Την πτωτική πορεία των κυπριακών μέσων μαζικής ενημέρωσης (ΜΜΕ) και την αύξηση της αποχής των πολιτών από τις πηγές ενημέρωσης κατέδειξε η τρίτη ετήσια αξιολογική έρευνα για τα ποιοτικά χαρακτηριστικά της κυπριακής δημοσιογραφίας και των λειτουργών της. Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάστηκαν σε διάσκεψη Τύπου που πραγματοποίησε την Τετάρτη η Ένωση Συντακτών Κύπρου (ΕΣΚ) στη Δημοσιογραφική Εστία, στη Λευκωσία.

Η έρευνα διενεργήθηκε τη διμηνία Ιουλίου-Αυγούστου 2023 με πρωτοβουλία και για λογαριασμό της ΕΣΚ σε δείγμα χιλίων ατόμων, με την εμπειρογνωμοσύνη της Cypronetwork και την υποστήριξη της Τράπεζας Κύπρου.

Τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσίασε ο Διευθυντής της Cypronetwork, Χρίστος Μιχαηλίδης, ενώ χαιρετισμό εκ μέρους της Τράπεζας Κύπρου απηύθυνε ο Σάββας Κούννος, Διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων.

Στην τοποθέτησή του ο Γιώργος Φράγκος, Πρόεδρος της ΕΣΚ, επεσήμανε ότι η φθίνουσα πορεία του έντυπου Τύπου συνεχίζεται, προσθέτοντας ότι «φέτος η προτιμησιακή επιλογή του κοινού, για πρώτη φορά, περιορίστηκε κάτω από τις δέκα μονάδες, μόλις στο 9%». 

Την ίδια ώρα, σημείωσε ότι πτωτική πορεία ακολουθούν την τελευταία τριετία όλες οι πηγές πληροφόρησης πλην μίας. Η τηλεόραση από το 76% στο 72%, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (ΜΚΔ) από το 73% στο 60%, οι ενημερωτικές ιστοσελίδες από το 48% στο 42%. Μόνο το ραδιόφωνο παρουσίασε ελαφρά άνοδο από το 39% στο 41%. Ακόμη, υπέδειξε πως ο συνολικός δείκτης καταδεικνύει «ότι ολοένα και περισσότερος κόσμος επιλέγει να μην ενημερώνεται καθόλου, παραμένοντας αμέτοχος στα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα».

Επιπλέον, ο Πρόεδρος της ΕΣΚ αναφέρθηκε στο συμπέρασμα της έρευνας ότι ο κόσμος εμπιστεύεται περισσότερο τους δημοσιογράφους από τα ΜΜΕ που τους απασχολούν, προσθέτοντας ότι φέτος η συγκεκριμένη ψαλίδα έχει ανοίξει κι άλλο. Συγκεκριμένα, ενώ οι δημοσιογράφοι απολαμβάνουν την εμπιστοσύνη του κοινού κατά 48%, τα ΜΜΕ κερδίζουν την εμπιστοσύνη μόνο του 42%. Παράλληλα, τόνισε ότι οι δημοσιογράφοι θεωρούνται αξιόπιστοι από το 48% των ερωτηθέντων, ενώ τα ΜΜΕ θεωρούνται αξιόπιστα μόνο κατά 37%. «Ως ΕΣΚ, θεωρούμε ότι αυτό ειδικά το αξιολογικό στοιχείο πρέπει να προβληματίσει ιδιαίτερα όσους κρατούν τα ηνία του μιντιακού τοπίου στην Κύπρο», υπογράμμισε.

Επιπρόσθετα, ο κ. Φράγκος εξέφρασε τη φιλοδοξία της ΕΣΚ στο εγγύς μέλλον να διενεργεί και μια εσωτερική έρευνα εκ παραλλήλου, στην οποία θα καλούνται οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι να αξιολογούν και να κρίνουν το δημοσιογραφικό έργο που παράγεται στον τόπο μας. «Η αυτοκριτική δεν έβλαψε ποτέ κανένα», υπέδειξε.

Από την πλευρά του, ο Χρίστος Μιχαηλίδης, Διευθυντής της Cypronetwork, ανέφερε ότι την τελευταία τριετία καταγράφεται ελαφρά αύξηση των πολιτών που ενημερώνονται από την τηλεόραση, σταθερή άνοδος των ΜΚΔ, μικρή πτώση των portals, εκτόξευση των αγγλικών/αμερικανικών ΜΜΕ, πτώση των περιοδικών, ελαφρά άνοδος των ελληνικών ΜΜΕ και πτώση των εφημερίδων. Σχεδόν ισοβαθμούν η τηλεόραση και τα ΜΚΔ, σημείωσε, προσθέτοντας ότι καλύτερους δείκτες καταγράφουν η τηλεόραση και το ραδιόφωνο. 

