Για την ξαφνική αλλαγή της στάσης της Τουρκίας στο Κυπριακό, υπό τις πιέσεις της ΕΕ και της νέας ηγεσίας των ΗΠΑ, για τις επικρίσεις που δέχεται ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο εσωτερικό της χώρας του από εθνικιστικούς κύκλους για την απόσυρση του Oruc Reis, τις νέες ισορροπίες εντός Τουρκίας αλλά και τις τουρκικές βλέψεις στη Συρία, μίλησε στο Sputnik ο γνωστός Tούρκος αναλυτής και ακαδημαϊκός (καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας), Ιλχάν Ουζγκέλ (Ilhan Uzgel).

«Η κυβέρνηση του Ερντογάν έχει ήδη αλλάξει την πολιτική της έναντι της Ελλάδας. Αποσύρθηκε το σεισμογραφικό Oruç Reis για έξι μήνες. Και η Άγκυρα αποδέχτηκε τις διερευνητικές συνομιλίες άνευ όρων. Η κίνησή της επικρίθηκε από τους εθνικιστές στο εσωτερικό τής χώρας. Αυτό συμβαίνει λόγω των επικρίσεων και των πιέσεων που δέχεται από την ΕΕ και τη νέα αμερικανική ηγεσία, υπό τον Μπάιντεν, που είναι σήμερα εξόχως επικριτικοί με τις πολιτικές της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία δεν είναι σε θέση όμως να αντιμετωπίσει ένα τόσο μεγάλο μέτωπο» μάς εξηγεί ο Τούρκος διανοούμενος με την πολύ δραστήρια αρθρογραφία, προκειμένου να κατανοήσουμε τη μεταστροφή της Τουρκίας στο Κυπριακό.

– Ποια θα είναι η τακτική που θα υιοθετήσει η Άγκυρα στην άτυπη πενταμερή συζήτηση στη Γενεύη, για το Κυπριακό; Θα επιμείνει στη λύση των δυο ζωνών; Θα κατορθώσουν να προσεγγίσουν τα δυο μέρη λύση αυτή τη φορά;

Η Τουρκία έχει αλλάξει πορεία στο Κυπριακό. Έχει μετατοπίσει τη θέση της μακριά από τη διζωνική λύση. Αυτό μπορεί και να πρόκειται για ένα «παζάρι», αλλά προς ώρας η Τουρκία έχει την τάση να ακολουθεί τη γραμμή που υπαγορεύεται από τη Δύση. Οι πιθανότητες οι δύο μεριές (τέσσερις με την Ελλάδα και την Τουρκία) να καταλήξουν σε μια λύση είναι πάντως πολύ χαμηλές.

– Είναι, παρόλα  αυτά, οι Τουρκοκύπριοι ένα βήμα μπροστά από τους Ελληνοκύπριους, μετά και το άνοιγμα των Βαρωσίων κ.ο.κ.; Ποια είναι τα σφάλματα που έχουν κάνει και δυο μεριές;

Οι Τουρκοκύπριοι έχουν τα δικά τους προβλήματα, εξαρτημένοι καθώς είναι σε μεγάλο βαθμό από την Τουρκία, έχοντας ελάχιστες πιθανότητες για εξεύρεση μιας λύσης κ.λπ. Οι Ελληνοκύπριοι αρνήθηκαν το σχέδιο Ανάν το 2004, που θα επέτρεπε τον σχηματισμό ενός νέου κράτους. Αυτή ήταν μια ευκαιρία που η Τουρκία είναι ευτυχής που την απέρριψαν οι Έλληνες.

– Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επιδιώκει μέσω του Κυπριακού να κερδίσει μέρος της πίτας από το φυσικό αέριο της Ανατολικής Μεσογείου; Αυτό γράφουν Τούρκοι αναλυτές. Αυτός είναι πράγματι ο στόχος του;

Η Τουρκία θέλει να έχει μεγαλύτερο έλεγχο κι επιρροή στην έρευνα και μεταφορά ενέργειας. Έχει εγκαθιδρυθεί όχι ως μια εποικοδομητική δύναμη, αλλά περισσότερο ως μια χώρα αποδιοργάνωσης και δημιουργίας εντάσεων, καθώς εξαιρέθηκε από τον αγωγό East Med Gas, έχοντας προβληματικές σχέσεις με πολλές από τις χώρες της περιοχής.

