Το πολυσυζητημένο ‘ατυπο έγγραφο Γκουτέρες για το οποίο ξεσηκώθηκε αχρειαστος θόρυβος καθότι η Τουρκία το απέρριψε αποκαλύφθηκε  σε αρκετά ΜΜΕ .

Παραθέτουμε πιο κάτω  το περιεχόμενο του εγγράφου όπως το αποκάλυψε το Σίγμα στα αγγλικά και σε ελληνική μετάφραση, για τα όσα ο Αντόνιο Γκουτέρες εισηγείται, στα οποία συμπεριλαμβάνεται και το κρίσιμο ζήτημα της αποχώρησης των στρατευμάτων και του οπλισμού τους.

Η εφαρμογή από τα μέρη των ακόλουθων στοιχείων της συμφωνίας βασίζεται στις αντίστοιχες αρμοδιότητές τους.

• Συνταγματικές πτυχές της λύσης

• Εδαφικές προσαρμογές

• Κανόνες αστυνόμευσης

• Απόσυρση ξένων στρατευμάτων, αποστρατικοποίηση εγχώριων δυνάμεων

• Εφαρμογή της συμφωνίας για το περιουσιακό

• Συμμόρφωση με το κεκτημένο της ΕΕ (παρακολούθηση από την ΕΕ)

Παρακολούθηση της εφαρμογής επί του εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της απομάκρυνσης των στρατευμάτων και της αποστρατικοποίησης, από την αποστολή του ΟΗΕ. Θα υποβάλλει εκθέσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών κάθε τρεις μήνες για όλες τις πτυχές της συμφωνίας. Άλλοι παράγοντες ενδέχεται επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο (π.χ., ΕΕ όσον αφορά τα θέματα συμμόρφωσης με το κεκτημένο)

Σύνθεση: 2 εκπρόσωποι της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης (1 Ε.Κ., 1 Τ.Κ.), 1 εκπρόσωπος από κάθε συστατικό κράτος, 1 εκπρόσωπος από την Τουρκία, 1 εκπρόσωπος από την Ελλάδα, 1 εκπρόσωπος από το Ηνωμένο Βασίλειο, 1 εκπρόσωπο του ΟΗΕ που θα προεδρεύει.

Ρόλος: Μη εκτελεστικό όργανο αλλά αρμόδιο για την αξιολόγηση της συνολικής εφαρμογής μέσω της αναθεώρησης των σχεδίων εκθέσεων που προετοιμάζει η αποστολή του ΟΗΕ, παρέχοντας πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο των εκθέσεων όπου αυτό είναι σκόπιμο, αλλά χωρίς συντακτικό ρόλο (ευκαιρία εξήγησης). Αντιμετώπιση οποιωνδήποτε ζητημάτων στην εφαρμογή μέσω της διαβούλευσης για επίλυση προβλημάτων.

Ρόλος: Παροχή συμβουλών, υποστήριξης και συστάσεων σχετικά με την εφαρμογή, λήψη συμβουλών από τα εμπλεκόμενα μέρη που συμμετέχουν στην COP, παροχή συμβουλών στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών ή / και τα μέρη που την υλοποιούν σχετικά με την πρόοδο που σημειώθηκε στην εφαρμογή.

Ρόλος: Με βάση τις εκθέσεις που εκπόνησε η Αποστολή των Ηνωμένων Εθνών, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών θα εκτιμά προσωπικά κατά πόσον η εφαρμογή της λύσης βρίσκεται σε καλό δρόμο. Θα μπορούσε επίσης να λαμβάνει συμβουλές/πληροφορίες, απευθείας από τα μέρη που την εφαρμόζουν.

Ως πρόσθετο μέτρο, η Τουρκία, η Ελλάδα και η Κύπρος θα μπορούσαν να κληθούν να παρευρίσκονται στις συνόδους του Συμβουλίου Ασφαλείας όταν υποβάλλονται και εξετάζονται οι εκθέσεις εφαρμογής.

Αρχής γενομένης από τα πεδία εφαρμογής ο κ. Γκουτέρες αναφέρεται στα εξής:

-Συνταγματικές πτυχές της λύσης

-Εδαφικές αναπροσαρμογές

-Κανόνες αστυνόμευσης

-Απόσυρση ξένων στρατευμάτων και αποστρατικοποίηση εγχώριων δυνάμεων

-Εφαρμογή της συμφωνίας για το περιουσιακό

-Συμμόρφωση με το κεκτημένο της ΕΕ (παρακολούθηση από την ΕΕ)

Στο σημείο αυτό προκύπτει και η πρώτη σημαντική ένσταση της Ε/κ πλευράς, που δεν αποδέχεται τη συμπερίληψη των συνταγματικών πτυχών. Γιατί κάτι τέτοιο, μας λέχθηκε, νομικά παραπέμπει σε εξωτερικές εγγυήσεις. Μάλιστα όπως αποκαλύπτει το Σίγμα στη δική της πρόταση για το Μηχανισμό Εφαρμογής, η Λευκωσία είχε διαμηνύσει ότι θα καταθέσει ξεχωριστό έγγραφο για τις συνταγματικές πτυχές, η εφαρμογή των οποίων θα διασφαλιζόταν με εσωτερικό μηχανισμό.