Ακόμη, σε ό,τι αφορά τα ΜΚΔ η αρνητική τοποθέτηση είναι μεγαλύτερη από τη θετική, υπογράμμισε ο κ. Μιχαηλίδης, επισημαίνοντας ότι τα παραδοσιακά μέσα συγκεντρώνουν μεγαλύτερες ηλικίες, ενώ τα ΜΚΔ μικρότερες ηλικίες. Επιπλέον, είπε ότι παρατηρείται πιο θετική αξιολόγηση των εφημερίδων από τις μεγαλύτερες ηλικίες. 

«Υπάρχει σταθερότητα έως μείωση των δεικτών», συνέχισε ο Διευθυντής της Cypronetwork, κάνοντας λόγο για μάλλον πτωτική τάση στους δείκτες της αντικειμενικότητας, της δεοντολογίας και της συμπεριφοράς. Ως προς τη διείσδυση των ψευδών ειδήσεων στη χώρα μας, αυτή συναντάται περισσότερο στα ΜΚΔ, σημείωσε, αναφέροντας ως «παράδοξο» το αποτέλεσμα της έρευνας ότι το ραδιόφωνο και οι εφημερίδες έχουν τη λιγότερη αμφισβήτηση. 

Επιπλέον, υπέδειξε ότι η στροφή προς τα αγγλικά/αμερικανικά ΜΜΕ δηλώνει κενό στην ενημερωτική/ειδησεογραφική κάλυψη εκ μέρους των κυπριακών ΜΜΕ, κάτι που θα πρέπει να προβληματίσει τους ιδιοκτήτες των ΜΜΕ. Παράλληλα, επεσήμανε ότι χρειάζεται η διεξαγωγή ποιοτικής έρευνας, αναφέροντας ότι θα προστεθούν σχετικές ερωτήσεις στην επόμενη έρευνα.

Ο Σάββας Κούννος, Διευθυντής Εταιρικών Υποθέσεων της Τράπεζας Κύπρου, ανέφερε ότι η έρευνα για την κυπριακή δημοσιογραφία «αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για την δημοσιογραφική κοινότητα και όχι μόνο, καθώς αποτυπώνονται οι προτιμήσεις των πολιτών και κατ’ επέκταση οι προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσουν σήμερα τα ΜΜΕ». Παράλληλα, επεσήμανε ότι «μπορεί να αποτελέσει και παγίδα εάν οι εκπρόσωποι των ΜΜΕ, στην προσπάθειά τους να γίνουν αρεστοί, κάνουν εκπτώσεις σε θέματα αντικειμενικότητας».

«Τα αποτελέσματα της έρευνας του 2023 αρχίζουν να δημιουργούν ένα μοτίβο σε σχέση με τις πηγές πληροφόρησης», είπε ο κ. Κούννος, ο οποίος εστίασε στο γεγονός ότι όλο και μεγαλύτερο ποσοστό καταναλωτών θεωρεί ότι ο μεγαλύτερος όγκος ψευδών ειδήσεων βρίσκεται στα ΜΚΔ ενώ η αντίστοιχη αντίληψη για τα παραδοσιακά αλλά και τα ηλεκτρονικά Μέσα Ενημέρωσης βελτιώνεται σταδιακά. 

Καταληκτικά, τόνισε ότι η απάντηση που κυριαρχεί στην έρευνα είναι «το μέτριο», διευκρινίζοντας παράλληλα ότι οι συμμετέχοντες δεν απάντησαν με αντικειμενικά κριτήρια αλλά βάσει των προσωπικών τους πεποιθήσεων.

Τα αποτελέσματα της έρευνας

————————-

Όπως αναφέρει η ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνας που ετοίμασε η Cypronetwork, ως μέσο ενημέρωσης για τα θέματα που τους ενδιαφέρουν, τρεις στους τέσσερεις Κύπριους συνεχίζουν να επιλέγουν την τηλεόραση (72%) και έξι στους δέκα τα ΜΚΔ (60%), ποσοστό σχετικά μειωμένο σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές. Περίπου τέσσερεις στους δέκα επιλέγουν το ραδιόφωνο και τις διαδικτυακές πύλες ενημέρωσης (41% και 42% αντίστοιχα) και αναλογία 22% τα ξένα ΜΜΕ. Επιπλέον, ένας στους δέκα ενημερώνεται από ελληνικά ΜΜΕ, τις εφημερίδες και τα περιοδικά. Συγκριτικά με τα αποτελέσματα της περσινής χρονιάς, αύξηση εμφανίζουν τα ποσοστά των αμερικανικών και αγγλικών ΜΜΕ και συνεχίζουν την πτωτική τους πορεία τα ΜΚΔ. 

