Στον Φίλιππο Β’ είναι πιθανό να ανήκει η φιγούρα που σέρνει το άρμα στο εντυπωσιακό μωσαϊκό που αποκαλύφθηκε στον τάφο της Αμφίπολης, όπως εκτιμά η αρχαιολόγος, Ντόροθι Κινγκ στο ιστστολόγιό της, άποψη την οποία φιλοξενεί το Discovery.

Το Discovery φιλοξενεί την άποψη της αρχαιολόγου Ντόροθι Κινγκ, η οποία έγραψε στο ιστολόγιό της ότι «Η φιγούρα είναι ξεκάθαρα ο Ερμής και είναι εμφανές από τα διακριτικά του, μία τυπική εικονογράφηση, συνήθης στους μακεδονικούς τάφους».
«Αλλά ποιος είναι ο γενειοφόρος άνδρας στο άρμα που οδηγεί ο Ερμής; Η απεικόνιση αυτή μου δείχνει ότι πρόκειται για τον Φίλιππο Β’», λέει η Κινγκ, καθώς ο γενειοφόρος με το δάφνινο στεφάνι φαίνεται σε στάση προφίλ, με τη δεξιά πλευρά του προσώπου του να είναι κρυμμένη.
«Ο Φίλιππος έχασε το δεξί του μάτι, αλλά είχε κερδίσει επίσης δάφνινο στεφάνι στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Πιθανώς είναιο Φίλιππος Β’ και τα άλογά του», σημείωσε, ενισχύοντας την άποψη ότι αυτός είναι ένας τάφος ή ένα ιερό που δοξάζει τον Αλέξανδρο. «Ο Φίλιππος Β’ πέθανε και έτσι ο Αλέξανδρος έγινε ο Μέγας», σημειώνε**

Ως αύριο θα γνωρίζουν

Εξ’άλλου την εκτίμηση ότι σήμερα, ή το αργότερο αύριο Τετάρτη, θα φανεί αν υπάρχει τρίτο πρόσωπο στο απαράμιλλης τέχνης και τεχνικής ψηφιδωτό δάπεδο του τύμβου Καστά εξέφρασε η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.Η γ.γ.. του Υπουργείου Πολιτισμού της Ελλάδας  κ. Μενδώνη επισήμανε: «Δεν έχει αποκαλυφθεί ανατολικά και δυτικά της παράστασης όλο το ψηφιδωτό, γιατί στα σημεία αυτά πατούν τα υποστυλώματα. Μπορεί να υπάρχει και άλλο πρόσωπο ή διακόσμηση, σήμερα ή αύριο θα φανεί αυτό…Δεν είναι σαφές αν ο επόμενος θάλαμος είναι ο τελευταίος» πρόσθεσε

«Είναι ταφικό μνημείο, έχουν βρεθεί τα χαρακτηριστικά που προδίδουν αυτό το χαρακτήρα. Νομίζω ότι το ψηφιδωτό ενισχύει απολύτως τη χρονολόγηση ότι το μνημείο είναι του τελευταίου τετάρτου του 4ου προ Χριστού αιώνα» πρόσθεσε.

Σύμφωνα με την κ. Μενδώνη, «αυτό το μνημείο θα συζητηθεί για παρά πολλά χρόνια και θα απασχολήσει πολύ μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας»

Αναφερόμενη εξάλλου στις εκτιμήσεις διάφορων αρχαιολόγων, παρατήρησε ότι «πρέπει να μένουμε στα δεδομένα, όλα όσα λέγονται είναι υποθέσεις».

Ποιος λείπει από το ψηφιδωτό;

«Ο τάφος είναι συλημένος και δεν αποκλείεται κάποιος τυμβωρύχος να προκάλεσε ζημιά στο ψηφιδωτό» είπε στην εφημερίδα τα  Νέα η καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γεωργία Κοκκορού – Αλευρά, η οποία θεωρεί ότι το σύνολο της παράστασης αποδίδει την αρπαγή της Περσεφόνης – σύνθεση με ταφικό συμβολισμό – και δεν περιμένει ότι το ψηφιδωτό θα δώσει απαντήσεις σχετικά με την ταυτότητα του νεκρού. Οσο για την ποιότητά του; «Ως τέχνη το θεωρώ ποιοτικά διαφορετικό από εκείνα της Πέλλας, αν και βεβαίως εκείνα είναι συντηρημένα, ενώ αυτό της Αμφίπολης δεν έχει ακόμη καθαριστεί».

Το σχήμα του τμήματος που λείπει βάζει σε πιο «πονηρές» σκέψεις έγκριτη αρχαιολόγο που εξετάζει το ενδεχόμενο στο κομμάτι αυτό του ψηφιδωτού να υπήρχε κάποια μορφή, η οποία και να αποκόπηκε και να πωλήθηκε ξεχωριστά, τακτική που έχει εφαρμοστεί πολλές φορές, με χαρακτηριστικότερο το παράδειγμα των ψηφιδωτών της Αντιόχειας. Και αποκλείει την άποψη που διατυπώθηκε ήδη ότι μπορεί στη συγκεκριμένη θέση να τοποθετήθηκε ένας στρογγυλός βωμός, η μεταγενέστερη απομάκρυνση του οποίου να προκάλεσε και την καταστροφή.

Μια τέτοια εκδοχή αποκλείεται ωστόσο από υψηλόβαθμο στέλεχος του υπουργείου Πολιτισμού, που αποδίδει τη ζημιά στην πτώση κάποιου λίθου από την οροφή και διαβεβαιώνει ότι μεγάλο μέρος των βοτσάλων που λείπουν έχει εντοπιστεί ώστε να αποκατασταθεί σχεδόν πλήρως η παράσταση τις επόμενες ημέρες.

