Το κράτος οφείλει ποσό 430 εκατομμυρίων για απαλλοτριώσεις από το οποίο 20-25 εκατομμύρια αφορούν το Τμήμα Αρχαιοτήτων. Πέρσι το ποσό αυτό ανερχόταν στα 480 εκατομμύρια ενώ την περίοδο 2012-2014 ανακλήθηκαν απαλλοτριώσεις ποσού 140 εκατομμυρίων. Ο τόκος ανέρχεται στο 3% με ψήφιση πέρσι από τη Βουλή ενώ πριν ήταν πολύ ψηλότερος, γύρω στο 9%.

Το κράτος παραδέχεται ότι υπήρχε άναρχος και ανεξέλεγκτος τρόπος απαλλοτριώσεων και έχει θέσει ήδη αυστηρά κριτήρια ώστε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο. Γίνεται προσπάθεια ώστε η προσέγγιση να είναι ισορροπημένη, δηλαδή να μην ζημιώνει το κράτος αλλά την ίδια ώρα να μην καταστρατηγούνται τα ιδιωτικά συμφέροντα ατόμων των οποίων η περιουσία κατακρατείται για σκοπούς απαλλοτρίωσης και πρέπει να τους καταβληθεί αποζημίωση.

Σήμερα έγινε συζήτηση στην Επιτροπή Ελέγχου για το θέμα, όπου ηγέρθη συγκεκριμένα και το θέμα της Ερήμης στη Λεμεσό όπου εκκρεμούν διαδικασίες για καταβολή αποζημιώσεων σε ιδιοκτήτες. Σε άλλες περιπτώσεις δεν έχει ακόμη εκδοθεί διάταγμα ότι κάποιες περιοχές έχουν μπει σε ζώνες απαλλοτρίωσης ή επίταξης με αποτέλεσμα να βρίσκονται δεσμευμένες και οι ιδιοκτήτες τους να μην μπορούν να τις αναπτύξουν. Στο στάδιο της αποζημίωσης εκκρεμεί για την Ερήμη ποσό 5 εκατομμυρίων.

Επίσης τίθεται θέμα για συγκεκριμένη ανάπτυξη με το διαχωρισμό 54 οικοπέδων την περίοδο 2002-2003 τα οποία πωλήθηκαν σε ανυποψίαστους πολίτες και μετά η περιοχή κηρύχθηκε ως αρχαιολογικής σημασίας. Για το θέμα έγινε στο παρελθόν πειθαρχική έρευνα ενώ τώρα θα διερευνηθεί και τυχόν ενδεχόμενο ποινικής ευθύνης.

Η συζήτηση στην Επιτροπή έγινε παρουσία των Υπουργών Εσωτερικών και Συγκοινωνιών, των Γενικών τους Διευθυντών, του Γενικού Ελεγκτή, της Διευθύντριας του Τμήματος Αρχαιοτήτων, εκπροσώπων της Νομικής Υπηρεσίας, της Πολεοδομίας, του Κτηματολογίου, του γραφείου της Επιτρόπου Διοίκησης και του Κοινοτάρχη Ερήμης.

Το θέμα είχε συζητηθεί και πάλι πριν από ένα χρόνο και τότε είχαν διατυπωθεί ερωτήματα τα οποία οι αρμόδιοι είχαν αναλάβει να απαντήσουν.

Ο Υπουργός Εσωτερικών Σωκράτης Χάσικος διευκρίνισε ότι όσον αφορά το Τμήμα Αρχαιοτήτων η απόφαση που υπάρχει είναι οι απαλλοτριώσεις να γίνονται με φειδώ και όπου κρίνεται απολύτως απαραίτητο ώστε να αποφεύγονται περιπτώσεις ασέβειας σε βάρος των ιδιοκτητών γης.
Έθεσε επίσης θέμα ότι το κάθε Υπουργείο δεν μπορεί να ενεργεί ως αρχή απαλλοτρίωσης χωρίς έλεγχο ενώ έφερε και ως παραδείγματα περιπτώσεις όπου απαλλοτριωνόταν γη για ανέγερση σχολείου σε περιοχή όπου ήδη υπάρχουν πολλά άλλα σχολεία (Παρισινός) ή όπου για δημιουργία πολυβολείου απαλλοτριωνόταν και όλη η γύρω περιοχή.