Όσον αφορά το μέσο ενημέρωσης που προτιμούν οι Κύπριοι, η τηλεόραση παραμένει σταθερή στην πρώτη θέση χωρίς μεταβολή στο ποσοστό της σε σχέση με τις αντίστοιχες έρευνες του 2021 και 2022 (34%), με τα ΜΚΔ να ακολουθούν με 32%. Σημαντική αύξηση παρουσιάζουν τα ξένα ΜΜΕ με 12% έναντι 2% και 3% τις περιόδους 2021 και 2022. Το ποσοστό για τις διαδικτυακές πύλες ενημέρωσης ανήλθε στο 10%, το ραδιόφωνο αναφέρθηκε από το 4% των ερωτηθέντων όπως και τα ελληνικά ΜΜΕ, από το 2% και από μόλις 1% οι εφημερίδες και τα περιοδικά αντίστοιχα. 

Ηλικιακά, προκύπτει ότι τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα ενημερώνονται από την τηλεόραση και το ραδιόφωνο, ενώ αντίθετη τάση σημειώνεται στα ΜΚΔ και τις διαδικτυακές πύλες ενημέρωσης, που τα προτιμούν άτομα νεαρότερης ηλικίας. 

Σε σχέση με τη γενική αξιολόγηση των μέσων μαζικής ενημέρωσης, τους υψηλότερους δείκτες θετικής τοποθέτησης συνεχίζουν να παρουσιάζουν το ραδιόφωνο και η τηλεόραση (33% και 30% αντίστοιχα) ενώ στις πρώτες θέσεις βρίσκονται και οι Διαδικτυακές πύλες ενημέρωσης με επίσης 30%. Ακολουθούν τα ΜΚΔ (21%), οι εφημερίδες (19%) και τα περιοδικά (17%). 

Όσον αφορά τα κριτήρια της αντικειμενικότητας, της ποιότητας και της αξιοπιστίας, δεν παρατηρούνται αξιοσημείωτες μεταβολές. Σημειώνεται επίσης ότι, όσον αφορά εφημερίδες και περιοδικά, το ποσοστό όσων δεν τοποθετήθηκαν ήταν μεγαλύτερο. 

Αναφορικά με την αξιολόγηση της δημοσιογραφίας στην Κύπρο, ποσοστό 37% αξιολόγησαν θετικά την ποιότητα των ΜΜΕ και 35% την αντικειμενικότητα, το ήθος/δεοντολογία των ΜΜΕ αξιολόγησε θετικά το 34%, τη συμπεριφορά το 32%, την εγκυρότητα των ειδήσεων το 31% και την εξειδίκευση/γνώση αντικειμένου το 30%. Τρεις στους δέκα περίπου θεωρούν πως υπάρχει οικονομική εξάρτηση (32%) καθώς και πολιτική επιρροή (33%) στα κυπριακά ΜΜΕ, ποσοστά χαμηλότερα από τις προηγούμενες χρονιές, σύμφωνα πάντα με τα αποτελέσματα της έρευνας.

Σημειώνεται επίσης ότι πέντε στους δέκα Κύπριους δηλώνουν ότι είναι υψηλός ο βαθμός διείσδυσης των ψευδών ειδήσεων στην Κύπρο. Η άποψη αυτή επικρατεί κυρίως στους απόφοιτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τις ηλικίες 25 – 54. Το 35% πιστεύει πως είναι μέτρια η διείσδυση των ψευδών ειδήσεων και 14% θεωρεί πως υπάρχει σε πολύ μικρό βαθμό έως και καθόλου, άποψη που υποστηρίχθηκε κυρίως από τις μεγαλύτερες ηλικίες. Όσον αφορά το μέσο ενημέρωσης με τις περισσότερες ψευδείς ειδήσεις, το 60% υπέδειξε τα ΜΚΔ (ποσοστό αυξημένο σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές), το 20% την τηλεόραση (μειωμένο σε σχέση με την περσινή χρονιά) και το 12% τις διαδικτυακές πύλες. 

Από τις τοποθετήσεις των πολιτών σε σημαντικό αριθμό δηλώσεων προκύπτει πως ένας στους δύο εμπιστεύονται τους Κύπριους δημοσιογράφους (48%) και το 42% τα ΜΜΕ της Κύπρου γενικότερα, ποσοστά που αν και με μικρή μείωση παρουσιάζουν μια σταθερότητα. Επίσης, αναλογία 48% θεωρεί τους Κύπριους δημοσιογράφους αξιόπιστους, 37% υποστηρίζει την αξιοπιστία των ΜΜΕ στην Κύπρο και το 32% την ελευθερία έκφρασης των Κύπριων δημοσιογράφων. Παράλληλα, το 37% των ερωτηθέντων υποστηρίζει πως οι δημοσιογράφοι κάνουν υπέρβαση εξουσίας (ποσοστό μειωμένο σε σχέση με τις προηγούμενες χρονιές), 37% θεωρεί πως οι επιχειρήσεις είναι υποστελεχωμένες και 32% ότι επικρατεί εργασιακή ανασφάλεια στον χώρο των ΜΜΕ. Σημειώνεται ότι το 32% πιστεύει ότι οι Κύπριοι δημοσιογράφοι έχουν ελευθερία έκφρασης.