Θλίψη στον λογοτεχνικό κόσμο. Η αγαπημένη Ελληνίδα συγγραφέας μικρών και μεγάλων, η Αλκη Ζέη έφυγε σήμερα , 28 Φεβρουαρίου 2020, έχοντας ζήσει 97 χρόνια γεμάτα ιστορία.
Σταθερή αξία για τη σύγχρονη Ελληνική λογοτεχνία , η ‘Αλκη Ζέη, μπορεί να έγραφε κυρίως για παιδιά, όμως απευθυνόταν και στους ενήλικες. Μέσα στα έργα της, η συγγραφέας μετέτρεπε προσωπικά της βιώματα σε μυθιστορηματικές καταστάσεις, κρατώντας πάντα την απαραίτητη απόσταση από το αυτοβιογραφικό στοιχείο, αλλά επιτρέποντας στους ήρωές της να βλέπουν τα πράγματα με τη δική της θεώρηση. Ανήκοντας σε μια γενιά της οποίας οι ατομικές φιλοδοξίες υποχώρησαν μπροστά στα συλλογικά οράματα και στα συνταρακτικά γεγονότα που αναγκαστικά ισοπέδωναν την προσωπική ζωή, κι έχοντας συμβαδίσει με την πρόσφατη ιστορία της Ελλάδας, των ανατροπών, των διωγμών, της αγωνίας για το αύριο, της συμμετοχής στους αγώνες για ελευθερία και δημοκρατία, αισθανόταν ανέκαθεν το χρέος να καταγράψει σημαντικές ιστορικές στιγμές για χάρη των νεότερων γενιών· χωρίς ίχνος διδακτισμού, αλλά με τη διάθεση να προκαλέσει προβληματισμό πάνω σε πλήθος διαχρονικών αξιών και σύγχρονων θεμάτων που αποτυπώνει στα έργα της με εξαιρετική λογοτεχνικότητα, καλοδουλεμένη πλοκή και διάσπαρτο χιούμορ.
Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα τo 1923 και πέρασε τα πρώτα παιδικά της χρόνια στη Σάμο, απ’ όπου καταγόταν η μητέρα της. Όταν άρχισε το σχολείο, η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στο Μαρούσι και στη συνέχεια στην Αθήνα.
Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας.
Η σχέση της με το γράψιμο ξεκίνησε από τα γυμνασιακά της χρόνια, γράφοντας έργα για το κουκλοθέατρο, διηγήματα και νουβέλες, που δημοσιεύονταν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Παράλληλα με το γράψιμο, αγωνίστηκε ενεργά για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία, συμμετέχοντας στο αριστερό κίνημα από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Η συμμετοχή της σ’ αυτό τον αγώνα καθόρισε την προσωπική ζωή της. Από το 1952 μέχρι το 1964 έζησαν μαζί με τον άντρα της, το θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου, σαν πολιτικοί πρόσφυγες στη Σοβιετική Ένωση, αρχικά στην Τασκένδη και ύστερα στη Μόσχα, όπου γεννήθηκαν και τα δυο παιδιά τους. Επέστρεψαν στην Ελλάδα το ’64 για να ξαναφύγουν το ’67 στο Παρίσι, όπου παρέμειναν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70 λόγω της δικτατορίας.
Ο καθαρός τρόπος γραφής της, η γλωσσική αρτιότητα, η κριτική στάση απέναντι σε πρόσωπα και καταστάσεις, το χιούμορ και η διεισδυτική ματιά στα γεγονότα, είναι τα χαρακτηριστικά των έργων της Άλκης Ζέη που το έχουν κάνει να αγαπηθεί από το ελληνικό και το ξένο αναγνωστικό κοινό. Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα , Το καπλάνι της βιτρίνας και Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου, συμπεριλαμβάνονται στα διαχρονικά ευπώλητα βιβλία (μπεστ σέλλερ) της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας.
Εκτός από την Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα, τα βιβλία της απευθύνονται κυρίως στα παιδιά και τους εφήβους, πάντα όμως διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση και από τους ενήλικες. Εμπνέονται από προσωπικές της εμπειρίες υφαίνοντας την υπόθεσή τους παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Τα θέματα που πραγματεύονται είναι καθημερινά και πανανθρώπινα.
Το Καπλάνι της βιτρίνας, το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο – σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό. Η Άλκη Ζέη αποτελεί πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο. Η ίδια έχει επίσης μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία, ανάμεσα στα οποία έργα των Τζιάννι Ροντάρι και Βέρα Πανόβα.
Η Αλκη Ζέη γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα – κατοικώντας για λίγο και στη Σάμο – την πόλη που αποτέλεσε το ντεκόρ και για πολλά από τα μυθιστορήματά της. Στο σχολείο γνώρισε τη Ζωρζ Σαρή κι οι δυο τους έμελλε να είναι στενές φίλες, εκπρόσωποι κι οι δυο σημαντικές της ελληνικής λογοτεχνίας. Ηταν η θεία της Ζέη, η Διδώ Σωτηρίου, που την υποστήριξε στο μονοπάτι της συγγραφής.
Σπούδασε φιλοσοφία του θεάτρου στην Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου των Αθηνών και υποκριτική στη δραματική σχολή του Εθνικού Ωδείου Αθηνών. Εκεί γνώρισε τον θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου, με τον οποίο παντρεύτηκε το 1945. Η Αλκη Ζέη από μικρή στάθηκε στο πλευρό του δίκαιου και του ανθρωπιστικού. Η πολιτική δράση της στην αριστερά, στον εμφύλιο, την έφερε αντιμέτωπη με την εξορία, ενώ έζησε για χρόνια στην Τασκένδη και τη Μόσχα, μεγαλώνοντας τα δυο τους παιδιά, την Ειρήνη και τον σκηνοθέτη Πέτρο Σεβαστίκογλου. Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1964, για να συναντηθεί ξανά με το απολυταρχικό καθεστώς της δικτατορίας το 1967 και να φύγει για το Παρίσι, απ’ όπου γύρισε στη μεταπολίτευση.
Τα βιβλία της, μια συναισθηματική, οικεία, κομψή, πολιτική διαδρομή στα μονοπάτια που κι η ίδια διένυσε, έγιναν κομμάτι της ενήλικης συνείδησής μας, έχοντάς μας κάνει παρέα μεγαλώνοντας: από το «Καπλάνι της Βιτρίνας», τον «Μεγάλο Περίπατο του Πέτρου», το «Κοντά στις Ράγες», ως την «Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα», το «Με Μολύβι Φάμπερ Νούμερο Δύο», το «Ενα Παιδί από το Πουθενά» που εξέδωσε μόλις το 2019, η Αλκη Ζέη όχι μόνο αποτύπωσε τη σύγχρονη ελληνική ιστορία, αλλά της έδωσε μορφή τρυφερή, μαχητική, λεβέντικη και ρομαντική.