Αναφέρθηκε σε σειρά κριτηρίων για απαλλοτριώσεις και καταβολή αποζημιώσεων όπως ο χρόνος που το οικόπεδο επιτάχθηκε, υποχρεώσεις των ιδιοκτητών (πχ λόγοι υγείας), αποφάσεις δικαστηρίων κλπ.

Για το συγκεκριμένο θέμα της Ερήμης και του διαχωρισμού των 54 οικοπέδων, ο ΥΠΕΣ είπε ότι όφειλε η Πολεοδομία- η οποία και έδωσε τις άδειες για διαχωρισμό των οικοπέδων- να γνώριζε ότι η γη θα απαλλοτριωνόταν.

Ο Υπουργός Συγκοινωνιών Μάριος Δημητριάδης ανέφερε στην Επιτροπή ότι ζητήθηκε από το Τμήμα Αρχαιοτήτων να γίνονται απαλλοτριώσεις με φειδώ και ότι έχει δημιουργηθεί συμβουλευτική επιτροπή τεσσάρων ατόμων που εξετάζει κάθε περίπτωση χωριστά.

Σε σχέση με το ποσό των 25 εκατομμυρίων που χρωστά το κράτος για απαλλοτριώσεις για αρχαιότητες, ο Γενικός Διευθυντής του Υπ. Συγκοινωνιών δήλωσε ότι γίνονται προσπάθειες με το ΥΠΕΣ για την καταβολή του ποσού αυτού και υπάρχει εισήγηση να καταβάλλεται ένα συγκεκριμένο ποσό ετησίως.

Στη συζήτηση στην Επιτροπή αναφέρθηκε ακόμη το γεγονός ότι η επίταξη οικοπέδων γίνεται για περίοδο τριών χρόνων και ότι εάν μετά την πάροδο των χρόνων αυτών η περιοχή δεν έχει απαλλοτριωθεί ή δεν έχει καταβληθεί η αποζημίωση, τότε ο ιδιοκτήτης έχει το δικαίωμα να ζητήσει την επιστροφή του ακινήτου του.

Η Διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων στην παρέμβασή της δήλωσε ότι ναι μεν υπάρχουν οικονομικές δυσκολίες στην καταβολή των αποζημιώσεων αλλά δεν νοείται να παρουσιάζεται πρόβλημα στην προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Σημείωσε ακόμη ότι πρέπει να υπάρχει ένα μικρό κονδύλι για τις απαλλοτριώσεις.

Οι λειτουργοί από τα Τμήματα Κτηματολογίου και Πολεοδομίας και Οικήσεως αναφέρθηκαν στο ρόλο των δικών τους τμημάτων στις διαδικασίες απαλλοτρίωσης ενώ από πλευράς του γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως αναφέρθηκε ότι εξετάστηκαν πολλά παράπονα για την επίταξη οικοπέδων και την κήρυξη περιοχών αρχαιολογικής σημασίας, σημειώνοντας ότι θα πρέπει να υπάρχει έγκαιρη ενημέρωση των ιδιοκτητών. Επίσης τίθεται θέμα οι ανασκαφές να γίνονται γρήγορα και η καταβολή των αποζημιώσεων να γίνεται χωρίς καθυστερήσεις.

Η Εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας αναφέρθηκε στις πρόνοιες της νομοθεσίας για τις απαλλοτριώσεις οι οποίες είναι σαφέστατες αλλά και στη νομολογία του Ανωτάτου για υποθέσεις που εξετάστηκαν. Φαίνεται από τα λεχθέντα ότι αν στα τρία χρόνια της επίταξης το οικόπεδο δεν επιστραφεί, ο σκοπός για τον οποίο επιτάχθηκε δεν καθίσταται ανέφικτος.

Για την υπόθεση της Ερήμης και το διαχωρισμό των οικοπέδων, ο Κοινοτάρχης κ. Χατζηχαμπής δήλωσε ότι το πραγματικό πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι τεμάχια γης κατακρατούνται από το 2004 χωρίς να έχει εκδοθεί και δημοσιευτεί διάταγμα απαλλοτρίωσης, χαρακτηρίζοντας την υπόθεση μέγα σκάνδαλο. Είπε ότι οι κάτοικοι είναι απελπισμένοι, έχουν θέσει το θέμα διαχρονικά σε όλους τους αρμόδιους Υπουργούς και ζητούν απαντήσεις για ποιο λόγο το κράτος ασελγεί, κατά την έκφρασή του, εις βάρος τους.

