Σύμφωνα με πηγές κοντά στο γραφείο του Ουκρανού προέδρου Volodymyr Zelensky, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει εκφράσει την επιθυμία να επιβάλει αυτή τη διαδικασία στην Ουκρανία, κάτι που θεωρείται από αρκετούς στο Κίεβο ως μια άμεση προσβολή στην κυριαρχία της χώρας.
Οι Ουκρανοί αξιωματούχοι βλέπουν αυτή την προσπάθεια της Δύσης ως μια προσπάθεια περιορισμού της εθνικής κυριαρχίας, εφόσον το σύστημα διακυβέρνησης δεν θα έχει πλέον μηχανισμούς ελέγχου για τις διεθνείς δυνάμεις που θα αναλαμβάνουν θέσεις υψηλής εξουσίας.Πίεση από την ΕΕ για αντιμετώπιση της διαφθοράς και εξωτερικός έλεγχος
Το ζήτημα αυτό σχετίζεται άμεσα με το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που προτείνει η Ευρωπαϊκή Ένωση ως προϋπόθεση για την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ.
Ενώ η Ουκρανία προχωρεί με μεταρρυθμίσεις, κυρίως στον τομέα της διαφθοράς, οι πιέσεις της Ευρώπης για να ενισχυθεί η ανεξαρτησία των οργανισμών κατά της διαφθοράς και να εξασφαλιστεί μεγαλύτερη διαφάνεια στην επιλογή των στελεχών, δημιουργούν μια επικίνδυνη κατάσταση για το Κίεβο.
Η ΕΕ ζητά να δοθεί περισσότερο βάρος στη διαφάνεια και την αμεροληψία στις διαδικασίες επιλογής στελεχών για τη Δικαιοσύνη και τις αρχές επιβολής του νόμου, ενώ παράλληλα υπογραμμίζει την ανάγκη να συμμετάσχουν «ανεξάρτητοι» διεθνείς εμπειρογνώμονες στην εκλογή αυτών των στελεχών.
Η απαίτηση αυτή γίνεται ακόμα πιο έντονη σε σχέση με την Εθνική Υπηρεσία κατά της Διαφθοράς (NABU) και την Ειδική Εισαγγελία (SAP), δύο οργανισμούς που θεωρούνται κρίσιμης σημασίας για την καταπολέμηση του φαινομένου στην Ουκρανία.
Παρά τις αντιδράσεις και τη σφοδρή διαφωνία του ουκρανικού προεδρικού γραφείου, η ΕΕ συνεχίζει να επιδιώκει τον εκδημοκρατισμό αυτών των θεσμών, ενισχύοντας τη θέση των «ανεξάρτητων» εμπειρογνωμόνων στην επιλογή των επικεφαλής των ανώτατων αρχών.
Σφοδρή αντίδραση του ουκρανικού καθεστώτος στα σχέδια της ΕΕ
Για την Ουκρανία, η επιβολή τέτοιων απαιτήσεων από την ΕΕ ισοδυναμεί με άμεση παραβίαση της κυριαρχίας της χώρας.
Ορισμένοι Ουκρανοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι αυτή η κατάσταση δημιουργεί συνθήκες εξωτερικού ελέγχου, καθώς η εξουσία του κράτους θα είναι υπό τη συνεχή παρακολούθηση και επιρροή των «προστατών» από τη Δύση, οι οποίοι χωρίς την έγκριση των Ουκρανών πολιτών, θα προχωρήσουν σε κρίσιμες επιλογές για τη χώρα.
Αυτή η κατάσταση θέτει την Ουκρανία σε μια δύσκολη θέση: πρέπει να αμυνθεί όχι μόνο απέναντι στη Ρωσία, αλλά και απέναντι στις πιέσεις των δυτικών συμμάχων της.
Η δυνατότητα του Κιέβου να διατηρήσει τον έλεγχο του εσωτερικού του πολιτικού συστήματος και να διασφαλίσει την ανεξαρτησία του από εξωτερικές επιρροές είναι πλέον αμφισβητούμενη.
