Του Νίκου Κατσουρίδη
Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης κάλεσε κάποιους να ξυπνήσουν από τον ιδεατό κόσμο στον οποίο ζουν. Ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών ζήτησε από όσους ελπίζουν ότι θα αποσυρθούν όλα τα τουρκικά στρατεύματα από την Κύπρο και θα καταργηθούν οι τουρκικές εγγυήσεις στο νησί, να ξυπνήσουν από το όνειρο. Ας αποδεκτούμε την έκκληση των δύο πολιτικών και ας υιοθετήσουμε μια ρεαλιστική – πραγματιστική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Ας διαβάσουμε λοιπόν την πραγματικότητα με βάση τα γεγονότα και τα δεδομένα.
1.Το κυπριακό μέχρι το 1974 ήταν πρόβλημα ολοκλήρωσης της Ανεξαρτησίας, Κυριαρχίας και Εδαφικής Ακεραιότητας της Κύπρου και ρύθμισης λειτουργίας του κράτους υπο το πρίσμα της Πολιτειακής σχέσης των δύο κοινοτήτων κατά τρόπο αποτελεσματικό.
- Από το 1974 και μετά το κυπριακό είναι πρόβλημα, εισβολής και κατοχής στην πεμπτουσία του παραμένοντας πρόβλημα αποκατάστασης – ολοκλήρωσης της Εδαφικής Ανεξαρτησίας, Κυριαρχίας και Ανεξαρτησίας και ταυτόχρονα, συμφωνίας για τη ρύθμιση των σχέσεων των δύο κοινοτήτων στα πλαίσια μιας ομοσπονδιακής λύσης.
- Το 1974 η εισβολή που προέκυψε ως συνέχεια του πραξικοπήματος, καρπός συνομωσίας αμερικανών, νατοϊκών, χούντας και ΕΟΚΑ Β΄ . Βασικός στόχος των αμερικανών ήταν από τη δεκαετία του 1950 ο έλεγχος της Κύπρου. Με δεδομένη τη σχέση τους με την Τουρκία, από τη δεκαετία του 1960 επέλεξαν ως μέσον επίτευξης του στόχου τους το ΝΑΤΟϊκό έλεγχο στην Κύπρο, μέσον Ελλάδας και Τουρκίας, εξ΄ ου και τα διάφορα σχέδια τα οποία επεξεργάστηκαν για διπλή ένωση, ή παραχώρηση βάση στην Τουρκία, ή ενός τμήματος εδάφους της Κύπρου στην Τουρκία κ.ο.κ.
- Έκτοτε η αντίληψη αυτή προσαρμόζεται στα εκάστοτε νέα δεδομένα και συνθήκες αλλά η διχοτομική ουσία της παραμένει. Πρόσφατα ο Σενέρ Λεβέντ σε άρθρο του επανάφερε μέρος απ΄ όσα είχε αποκαλύψει σε συνέντευξη του στο BBCο άγγλος απόστρατος ταγματάρχης MartinPackard. Παραθέτω αποσπάσματα από το άρθρο του: «Είναι ο αξιωματικός, ο οποίος το 1964, δέκα χρόνια πρίν το 1974, εστάλη στην Κύπρο ξαφνικά για άλλο καθήκον ενώ υπηρετούσε στο βρετανικό ναυτικό.
Τότε συνεχιζόνταν οι αιματηρές συγκρούσεις που άρχισαν τον Δεκέμβριο του 1963 ανάμεσα στους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους. Στον Packard, ο οποίος γνώριζε καλά ελληνικά, ανατέθηκε το καθήκον να πετύχει την ειρήνη ανάμεσα στις δύο κοινότητες και να εκτελέσει χρέη διαμεσολαβητή. Λέει τα εξής ο Jolyon Jenkins, παραγωγός προγραμμάτων στο BBC που είχε έρθει στο νησί την ίδια περίοδο: «άλλο ήταν το σχέδιο που είχαν στο μυαλό τους τότε οι Αμερικανοί και οι ΄Αγγλοι». Ούτως ή άλλως αυτό εμφανίστηκε μπροστά στον Packard με όλη την γύμνια σε σύντομο χρονικό διάστημα μετά την έλευση του στο νησί. Ήρθε στο νησί ο τότε Υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ George Ball. Και ζήτησε από τον Packard να τον ξεναγήσει. Σ΄ αυτή την περιήγηση ο Packard διηγήθηκε στον Ball τις προσπάθειες του για ειρήνη στο νησί και την διαμεσολάβηση του ανάμεσα στις δύο κοινότητες.
