“Πάθαμε ό,τι πάθαμε και μυαλό δεν βάλαμε”, δήλωσε σε κάποιο σημείο της ομιλίας του στη συζήτηση με θέμα “Δημοκρατία, πολιτική και κράτος δικαίου”, ο Γενικός Εισαγγελέας Κώστας Κληρίδης, ο οποίος άρχισε με χιούμορ, αναφερόμενος στα πρόσφατα γεγονότα. Τη συζήτηση διοργάνωσε ο ΟΠΕΚ σε συνεργασία με το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Κύπρο και την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Από τότε που προσκλήθηκε ως ομιλητής μέχρι σήμερα, είπε, συνέβησαν κάποια ραγδαία γεγονότα, όπως ανέφερε, τα οποία τον ανάγκασαν να επικοινωνήσει με τον Πρόεδρο του ΟΠΕΚ και να τον ρωτήσει κατά πόσο η παρουσία του ήταν ακόμη επιθυμητή. “Διότι έκτοτε δυστυχώς έχω μετατραπεί και σε κατήγορο και σε κατηγορούμενο για διάφορα θέματα, τα οποία δεν είναι καθόλου ευχάριστα”. Ο Πρόεδρος του ΟΠΕΚ Κυριάκος Πιερίδης γέλασε και του είπε ότι είναι επιθυμητός και γι` αυτό – σημείωσε – ενθαρρύνθηκε και παρευρέθηκε απόψε στην εκδήλωση.
“Άρχισα να γράφω κάποια λόγια, κάποιες σημειώσεις για την ομιλία. Μετά θυμούμαι συμπλήρωνα τη φορολογική μου δήλωση για το 2014, οπότε κοντοστάθηκα και σκέφτηκα κατά πόσο τα λεφτά εκείνα που είχα πάρει το 2013 για χρηματισμό, ίσως θα μπορούσα να τα δηλώσω το 2014. Μετά όμως αποφάσισα ότι αυτό δεν το κάνει η μισή Κύπρος, οπότε δεν υπάρχει λόγος να το κάνω ούτε εγώ”.
Ο Γενικός Εισαγγελέας ανέφερε ότι διάγουμε τα τελευταία χρόνια μια σκοτεινή περίοδο στην ιστορία της Κυπριακής Δημοκρατίας, μια περίοδο κρίσεως. “Κρίσεως η οποία δεν περιορίζεται στην οικονομία, αλλά εκτείνεται και σε μια πρωτόγνωρη κρίση θεσμών και κρίση αξιών. Αυτές δε οι πτυχές της κρίσης, φαίνεται ότι δεν είναι αυτοτελείς και ανεξάρτητες, αλλά έχουν η μια την επίδραση της πάνω στην άλλη”. Δεν υπάρχει δηλαδή αμφιβολία ότι πρόκειται για έννοιες που αλληλοκαλύπονται: Από τη μια η διαχρονική κρίση αξιών και θεσμών συνέτεινε σίγουρα και στην οικονομική εξαθλίωση και από την άλλη, η οικονομική εξαθλίωση συντηρεί και υποθάλπει την κρίση θεσμών και αξιών, πρόσθεσε.
Προσομοίασε δε την περίοδο την οποία διάγουμε επί του παρόντος, με την περίπτωση ενός ανθρώπου, ο οποίος βρίσκεται καθηλωμένος στο κρεβάτι του πόνου και καταβάλλει προσπάθειες για την ανάρρωση του. Αυτή η θλιβερή κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει, είπε, είναι αποτέλεσμα ενός έκλυτου βίου, μιας αλόγιστης συμπεριφοράς και μη προγραμματισμένης, υγιεινής ζωής. Ο ασθενής, συνέχισε, λαμβάνει θεραπευτική και φαρμακευτική αγωγή, σε μια προσπάθεια να συνέλθει, να ανακάμψει και να σταθεί ξανά στα πόδια του. Αυτή η προσπάθεια φαίνεται να επιτυγχάνει και ο ασθενής να επανέρχεται σταδιακά στην κανονική του ζωή. “Εδώ όμως είναι που τίθεται το κρίσιμο ερώτημα: Αφ΄ης στιγμής ο ασθενής καταφέρει να σταθεί στα πόδια του ξανά και να επανεκκινήσει τη ζωή του, θα το πράξει αυτό σε μια νέα βάση, με πιο σοφό το πνεύμα, τη νοοτροπία και τις συνήθειες του, ή μήπως απλά θα γυρίσει το ρολόι πίσω και θα επανέλθει στις ίδιες ανθυγιεινές και σαθρές βάσεις στις οποίες εκινείτο η ζωή του; Στις ίδιες βάσεις και στις ίδιες νοοτροπίες οι οποίες τον είχαν οδηγήσει στην κατάρρευση;”
Κατά τον κ. Κληρίδη, βρισκόμαστε σε ένα μεταβατικό στάδιο όπου σε πάρα πολλές πτυχές της ζωής μας και της δομής του κράτους μας, επιχειρούνται, και σε κάποιες περιπτώσεις, μας επιβάλλονται αλλαγές, τομές και αναδομήσεις. Πρόκειται, είπε, για ενέργειες οι οποίες θα έπρεπε να είχαν αναληφθεί και διεκπεραιωθεί εδώ και χρόνια, αλλά κανένας δεν επιχειρούσε να τις αγγίξει.