Ο Γενικός Ελεγκτής Οδυσσέας Μιχαηλίδης ανέφερε ότι για το θέμα του διαχωρισμού των 54 οικοπέδων στην Ερήμη έγινε διοικητική έρευνα για πειθαρχικές ευθύνες αλλά δεν διαπιστώθηκαν στοιχεία για τυχόν διάπραξη ποινικών αδικημάτων.

Είπε όμως ότι ξεκάθαρα τίθεται θέμα παραπλάνησης των πολιτών και ολιγωρίας.

Είπε ακόμη ότι πρέπει να προχωρήσει το θέμα του εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας για τις απαλλοτριώσεις ώστε να υπάρχει ισορροπία μεταξύ του δικαιώματος του πολίτη να αναπτύσσει τη γη του και της προστασίας των αρχαιοτήτων.

Ο Πρόεδρος της Επιτροπής Ελέγχου Γιώργος Γεωργίου σε δηλώσεις μετά τη συνεδρίαση ανέφερε ότι το Τμήμα Αρχαιοτήτων πρέπει να αποφασίσει ποιες περιουσίες από αυτές που έχουν επιταχθεί θέλει ως αρχαιότητες και έχει αναληφθεί η δέσμευση σε σύντομο χρονικό διάστημα να ληφθεί ξεκάθαρη απόφαση αναφορικά με τις δεσμεύσεις ακίνητης περιουσίας.

Για την υπόθεση της Ερήμης διερωτήθηκε πώς είναι δυνατό περιουσία δεκάδων εκταρίων να είναι δεσμευμένη από το 2004 ενώ και ο πλέον αδαής, όπως είπε, γνωρίζει ότι έχει αρχαιολογική αξία.

Σύμφωνα με τον κ. Γεωργίου, ζητήθηκε επίσης η αλληλογραφία μεταξύ των Υπουργείων Εσωτερικών-Συγκοινωνιών και της Κοινοτικής Αρχής Ερήμης για το θέμα αλλά και στοιχεία για την ανάπτυξη των 54 οικοπέδων την περίοδο 2002-2003.

Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Άριστος Δαμιανού δήλωσε ότι υπάρχει μια διαχρονική αταξία στο θέμα της διαχείρισης του θέματος των απαλλοτριώσεων ενώ διαπιστώνονται και κενά.
Για το θέμα του διαχωρισμού των οικοπέδων στην Ερήμη, ο κ. Δαμιανού είπε ότι ζητήθηκαν συγκεκριμένα στοιχεία από τα Υπουργεία Εσωτερικών και Συγκοινωνιών, χαρακτήρισε τα πράγματα πολύπλοκα και πρόσθεσε ότι θα πρέπει να μιλάμε για διερεύνηση διάπραξης αστικών και ποινικών αδικημάτων.

Διευκρίνισε ότι ο ίδιος δεν θέλει να προδικάσει κάτι αλλά διερωτήθηκε πώς είναι δυνατό μια περιοχή που θεωρείται ο πρόγονος του Κουρίου, με τη μεγαλύτερη ευκολία τα έτη 2001-2003 παραχωρήθηκαν για αυτήν άδειες και στην πορεία των Τμήμα Αρχαιοτήτων αποφάνθηκε ότι έχει αρχαιολογική αξία.

Ο Βουλευτής του ΔΗΚΟ Γιώργος Προκοπίου αναφέρθηκε στην ανάγκη να ξεκαθαρίσει άμεσα ποια τεμάχια και κτήματα πρέπει να παραμείνουν απαλλοτριωμένα και για ποια πρέπει να γίνει ανάκληση ώστε να δοθούν πίσω στους ιδιοκτήτες τους.

Είναι ανάγκη, είπε, το κράτος να προβεί στις δέουσες ενέργειες ώστε το θέμα να τελειώσει και να δοθούν είτε αποζημιώσεις είτε ανταλλαγή.