– Μεταστρέφει τις πολιτικές του ο Τούρκος πρόεδρος σε σχέση με την Ελλάδα, την Κύπρο και την ΕΕ, υπό την πίεση της προεδρίας του Μπάιντεν; Υπάρχουν όντως ενδείξεις για μια τέτοια αλλαγή του προσανατολισμού της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας;

Η κυβέρνηση του Ερντογάν έχει ήδη αλλάξει την πολιτική της έναντι της Ελλάδας. Αποσύρθηκε το σεισμογραφικό Oruc Reis για έξι μήνες. Και η Άγκυρα αποδέχτηκε τις διερευνητικές συνομιλίες άνευ όρων. Η κίνησή της επικρίθηκε από τους εθνικιστές στο εσωτερικό τής χώρας. Αυτό συμβαίνει λόγω των επικρίσεων και των πιέσεων που δέχεται από την ΕΕ και τη νέα αμερικανική ηγεσία, υπό τον Μπάιντεν, που είναι σήμερα εξόχως επικριτικοί με τις πολιτικές της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία δεν είναι σε θέση όμως να αντιμετωπίσει ένα τόσο μεγάλο μέτωπο.

– Θα συνεχίσει επομένως τις διερευνητικές συνομιλίες του με την Αθήνα; Γιατί συνεχίζει να δημιουργεί ωστόσο ένα τεταμένο κλίμα; Είναι το αντίβαρο στο εσωτερικό της χώρας; Έχει ήδη τα μάτια του στραμμένα ίσως και προς τις εκλογές του 2023;

Οι σχέσεις με την Ελλάδα και το Κυπριακό δεν είναι σημαντικά θέματα συζήτησης, δεν αφορούν το τουρκικό κοινό. Ελλάδα και Κύπρος δεν βρίσκονται καν στην ημερήσια διάταξη του τουρκικού λαού εδώ και πολύ καιρό. Έτσι, η εσωτερική εκμετάλλευσή τους δεν αποβαίνουν ευεργετικές για τον Τούρκο πρόεδρο. Ο Ερντογάν έχει τους μοχλούς να ακολουθήσει σχεδόν οποιαδήποτε πολιτική επιθυμεί, όσον αφορά στις αντιλήψεις και προτιμήσεις του κοινού. Αλλά έχει συμμαχήσει με τους εθνικιστές και αυτό είναι τελικά πιο σημαντικό. Πρέπει να λάβει υπόψη τις εθνικιστικές ομάδες, με τις οποίες έχει συμμαχήσει, προκειμένου να ακολουθήσει μια πιο συμφιλιωτική πολιτική.

– Ο πολιτικός χάρτης, οι πολιτικές ισορροπίες στην Τουρκία σήμερα πώς διαμορφώνονται;

Η κυβέρνηση του Ερντογάν και ο εθνικιστής σύμμαχός της, το MHP, χάνουν έδαφος. Χάνουν τη βάση των ψηφοφόρων τους, λόγω των οικονομικών δυσκολιών.

Από την άλλη, το κόμμα της κύριας αντιπολίτευσης, το κεμαλικό CHP, έχει μια σταθερή και ενοποιημένη βάση ψηφοφόρων, που ούτε μειώνεται, ούτε αυξάνεται. Το Καλό κόμμα IYI, με επικεφαλής την εθνικίστρια Ακσενέρ, είναι το μοναδικό που ανεβαίνει. Η κυβέρνηση του Ερντογάν σήμερα είναι αντιμέτωπη με προβλήματα σχεδόν σε κάθε πτυχή της ζωής. Έχει χάσει εκλογικά μεγάλες πόλεις, η εξωτερική πολιτική έχει «κολλήσει», βάλλεται από την υψηλή ανεργία, οι ιδιοκτήτες μικρών καταστημάτων είναι απογοητευμένοι κ.λπ.