Λαμβάνονται, πρόσθεσε, τώρα κάποια, νομοθετικά κυρίως μέτρα, τα οποία αποσκοπούν στη βελτίωση της κατάστασης που επικρατούσε μέχρι την κατάρρευση και ασφαλώς επίσης στοχεύουν σε ένα νέο ξεκίνημα.
Αναφερόμενος στο κράτος δικαίου, είπε ότι δεν είναι μια έννοια η οποία καταγράφεται σε ένα ή περισσότερα νομοθετήματα, σε μια ή σε περισσότερες πρόνοιες ενός συντάγματος, και η αρχή με την οποία εμπεδώνεται ένα σωστά οργανωμένο κράτος δικαίου είναι η καλά καθιερωμένη αρχή της Διάκρισης των Εξουσιών, σημειώνοντας ότι δυστυχώς στη δική μας Δημοκρατία, η εξέταση του τρόπου συμπεριφοράς φορέων εξουσίας έναντι αλλήλων, διαχρονικά και μέχρι σήμερα, δεν περιποιεί ιδιαίτερη τιμή. Εντοπίζονταν και εντοπίζονται ακόμα, είπε, σοβαρά κρούσματα αλληλεπίδρασης, αλληλεξάρτησης και αλληλοπαρεμβάσεων.
Από τη μια, ανέφερε, είναι ασφαλώς δικαιωματική και ενίοτε υποχρεωτική η άσκηση ελέγχου επί των θεμάτων δημοσίου ενδιαφέροντος και η εξαγωγή συμπερασμάτων και ευρημάτων. Από την άλλη, συνέχισε, αυτός ο έλεγχος δεν πρέπει να ασκείται με τρόπο που να χειραγωγεί ή επεμβαίνει στα καθήκοντα και ευθύνες άλλων οργάνων.
Κάτι άλλο, εξίσου μη αποδεκτό σε ένα κράτος δικαίου, συνέχισε ο Κώστας Κληρίδης, είναι το φαινόμενο που επίσης παρουσιάζεται, ιδιαίτερα πρόσφατα, της παρέμβασης της νομοθετικής εξουσίας στην άσκηση των αρμοδιοτήτων και εξουσιών της εκτελεστικής εξουσίας. Αυτό το επικίνδυνο – όπως είπε – φαινόμενο, επιβεβαιώθηκε και πρόσφατα με τις τέσσερεις αναφορές του Προέδρου της Δημοκρατίας εναντίον της Βουλής για το νόμο των εκποιήσεων με τις αποφάσεις στις οποίες, η πλήρης Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου έκρινε ως αντισυνταγματικά και επομένως άκυρα, τέσσερα νομοθετήματα που είχαν θεσπιστεί με ισάριθμες προτάσεις νόμου από βουλευτές και/ή κόμματα. Κατά την κρίση του δικαστηρίου, πρόσθεσε, τα νομοθετήματα εκείνα, σαφώς παραβίαζαν και συνταγματικές διατάξεις αλλά και την ουσιώδη συνταγματική αρχή της διάκρισης των εξουσιών, του σεβασμού δηλαδή και της μη παρέμβασης από τη μια εξουσία στην άλλη.
“Πολύ συχνά παρατηρούμε περιπτώσεις κατά τις οποίες, στις ενέργειες, πράξεις ή παραλείψεις της εκτελεστικής εξουσίας αλλά και της νομοθετικής, το βασικό κριτήριο και απάντηση στο ερώτημα κατά πόσο θα πρέπει ή όχι να ληφθεί ένα συγκεκριμένο μέτρο, είναι το πολιτικό κόστος που αυτό συνεπάγεται και όχι το δημόσιο συμφέρον που μπορεί να επιφέρει”.
Ο Γενικός Εισαγγελέας έκανε λόγο για μια απαισιόδοξη διαπίστωση, ότι δηλαδή “πάθαμε ό,τι πάθαμε και μυαλό δεν βάλαμε. Πιστεύω ότι σε κάποια χρονική περίοδο, που δεν μπορεί με ακρίβεια να προβλεφθεί, θα ανακάμψουμε ως κράτος. Ήδη αρχίσαμε να μιλούμε για σταδιακή βελτίωση της οικονομικής κατάστασης, για επανεκκίνηση, για μια νέα αρχή. Προσομοιάζει τούτο με τον φοίνικα τον αναγεννόμενο από τις στάχτες. Προσομοιάζει, ακόμα, με το παράδειγμα που ανάφερα προηγουμένως, του καταβεβλημένου ασθενούς ο οποίος αρχίζει να αναρρώνει και να στέκεται στα πόδια του”.
Όμως, πρόσθεσε, αν δεν αλλάξουμε μυαλά, αν δεν βελτιώσουμε τη νοοτροπία μας, αν δεν εμπεδώσουμε στον μέγιστο βαθμό το κράτος δικαίου και εφαρμόσουμε πιστά τις αρχές που αυτό πρεσβεύει, ο κόπος θα είναι χαμένος. Ο χρόνος, σημείωσε, που θα απαιτηθεί για να επανέλθουμε σε μια νέα καταστροφική κατάρρευση, θα είναι μετρημένος.
