Έχει αποδειχθεί, στον απαιτούμενο βαθμό, ότι η λειτουργία του εργοστασίου της Astrasol δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στην υγεία και ευημερία των εναγόντων που κατοικούσαν γύρω από αυτό, σημειώνει στην απόφαση του  το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας στη γνωστή υπόθεση του εργοστασίου Αστρασόλ.

Ενάγοντες στην υπόθεση ήταν οι Θεοφάνης Χρυσάνθου με την προσωπική του ιδιότητα και ως πατέρας και κηδεμόνας του Σταύρου, ετών 11, αμφότεροι από τα Λατσιά και η Κωνσταντίνα Μπάρκα με την προσωπική της ιδιότητα και ως μητέρα και συγκηδεμόνας του πιο πάνω παιδιού.

Εναγόμενοι ήταν οι Σωτήρης Λιασής(1), Μαρούλα Λιασή(2) και Φοίβος Λιασής(3) από τη Λευκωσία ως επίσης η Αστρασόλ Λτδ(4), ο Επίσημος Παραλήπτης (ως εκκαθαριστής της περιουσίας της εταιρείας «Liasis Shoelasts Company Ltd») (5), ο Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας (Δια Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας και Υπουργείου Εργασίας και Τμήμα Πολεοδομίας)(6) και ο Δήμος Λατσιών (7).

Το Δικαστήριο στην πολυσέλιδη απόφαση του, που απαριθμεί 171 σελίδες, έκρινε ότι οι ενάγοντες έχουν στον απαιτούμενο βαθμό αποδείξει ότι οι εναγόμενοι 3 (Φοίβος Λιασής) και 4(Αστρασόλ Λτδ) με την λειτουργία του εργοστασίου «έχουν διαπράξει το αστικό αδίκημα της ιδιωτικής οχληρίας εναντίον όλων των εναγόντων που ήταν κάτοικοι της περιοχής γύρω από το εργοστάσιο πλην του ενάγοντα στην αγωγή 9226/10 Κυριάκου Μιχαήλ που εργαζόταν στο εργοστάσιο της Astrasol».

Σημειώνεται ότι «η οχληρία συνίστατο στην συστηματική εκπομπή από το εν λόγω εργοστάσιο, θορύβου μεγάλης έντασης και ενοχλητικής δυσοσμίας για πάρα πολλές ώρες της ημέρας και της νύχτας. Ο θόρυβος και οι οσμές ήταν τέτοιας έντασης, σε βαθμό που συνιστούσαν μη εύλογη επέμβαση στη χρήση και απόλαυση της ακίνητης περιουσίας των εναγόντων».

Επιπλέον, όπως αναφέρεται, «η από το 1976 έως το 2009 συστηματική εκπομπή του τοξικού αερίου «Διχλωρομεθάνιο R40» που είναι δυνητικά καρκινογόνο, δημιούργησε σύμπλεγμα καρκίνου στην επίδικη περιοχή».

«Τα κρούσματα καρκίνου που εμφανίστηκαν στις περιπτώσεις των αγωγών 4567/10, 9226/2010, 4730/2010, 4568/2010, 5904/2010, 4600/2010, 4729/2010, 4569/10, 4689/10, 4601/10, 4639/10, 4688/10, 9550/10 και 1860/11, οφείλονται στο σύμπλεγμα καρκίνου που δημιούργησε το εργοστάσιο της Astrasol λόγω των πιο πάνω συστηματικών εκπομπών διχλωρομεθανίου από το 1976 μέχρι το 2009. Για τις υπόλοιπες αγωγές, η ευθύνη των εναγομένων 3 & 4, συνίσταται σε ιδιωτική οχληρία με την κατ’ εξακολούθηση εκπομπή μεγάλων σε ένταση θορύβων και ενοχλητικής δυσοσμίας από το εργοστάσιο της Astrasol».

Σύμφωνα με την απόφαση, οι εναγόμενοι 2 (Μαρούλα Λιασή) & 3(Φοίβος Λιασή) «απέτυχαν να παράσχουν ασφαλές σύστημα και χώρο εργασίας στον ενάγοντα στην αγωγή 9226/10 Κυριάκο Μιχαήλ που εργαζόταν στο εργοστάσιο της Astrasol. Η καθημερινή και χρόνια επαφή του με το δυνητικά καρκινογόνο υλικό «Διχλωρομεθάνιο R40» με το οποίο καθάριζε τις μηχανές του εργοστασίου και η άρνηση των εναγομένων 3 & 4 να του προσφέρουν ειδικές στολές, μάσκες και γάντια παρά τις διαμαρτυρίες του, είχαν ως αποτέλεσμα να ασθενήσει με καρκίνο τύπου Hodgkin’s».

