Του Νίκου Κατσουρίδη
Έχουν γραφεί και δηλωθεί πολλά σχετικά με τη σύγκλιση της άτυπης Πενταμερούς για το κυπριακό. Θετικά και αρνητικά. Το γεγονός παραμένει όμως ότι η Πενταμερής θα συγκληθεί εντός Μαρτίου. Είναι επίσης γεγονός ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι και εμπλεκόμενοι στη διαδικασία έχουν αποδεχθεί την πρόσκληση του Γ.Γ του ΟΗΕ κ. Γκουτέρες και δήλωσαν συμμετοχή. Είναι παράλληλα αποδεκτό από όλους, και όσους συμφωνούν και όσους διαφωνούν με τη σύγκλιση της Πενταμερούς ότι αυτή αποτελεί ένα ιδιαίτερα κομβικό σημείο στην μετά το 1974 πορεία του κυπριακού. Και οι λόγοι πασιφανείς. Θα διεξαχθεί η υπο αναφορά διάσκεψη μέσα σε πρωτόγνωρες συνθήκες οι οποίες οριοθετούνται από τα εξής: Την άνευ προηγουμένου επιθετικότητα και αδιαλλαξία της Τουρκίας. Την ίδια ώρα άρχισαν και οι διερευνητικές συνομιλίες Ελλάδας και Τουρκίας. Η Γερμανία στέκει ακλόνητη στην εναντίωση της για κυρώσεις της Ευρωπαϊκής ΄Ένωσης κατά της Τουρκίας. Η Τουρκία έχει τις καλύτερες μετά το 1974 σχέσεις με την Ρωσία. Στην τ/κ κοινότητα βρίσκεται στην ηγεσία ο διχοτομιστής Τατάρ. Οι ΗΠΑ έχουν μια νέα διοίκηση υπο τον Πρόεδρο Μπάϊντεν ο οποίος δεν έχει ακόμα οριστικοποιήσει πολιτική έναντι της Τουρκίας, Ελλάδας και Κύπρου. Οι σχέσεις ΗΠΑ και Κύπρου είναι στο καλύτερο μετά το 1974 σημείο τους, αλλά παραμένουν ισχυρά ετεροβαρείς υπέρ των ΗΠΑ. Οι σχέσεις Κύπρου – Ισραήλ βρίσκονται σε εξαιρετικό σημείο, αλλά βρίσκεται υπο εξέλιξη προσπάθεια της Άγκυρας να βελτιώσει τις σχέσεις της με Ισραήλ, όταν την ίδια ώρα η γειτονική χώρα μαστίζεται από πολιτική αστάθεια. Στο εσωτερικό της ε/κ κοινότητας το πολιτικό μέτωπο, ουδέποτε βρισκόταν σε τόσο κακή κατάσταση. Ολοι εναντίον όλων και για λόγους πολιτικούς αλλά και ελέω επερχόμενων βουλευτικών εκλογών, με το βλέμμα όλων στραμμένο στις Προεδρικές του 2023.
Είναι αδιαμφισβήτητο δεδομένο ότι το κύριο πρόβλημα που έχει αναφυεί τα τελευταία δύο χρόνια στο κυπριακό είναι η συζήτηση γύρω από την ιδέα των δύο κρατών. Μια ιδέα η οποία έχει καταστεί η κυρίαρχη θέση και λάβαρο της Άγκυρας και της τ/κ ηγεσίας. Η πρόσφατη κοινή διάσκεψη τύπου του τούρκου ΥΠΕΞ Τσαβούσογλου και του τ/κ ηγέτη Τατάρ στην κατεχόμενη Λευκωσία ήταν επι του θέματος πέραν από χαρακτηριστική. Τολμώ να χρησιμοποιήσω τη λέξη, επίφοβη. Ο μέγιστος κίνδυνος αυτή τη στιγμή για το κυπριακό είναι αυτός. Η πιθανότητα να βρεθούμε μπροστά στο ενδεχόμενο συζήτησης αυτής της ιδέας με όσους κινδύνους συνεπάγεται για το κυπριακό και την Κυπριακή Δημοκρατία. Κάποιες δηλώσεις του Γ.Γ. του ΟΗΕ επέτειναν αυτούς τους φόβους.
Υπήρξαν όμως και ορισμένες θετικές εξελίξεις επι του θέματος, οι οποίες πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες. Μόλις και μετα βίας επισημάνθηκαν από τα ΜΜΕ και ακόμα λιγότερο από τα πολιτικά κόμματα. Και ποιες ήταν αυτές; Πρώτον το πρόσφατο ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας το οποίο επαναβεβαίωσε τη βάση και τις αρχές λύσης του κυπριακού. Η γραπτή κατηγορηματική θέση της Ευρωπαϊκής ΄Ένωσης, δια γραφίδος του Προέδρου του Συμβουλίου της ΄Ένωσης κ.Σαρλ Μισιέλ, ενάντια στην ιδέα των δύο κρατών. Η ανάλογη τοποθέτηση της κυβέρνησης της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Αυτές οι τοποθετήσεις θα πρέπει να τύχουν της μέγιστης προβολής και κυρίως αξιοποίησης μέχρι την έναρξη της Πενταμερούς αλλά και κατά τη διάρκεια της. Και αν και εφόσον τεθεί επι τάπητος η θέση για δύο κράτη από Άγκυρα και ή Τατάρ, κατηγορηματική θα πρέπει να είναι η απόρριψη της από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας και ηγέτη της ε/κ κοινότητας κ. Αναστασιάδη. Ανάλογη απαίτηση έχουμε και από τον Γ.Γ. του ΟΗΕ εντολοδόχου των θέσεων και αποφάσεων του Οργανισμού. Η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να κινηθεί προς κάθε εμπλεκόμενη πλευρά έτσι ώστε αυτή να είναι η ξεκάθαρη θέση του ΟΗΕ. Αδιάκοπη δράση προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να χαρακτηρίζει τις προσπάθειες Προέδρου και ΥΠΕΞ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στην ίδια κατεύθυνση πρέπει να εργάζεται και η Αθήνα.
Πέραν της αντιμετώπισης της τουρκικής διχοτομικής πρότασης για δύο κράτη, στόχος παραμένει όπως η Πενταμερής θέσει το ορθό πλαίσιο και την ορθή διαδικασία ώστε να φθάσουμε σε μια λύση αρχών στο κυπριακό. Και προϋπόθεση γι΄ αυτό είναι πέραν από την υπεράσπιση θέσεων αρχής επι της ουσίας να ακολουθηθεί και μια διαδικασία στη Πενταμερή, προς συζήτηση και των δύο πτυχών του κυπριακού. Και της εσωτερικής αλλά και της διεθνούς. Δεν μπορεί και δεν πρέπει τα θέματα της διεθνούς πτυχής, δηλαδή ασφάλεια, εγγυήσεις, στρατεύματα, έποικοι να αντιμετωπισθούν ως δευτερεύοντα. Αλλωστε όταν γίνεται λόγος για κεκτημένο του Κράν Μοντανά περιλαμβάνεται και αυτό. Η ανάδειξη για πρώτη φορά στο τραπέζι των συνομιλιών της διεθνούς πτυχής του κυπριακού. Την ίδια ώρα μέσα από τη διαδικασία της Πενταμερούς δεν επιτρέπει να τραυματιστεί η οντότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