– Ποια είναι η απάντησή του σε όλα αυτά;

Χρησιμοποιεί το φιλοκουρδικό HDP για να χειραγωγήσει την αντιπολίτευση, συνδέοντάς το με το PKK. Αυτό είναι ένα εργαλείο που χρησιμοποιεί ο Ερντογάν για να χτυπήσει την αντιπολίτευση.

– Θα έχει αποτελέσματα;

Μπορεί να λειτουργήσει σε κάποιο βαθμό, αλλά δεν αποτελεί λύση στα πιεστικά ζητήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η τουρκική κοινωνία.

– Πώς κατορθώνει να διατηρεί την τουρκική οικονομία οριακά όρθια, με τόση πίεση, και να μην έχει ακόμη την ανάγκη να προσφύγει στο ΔΝΤ;

Η τουρκική οικονομία δεν είναι σε καλή κατάσταση, όπως είναι γνωστό. Η τουρκική λίρα είναι ασταθής, η ανεργία είναι πολύ υψηλή. Ο Ερντογάν δεν μπορεί όμως να πάει στο ΔΝΤ.

– Είναι θέμα γοήτρου;

Αυτό μπορεί να αποβεί το τέλος της κυβέρνησής του. Υπερηφανεύεται ότι εκκαθάρισε το χρέος της Τουρκίας στο ΔΝΤ και ξεμπέρδεψαν απ’ αυτό.

– Πώς τα βγάζει όμως πέρα η τουρκική οικονομία; Πρόκειται για ένα παράδοξο.

Η τουρκική οικονομία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στις εισροές ξένου νομίσματος. Όσο η Τουρκία γίνεται αποδέκτης συναλλάγματος (δολάριο) -είτε από το Κατάρ, μέσω συμφωνιών ανταλλαγής, είτε μέσω διεθνών χρηματοοικονομικών οργανισμών, με υψηλή απόδοση- η οικονομία της επιζεί.

– Αλήθεια, επιβιώνει ακόμα η εξέγερση των φοιτητών στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου; Μπορεί να αποτελέσει, αν μακροημερεύσει, τη βάση για ένα νέο κίνημα «Πάρκο Γκεζί»;

Υπάρχει έντονη αντίσταση στην απόφαση της κυβέρνησης του ΑΚΡ να διορίσει έναν δικής του επιλογής, εκτός του ακαδημαϊκού πλαισίου, πρώην βουλευτή του για πρύτανη στο Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου. Και φαίνεται ότι θα συνεχιστεί η αντίδραση, τόσο από το προσωπικό της σχολής όσο και από τους φοιτητές. Δεν έχει παρόλα αυτά πυροδοτήσει μια νέα σειρά διαμαρτυριών σε εθνικό επίπεδο. Και φαίνεται λιγότερο πιθανό ότι θα το κάνει.

– Τα σχέδια του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για τη Συρία αυτή τη στιγμή ποια είναι; Να ανακόψει τη δημιουργία κουρδικής αυτόνομης ζώνης; Ποιοι παραμένουν οι σύμμαχοί του σε αυτό το μέτωπο;

Η Τουρκία φαίνεται αποφασισμένη να ελέγξει το βόρειο τμήμα της Συρίας. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να σχηματίσουν εκεί μια ζώνη κουρδικής αυτονομίας, που η Τουρκία την αντιλαμβάνεται ως απειλή, επειδή ο πυρήνας της δύναμής της είναι η επέκταση του ΡΚΚ. Ο Ερντογάν έχει εστιάσει τις επιχειρήσεις του στο να αποτρέψει αυτόν τον σχηματισμό, το οποίο δεν μπορεί όμως να αποτρέψει, και να ελέγξει την περιοχή της Ιντλίμπ, όπου οι ριζοσπαστικοί ισλαμιστές παραμένουν πολυάριθμοι. Η Τουρκία έχει την ανάγκη να σταματήσει την επέκταση των συριακών δυνάμεων που μπορεί να οδηγήσουν σε ένα νέο κύμα μετανάστευσης.

Πηγή: Sputnik