Ο Γενικός Γραμματέας καταγράφει ακολούθως, τα πέντε προτεινόμενα επίπεδα ελέγχου, με ουσιαστικότερο όλων, το πρώτο, που δίδει αυξημένο ρόλο στα Ηνωμένα Έθνη.

Στα Ηνωμένα Έθνη το πρόσταγμα

Παρακολούθηση της εφαρμογής επί του εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της απομάκρυνσης των στρατευμάτων και της αποστρατικοποίησης, από την αποστολή του ΟΗΕ. Θα υποβάλλει εκθέσεις στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών κάθε τρεις μήνες για όλες τις πτυχές της συμφωνίας. Άλλοι παράγοντες ενδέχεται επίσης να διαδραματίσουν κάποιο ρόλο (π.χ ΕΕ όσον αφορά τα θέματα συμμόρφωσης με το κεκτημένο).

To δεύτερο επίπεδο είναι και το σημείο τριβής, αφού αναφέρεται στο ρόλο των εγγυητριών δυνάμεων μέσω μίας συμβουλευτικής επιτροπής, στην οποία προτείνεται να συμμετέχουν δύο εκπρόσωποι της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης (1 Ε.Κ., 1 Τ.Κ.), ένας εκπρόσωπος από κάθε συνιστών κρατίδιο, ένας εκπρόσωπος από Τουρκία, Ελλάδα, Ηνωμένο Βασίλειο και ένας εκπρόσωπος του ΟΗΕ, που θα προεδρεύει.

Επιτροπή μερών (COP)

Πρόκειται για μη εκτελεστικό όργανο, αρμόδιο για την αξιολόγηση της συνολικής εφαρμογής μέσω της αναθεώρησης των σχεδίων εκθέσεων που προετοιμάζει η αποστολή του ΟΗΕ, κατάθεση σχολίων σχετικά με το περιεχόμενο των εκθέσεων όπου αυτό είναι σκόπιμο, αλλά χωρίς συντακτικό ρόλο (ευκαιρία εξήγησης). Αντιμετώπιση οποιωνδήποτε ζητημάτων στην εφαρμογή μέσω της διαβούλευσης για επίλυση προβλημάτων.

Το δεύτερο αυτό επίπεδο ελέγχου δεν γίνεται αποδεκτό από την Ε/κ πλευρά, η οποία θεωρεί ότι είναι ασαφές ως προς τη βαρύτητα του ρόλου των εγγυητριών δυνάμεων που δεν μπορούν, όπως αναφέρει και το πλαίσιο Γκουτέρες, να ελέγχουν τον εαυτό τους.

Παρά ταύτα θα πρέπει να σημειωθεί ότι και στην πρόταση που κατέθεσε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης για το μηχανισμό εφαρμογής, δίδεται στις εγγυήτριες δυνάμεις συμβουλευτικός ρόλος μέσω παρόμοιας επιτροπής.

Το τρίτο επίπεδο είναι προαιρετικό και αναφέρεται σε Επιτροπή διακεκριμένων προσωπικοτήτων, έμπιστων Κυπρίων ή ξένων.

Επιτροπή σοφών

Παροχή συμβουλών, υποστήριξης και συστάσεων σχετικά με την εφαρμογή, λήψη συμβουλών από τα εμπλεκόμενα μέρη που συμμετέχουν στην Επιτροπή (COP), παροχή συμβουλών στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών ή / και τα μέρη που την υλοποιούν, σχετικά με την πρόοδο που σημειώθηκε στην εφαρμογή.

Το τέταρτο επίπεδο ελέγχου αναφέρεται στην αμερόληπτη πιστοποίηση της εφαρμογής από τον ίδιο τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών.Γεγονός που όπως μας λέχθηκε χαρακτηριστικά, ενισχύει την αξιοπιστία του Μηχανισμού Εφαρμογής, αφού για όσο διάστημα θα διαρκέσει – οκτώ με δέκα χρόνια μας έλεγε μέλος της διαπραγματευτικής ομάδας – θα ελέγχεται απευθείας από τον πλέον κορυφαίο και αντικειμενικό αξιωματούχο.

Ο ρόλος του ΓΓ του ΟΗΕ

Με βάση τις εκθέσεις που εκπονεί η αποστολή των Η.Ε, ο Γ.Γ θα εκτιμά προσωπικά κατά πόσον η εφαρμογή της λύσης βρίσκεται σε καλό δρόμο. Θα μπορούσε επίσης να λαμβάνει συμβουλές/πληροφορίες, απευθείας από τα μέρη που την εφαρμόζουν.

Τέλος ρόλο θα διαδραματίζει και το Συμβούλιο Ασφαλείας, κάτι που προφανώς ικανοποιεί της Λευκωσία.

Συμβούλιο Ασφαλείας

Ως πρόσθετο μέτρο, η Τουρκία, η Ελλάδα και η Κύπρος θα μπορούσαν να κληθούν να παρευρίσκονται στις συνόδους του Συμβουλίου Ασφαλείας όταν υποβάλλονται και εξετάζονται οι εκθέσεις εφαρμογής.

Το έγγραφο και παρά την περιορισμένη συζήτηση φαίνεται να απορρίφθηκε από την Τουρκία ενώ ρόλο για να τροποποιηθεί ώστε να παραπέμπει σε μεταλλαγμένη Συνθήκη έπαιξαν το βράδυ του δείπνου οι Βρετανοί.