Κι αν το εντυπωσιακό ψηφιδωτό δεν αποκαλύψει την ταυτότητα του νεκρού, μπορεί να «πει» έστω κάτι άλλο για το ιδιαίτερο αυτό μνημείο; «Πρόκειται για κάτι ξεχωριστό, δεν είναι ο συνηθισμένος μακεδονικός τάφος» λέει η κυρία Αλευρά που αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να πρόκειται για μνημείο περισσότερων του ενός πεσόντων, δημιουργία κάποιου σημαντικού ηγεμόνα ή στρατηγού, ενώ δεν αποκλείει τη χρήση του μνημείου σε περισσότερες από μία φάσεις. «Το σίγουρο είναι ότι θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε τη συνέχεια της ανασκαφής και ειδικά τι συμβαίνει στην επόμενη είσοδο που βρίσκεται δύο μέτρα χαμηλότερα από το υπόλοιπο μνημείο».

Φίλιππος και Πλούτωνας

Με την πρώτη ματιά η μορφή του γενειοφόρου άνδρα έκανε μερικούς επιστήμονες να πιστέψουν ότι θα μπορούσε να είναι ο Φίλιππος, άποψη την οποία ενίσχυσε το στεφάνι στο κεφάλι του.

«Δεν πρόκειται για πορτρέτο αλλά για μια ιδεαλιστική μορφή» σχολιάζει η Γεωργία Κοκκορού – Αλευρά για το πρόσωπο του γενειοφόρου άνδρα, τον οποίο ταυτίζει με τον Πλούτωνα. Αλλωστε σχεδόν όλοι συμφωνούν πλέον ότι πρόκειται για κλασική σκηνή αρπαγής.

Πιστεύουν δε ότι η μορφή που δεν έχει ακόμη αποκαλυφθεί είναι η Περσεφόνη και ότι η παράσταση μοιάζει με εκείνη του λεγόμενου «Τάφου της Περσεφόνης», επειδή σε τοιχογραφία του απεικονίζεται σε παραλλαγή η συγκεκριμένη σκηνή.

Αξίζει ωστόσο να σημειωθεί ότι το ταφικό μνημείο στον λόφο Καστά είναι το πρώτο στο οποίο αποκαλύπτεται ψηφιδωτό που απεικονίζει μορφές, ενώ οι έως τώρα γνωστοί τάφοι μακεδονικού τύπου κοσμούνταν με ζωγραφικές παραστάσεις ή ψηφιδωτά με ανεικονικές παραστάσεις.

Ο νεκρός ίσως έχει σχέση με τη δυναστεία των Τημενιδών

Η  γενική γραμματέας Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη σε άλλες δηλώσεις  εξέφρασε την αποψη πως ο νεκρός του τάφου της Αμφίπολης ίσω να  έχει σχέση με τους Τημενίδες, την οικογένεια του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.Συσχέτισε τη σκηνή αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα στον ζωγραφικό διάκοσμο του «τάφου της Περσεφόνης» στη βασιλική τούμπα των Αιγών με το ψηφιδωτό της Αμφίπολης

Μιλώντας σε τηλεοπτικά κανάλια  της Ελλάδας  αναφέρθηκε στην παράσταση του ψηφιδωτού δαπέδου, η οποία πιθανώς είναι η σκηνή αρπαγής της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Η παράσταση αυτή απαντάται και στον ζωγραφικό διάκοσμο του λεγόμενου «τάφου της Περσεφόνης» στη βασιλική τούμπα των Αιγών.
Η κ. Μενδώνη εξέφρασε μια σκέψη σύμφωνα με την οποία ίσως δεν είναι σύμπτωση η επανάληψη της μυθολογικής σκηνής, αλλά ο καλλιτέχνης να την έκανε θέλοντας να υποδηλώσει κάποια σχέση με τη δυναστεία των Τημενιδών. Οπως είπε απαντώντας σε σχετική μας ερώτηση, με τη δήλωσή της αυτή δεν υπονοεί πως ο νεκρός είναι κάποιος από τη συγκεκριμένη οικογένεια.
Δεν αποκλείει όμως να είχε κάποιου άλλου είδους σχέση, στρατιωτική ή πολιτική. Παρότι η παράσταση με την αρπαγή της Περσεφόνης είναι διαδεδομένη κατά την αρχαιότητα σε αγγεία, δεν απαντάται μέχρι στιγμής σε άλλο μακεδονικό τάφο. Ετσι, θεωρεί πως ίσως δεν είναι τυχαίο το ότι δύο παραστάσεις έχουν κοινό θέμα.
«Είναι ένα εξαιρετικό έργο τέχνης, ένας μοναδικός πίνακας», δήλωσε η κ. Μενδώνη περιγράφοντας ότι πρόκειται μόνο για το μέρος της αναπαράστασης.
«Πρόκειται για μία αναπαράσταση 15 τ.μ., ωστόσο το ακριβές της μέγεθος δεν μπορεί να υπολογιστεί. Αυτό που με σιγουριά μπορούμε να πούμε είναι ότι πρόκειται για ένα μοναδικό έργο. Eνα έργο που δεν έχει απαντηθεί σε άλλο ταφικό μνημείο πουθενά». Σχετικά με τα στρογγυλά κομμάτια που λείπουν από το ψηφιδωτό, είπε ότι αρκετά μέρη του έχουν βρεθεί και θα γίνει προσπάθεια να επανατοποθετηθούν, δεν μπορεί όμως να απαντήσει με ασφάλεια ποια αιτία προκάλεσε την αφαίρεσή τους.
Η κ. Μενδώνη, τέλος, σημείωσε ότι η σπουδαιότερη ανακάλυψη «έχει ήδη γίνει και είναι η μεγαλειότητα του μοναδικού μνημείου».