Γράφει ο Ανδρέας Θεοφάνους*

Στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ο Πρόεδρος Αναστασιάδης προσπάθησε να επεξηγήσει τις ευθύνες της Τουρκίας για τη μη επίλυση του Κυπριακού ενώ επίσης αναφέρθηκε και σε ιστορικά δεδομένα για να στηρίξει τις θέσεις του. Επιπρόσθετα, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης αναφέρθηκε στην επιδίωξη της Τουρκίας να μετατρέψει την Κύπρο σε προτεκτοράτο υποδεικνύοντας ότι αυτός είναι ο λόγος μη επίλυσης του Κυπριακού. Παράλληλα διαμήνυσε ότι είναι αδιανόητο σε μια χώρα μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ να υπάρχουν ξένα στρατεύματα και εγγυήσεις.

Αξιοσημείωτη ήταν και η εισήγηση του Προέδρου Αναστασιάδη για επιστροφή των Βαρωσίων στα πλαίσια Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης. Μια τέτοια εξέλιξη προφανώς θα διαφοροποιήσει τα δεδομένα και θα δώσει μεγάλη ώθηση στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού. Η υπόθεση εργασίας είναι ότι η ενέργεια αυτή, πέραν των οικονομικών προεκτάσεων, θα οδηγήσει σε ένα καλύτερο κλίμα μεταξύ των δύο πλευρών, το οποίο είναι δυνατόν να συμβάλει σε μια τελική διευθέτηση. Βασική προϋπόθεση όμως για τέτοιες εξελίξεις είναι η δραστική αλλαγή της πολιτικής της Άγκυρας.

Είναι προφανές ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης επιστράτευσε μέρος ενός αφηγήματος στο οποίο δεν μας είχε συνηθίσει. Επιπρόσθετα, η εισήγηση για επιστροφή των Βαρωσίων παραπέμπει σε μια εξελικτική διαδικασία. Οι θέσεις αυτές αποτελούν ουσιαστικό βήμα προς την ορθή κατεύθυνση. Οι πολίτες όμως εύλογα διερωτώνται κατά πόσον η στροφή αυτή σηματοδοτεί την υιοθέτηση μιας νέας πολιτικής ή εάν εντάσσεται σε τακτικούς χειρισμούς για τις επερχόμενες προεδρικές εκλογές. Σημειώνω συναφώς ότι μαζί με συνεργάτες μου είχα συγκεκριμενοποιήσει και καταθέσει δημοσίως εισήγηση για μια νέα πολιτική με επίκεντρο την εξελικτική διαδικασία.

Και ενώ όλα αυτά τα στοιχεία συνιστούν μια διαφορετική προσέγγιση στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δηλώνει ταυτόχρονα ότι είναι έτοιμος να επιστρέψει στο τραπέζι των συνομιλιών και να συνεχισθεί ο διάλογος από εκεί όπου έμεινε. Η δήλωση αυτή όμως τείνει να αναιρεί τη νέα προσέγγιση που φαίνεται να προκρίνει ο Πρόεδρος Αναστασιάδης.

Ακόμα και στην περίπτωση που η Τουρκία αποδεχθεί την κατάργηση των εγγυήσεων και την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής, με αυτά που έχει ήδη πάρει στο τραπέζι των συνομιλιών θα ελέγχει σε μεγάλο βαθμό την Κύπρο. Σημειώνονται, μεταξύ άλλων, η σημασία των συνιστώντων κρατών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων καθώς και η εκ περιτροπής προεδρία. Είναι ο ίδιος ο Πρόεδρος Αναστασιάδης που παραδέχθηκε την καθοριστική επιρροή που θα έχει η Άγκυρα στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος. Πέραν τούτου, τα δημογραφικά δεδομένα έχουν τη δική τους σημασία. Εν ολίγοις, η υφιστάμενη διαδικασία και βάση των συνομιλιών οδηγεί στα αποτελέσματα που ο Πρόεδρος Αναστασιάδης καθώς και η συντριπτική πλειοψηφία των Ελληνοκυπρίων θέλουν να αποφύγουν.

Και ενώ θα πρέπει να διαφοροποιηθεί η βάση των συνομιλιών καθώς και η όλη διαδικασία, πρέπει να κατανοηθεί ότι αυτό δεν είναι εύκολο εγχείρημα. Απαιτούνται χειρισμοί σε επίπεδο στρατηγικής αλλά και τακτικής καθώς και μια πειστική και συστηματική αφηγηματική επεξήγηση. Μέχρι σήμερα ο ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ εξακολουθούν να παραμένουν προσκολλημένοι στην υφιστάμενη βάση συνομιλιών ενώ οι πολιτικές δυνάμεις που την απορρίπτουν δεν έχουν εισηγηθεί μια συγκεκριμένη ολοκληρωμένη εναλλακτική πολιτική.

Η αλλαγή πολιτικής η οποία περιλαμβάνει την εξελικτική προσέγγιση επιβάλλεται όχι μόνο μετά από αξιολόγηση των δεδομένων στην Κύπρο, αλλά και από τις εξελίξεις στο ευρύτερο διεθνές περιβάλλον, οι οποίες συνηγορούν προς την αναγκαιότητά της. Σημειώνονται, μεταξύ άλλων, τα γεγονότα στην Ισπανία σε σχέση με την επιθυμία της Καταλονίας για δημοψήφισμα για ανεξαρτησία. Με το ίδιο σκεπτικό δεν παραγνωρίζουμε τις εξελίξεις στο Ιρακινό Κουρδιστάν με το δημοψήφισμα δια του οποίου εκφράσθηκε η βούληση για ανεξαρτησία.

Η Κύπρος έχει τη δυνατότητα να απαιτήσει από την ΕΕ και τη διεθνή κοινότητα τον σεβασμό της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας και της εδαφικής της ακεραιότητας όπως πράττουν στην περίπτωση της Ισπανίας και του Ιράκ. Στα πλαίσια αυτά είναι δυνατό να κατατεθεί και η θέση για τη μεγαλύτερη δυνατή αυτονομία της περιφέρειας που θα είναι υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση στα πλαίσια της Κυπριακής Δημοκρατίας, καλώντας ταυτόχρονα τον τερματισμό των εξωτερικών παρεμβάσεων. Το ναυάγιο στο Κραν Μοντάνα αλλά και οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές ας αποτελέσουν την αφορμή για ένα βαθύ προβληματισμό για μια νέα πραγματιστική προσέγγιση.

* Ο Ανδρέας Θεοφάνους είναι Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και Πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λευκωσίας

Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ’ ανάγκην με την άποψη της ηλεκτρονικής εφημερίδας