Το Δικαστήριο αποφάσισε ότι ο εναγόμενος 6 (Γενικός Εισαγγελέας της Δημοκρατίας, διά Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας και Υπουργείου Εργασίας, και Τμήμα Πολεοδομίας) «ευθύνεται έναντι όλων των εναγόντων για παράβαση των θέσμιων καθηκόντων της Δημοκρατίας όπως αυτά πηγάζουν από τον Περί Ελέγχου της Ρύπανσης Νόμο 70/91 και τον Περί Ελέγχου της Ρύπανσης της Ατμόσφαιρας Νόμο 187(I)/2002».

Συγκεκριμένα, προστίθεται, «παραχωρήθηκε από τον Υπουργό Εργασίας στο εργοστάσιο της Astrasol, «Πιστοποιητικό Εγγραφής Διεργασίας» και «Άδεια Εκπομπής Αερίων Αποβλήτων» χωρίς να έχει εξασφαλιστεί προηγουμένως σχετική πολεοδομική άδεια  και ενώ ο Υπουργός Εργασίας γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει ότι η εξασφάλιση τέτοιας άδειας δεν ήταν νομικά εφικτή στην εν λόγω αστική περιοχή».

Επιπλέον, όπως αναφέρεται, «το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας, από την 1^η Ιουλίου 1999  που εκδόθηκε «Πιστοποιητικό Εγγραφής Διεργασίας» μέχρι και τη λήξη του στις 30 Ιουνίου 2004, παρέλειψε να προβεί σε οποιανδήποτε μέτρηση εκπομπής των αερίων αποβλήτων του εργοστασίου της Astrasol, παρά τη νομική του υποχρέωση να ελέγχει την ρύπανση της ατμόσφαιρας».

«Όταν δε μετά την έκδοση της Άδειας Εκπομπής Αερίων Αποβλήτων, διαφάνηκε από μετρήσεις στο φουγάρο σοβαρή υπέρβαση των ορίων του διχλωρομεθανίου, το Υπουργείο Εργασίας παρέλειψε να λάβει οιονδήποτε μέτρο για να τερματιστεί η παράνομη λειτουργία του εργοστασίου», αναφέρει η απόφαση.

Περαιτέρω, προσθέτει, «το Τμήμα Πολεοδομίας παρότι γνώριζε ότι το εργοστάσιο της Astrasol δεν είχε εξασφαλίσει πολεοδομική άδεια για την μαζική παραγωγή σόλων υποδημάτων, εντούτοις δεν πήρε οποιοδήποτε δικαστικό μέτρο για να τερματίσει αυτή την παρανομία. Γνώριζε επίσης ότι το διχλωρομεθάνιο που χρησιμοποιούσε η Astrasol, είναι δυνητικά καρκινογόνο υλικό και ότι η κατασκευή σόλων για την οποία χρησιμοποιείται διχλωρομεθάνιο δεν καλύπτεται με άδεια ούτε είναι εφικτή η χορήγηση πολεοδομικής άδειας».

Το Δικαστήριο έκρινε ότι οι εναγόμενοι 3, 4 & 6, «ευθύνονται έναντι των εναγόντων για οιανδήποτε ζημιά έχουν υποστεί λόγω της πιο πάνω συμπεριφοράς και της αντίστοιχης διάπραξης των αστικών αδικημάτων της ιδιωτικής οχληρίας, παράβασης ευθύνης εργοδότη και παράβασης θέσμιου καθήκοντος…».

Για τους εναγομένους 1(Σωτήρης Λιασής), 2(Μαρούλα Λιασή), 5(Επίσημος Παραλήπτης ως εκκαθαριστής της περιουσίας της εταιρείας «Liasιs Shoelasts Company Ltd») & 7(Δήμος Λατσιών) δεν έχει αποδειχθεί στον απαιτούμενο βαθμό οιαδήποτε ευθύνη έναντι των εναγόντων.

Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι «η συνεκδίκαση των υπό κρίση αγωγών διατάχθηκε μόνο για το θέμα της ευθύνης. Ως εκ τούτου και ενόψει της απόδειξης ευθύνης των εναγομένων 3, 4 & 6, οι αγωγές θα πρέπει να αποσυνδεθούν για να εκδικαστεί και αποφασιστεί, των ύψος των αποζημιώσεων από τον φυσικό Δικαστή της κάθε αγωγής ξεχωριστά».

Το Δικαστήριο εξέδωσε διάταγμα αποσύνδεσης των αγωγών προκειμένου «να εκδικαστεί ξεχωριστά σε κάθε αγωγή, το ύψος των αποζημιώσεων που οι ενάγοντες δικαιούνται από τους εναγομένους 3, 4 & 6 λόγω της διάπραξης των πιο πάνω αστικών αδικημάτων».

Αντιθέτως, σημειώνεται, οι αγωγές εναντίον των εναγομένων 1, 2, 5 & 7 απορρίπτονται.