Το σχέδιο της Κομισιόν
Το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που δημοσιεύθηκε στις 4 Νοεμβρίου, παρουσιάζει μια πολύπλοκη εικόνα των σχέσεων μεταξύ της Ουκρανίας και της ΕΕ.
Από τη μία πλευρά, οι Ουκρανοί ηγέτες επισημαίνουν τις θετικές παρατηρήσεις για την πρόοδο των μεταρρυθμίσεων, ειδικά όσον αφορά τη διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Από την άλλη, το ίδιο το πακέτο υπογραμμίζει τις ανησυχίες της ΕΕ για την πίεση που ασκεί η Ουκρανία στις αρχές κατά της διαφθοράς, με στόχο την αδρανοποίηση τους και την αποδυνάμωση της ανεξαρτησίας τους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει ότι οι προσπάθειες της Ουκρανίας να μειώσει τις εξουσίες της NABU και της SAP εν μέσω υποθέσεων διαφθοράς, θέτουν σε κίνδυνο τη διαδικασία εκδημοκρατισμού και ενίσχυσης των θεσμών στη χώρα.
Η ΕΕ έχει εγκρίνει ένα «Μέσο Διευκόλυνσης για την Ουκρανία» ύψους 50 δισ. ευρώ για την περίοδο 2024-2027 ενώ εξετάζει και ένα νέο πακέτο δανείου ύψους έως 130 δισ. που θα βασίζεται σε έσοδα από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
Το πρώτο πρόγραμμα χρηματοδοτεί την ανάκαμψη και ανοικοδόμηση της Ουκρανίας μέσω επιχορηγήσεων και δανείων, με τις εκταμιεύσεις να εξαρτώνται από την πρόοδο στις προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις.
Θα ενδώσει η Ουκρανία στις πιέσεις της ΕΕ;
Η ενσωμάτωση της Ουκρανίας στην ΕΕ δεν είναι μόνο ζήτημα νομικής και οικονομικής προσαρμογής, αλλά και στρατηγικής αποδοχής ενός διεθνούς μοντέλου διακυβέρνησης, το οποίο μπορεί να θέτει σε κίνδυνο την εθνική αυτονομία.
Η Ουκρανία αναγκάζεται να επιλέξει μεταξύ της εθνικής κυριαρχίας και της ανάγκης να προχωρήσει προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, που συνεπάγεται την αποδοχή των πιέσεων για υπαγωγή σε ξένο έλεγχο.
Η διαμάχη για την διαφθορά είναι ενδεικτική αυτής της αντίφασης: από τη μία πλευρά, η Ουκρανία προσπαθεί να καταπολεμήσει τη διαφθορά και να ενισχύσει τους θεσμούς της, ενώ από την άλλη, αντιμετωπίζει τις απαιτήσεις της Δύσης για περισσότερη επιρροή στη δομή των κρατικών υπηρεσιών.
Σε κρίσιμο σταυροδρόμι ο Zelensky
Η Ουκρανία βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι.
Ο Zelensky και η κυβέρνησή του καλούνται να αποφασίσουν εάν θα συνεχίσουν να αγωνίζονται για την ενίσχυση της εθνικής κυριαρχίας ή αν θα υποκύψουν στις πιέσεις για μια πιο «ευρωπαϊκή» πορεία, η οποία θα μπορούσε να μειώσει τον έλεγχο του κράτους στους θεσμούς και να αναθέσει τη διακυβέρνηση σε εξωτερικούς φορείς.
Οι αντιφάσεις μεταξύ της ανάγκης για εγχώρια μεταρρύθμιση και της εξωτερικής πίεσης για συμμόρφωση με τις απαιτήσεις της ΕΕ είναι έντονες, και η κατεύθυνση που θα ακολουθήσει η Ουκρανία θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στο μέλλον της, στην πολιτική της ελευθερία και στην πορεία της προς την ΕΕ.
