος, στις οποίες να καθορίζονται με σαφήνεια οι όροι συνεργασίας, οι οποίοι να συμπεριλαμβάνουν υποχρεώσεις, δικαιώματα και ρήτρες στην περίπτωση μη εφαρμογής των προνοιών της συμφωνίας, όπως, για παράδειγμα, επιβολή νόμιμου τόκου σε περίπτωση που τα εισπραχθέντα τέλη και επιβαρύνσεις δεν αποσταλούν στο Συμβούλιο εντός καθορισμένης προθεσμίας.

Εξάλλου, δεν υποβάλλονται σε όλα τα Συμβούλια καταστάσεις από τους Δήμους ή τα Κοινοτικά Συμβούλια, στις οποίες να παρουσιάζεται το σύνολο των κυβικών μέτρων νερού που καταναλώνεται από τους χρήστες ανά τριμηνία, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να επιβεβαιωθεί ότι οι χρεώσεις των τελών είναι εύλογες και να διασφαλίζεται ότι τα τέλη χρήσης που αναγνωρίζονται στις οικονομικές καταστάσεις είναι σωστά. Συνήθως τα Συμβούλια αποδέχονται τα ποσά που καταβάλλονται, χωρίς οποιονδήποτε έλεγχο για επιβεβαίωση της ορθότητάς τους.

Επίσης τα Συμβούλια δεν τηρούν μητρώο συνδεδεμένων μερών, ώστε να μπορεί να διαπιστωθεί κατά πόσο έγιναν συναλλαγές με συνδεδεμένα μέρη που θα έπρεπε να γνωστοποιηθούν στις οικονομικές καταστάσεις του κάθε Συμβουλίου.

Πέραν των Γενικών Παρατηρήσεων η Υπηρεσία, σε ορισμένα Συμβούλια Αποχετεύσεων, διαπιστώθηκαν διάφορα σοβαρά θέματα, τα οποία αναφέρονται αναλυτικά στην Έκθεση.