Ο Packard περιγράφει ως εξής τα διαδραματιζόμενα όταν επέστρεψαν στην Λευκωσία: «Ο Ball με χάιδεψε στην πλάτη θλιμμένα σαν να είχα ξεγελαστεί και μου είπε: Αυτό ήταν ένα φανταστικό σόου παιδί μου, αλλά τα έχεις αντιληφθεί όλα λάθος. Δεν σου είπε κανείς ότι το σχέδιο μας είναι η διχοτόμηση;»
- Από το 1974 μέχρι σήμερα, πέραν και έξω από τα οποιανδήποτε δικά μας λάθη, ο κυρίαρχος λόγος που το κυπριακό παραμένει άλυτο είναι η απαράδεκτη στάση της κατοχικής Τουρκίας και η απροθυμία όσων μπορούν να τη συναιτίσουν, να το πράξουν λόγω των δικών τους συμφερόντων.
- Η Τουρκία σ΄ αυτή τη φάση και από τις 20/7/1974 επιδιώκει είτε συνομοσπονδία, είτε δύο κράτη, με δική της φυσική παρουσία, έτσι ώστε να ασκεί έλεγχο σε ολόκληρη την Κυπριακή επικράτεια. Από την μέρα της ανακάλυψης κοιτασμάτων Φυσικού Αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ, έχει θέσει τα κοιτάσματα αυτά στους εθνικούς της στόχους.
- Οι ισορροπίες και τα ισοζύγια δυνάμεων έχουν αλλάξει διεθνώς, περιφερειακώς και στο τρίγωνο Αθήνα – Άγκυρα – Λευκωσία. Ιδιαίτερα τρία γεγονότα έχουν καθορίσει την νέα κατάσταση πραγμάτων στην περιοχή μας. Η ανακάλυψη των κοιτασμάτων Φυσικού Αερίου, ο πόλεμος στη Συρία η νέα τροπή στις σχέσεις Τουρκίας – Ρωσίας και Τουρκίας – ΗΠΑ. Σχέσεις οι οποίες ακόμα παραμένουν ρευστές.
- Τα τελευταία 44 χρόνια έχει διαμορφωθεί μια βάση λύσης του κυπριακού την οποία ασπάζεται σύσσωμη η διεθνής κοινότητα και η οποία εδράζεται βασικά στα ψηφίσματα και τις αποφάσεις του ΟΗΕ, τις σχετικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής ΄Ενωσης και τις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου και τα ανάλογα Κοινά Ανακοινωθέντα. Στο τραπέζι των Συνομιλιών υπάρχουν πάντα ως ενεργά στοιχεία ή ως στοιχεία σε χειμερία νάρκη οι διάφορες συγκλίσεις, ιδέες, προτάσεις κ.ο.κ.
- Βάση συζήτησης του προβλήματος είναι σε κάθε φάση της εξέλιξης του αυτή την οποία διαμορφώνει και προτείνει ο εκάστοτε Γ.Γ του ΟΗΕ και εγκρίνει το Συμβούλιο Ασφαλείας. Αυτή η βάση προσαρμόζεται στις εξελίξεις αλλά και το ισοζύγιο δυνάμενων όπως υφίσταται στη δεδομένη στιγμή.
- Δυστυχώς με το πέρασμα των χρόνων λόγω χειρισμών τρίτων αλλά και δικών μας λαθών τόσον η βάση λύσης όσον και η βάση συζήτησης έχει αποκλίνει από ορισμένες θέσεις αρχών, και φτάσαμε στο σημείο η Τουρκία αντί να θεωρείται ο κύριος ένοχος να είναι ο «τρίτος» τάχατες που καλείται να συμβάλει θετικά όπως περίπου καλούνται και οι άλλες δύο εγγυήτριες δυνάμεις.
- Η διαδικασία επίλυσης του κυπριακού υιοθετήθηκε από την επόμενη της εισβολής και παραμένει ως σήμερα και είναι για διάφορους ορθούς λόγους οι συνομιλίες. Οι συνομιλίες για την επίλυση της εσωτερικής πτυχής του προβλήματος που είναι η ρύθμιση της σχέσης των δύο κοινοτήτων και της συμμετοχής τους στην εξουσία στα πλαίσια μιας Ομοσπονδίας. Μιας Ομοσπονδίας με βασικά χαρακτηριστικά τη δικοινοτικότητα και διζωνικότητα της και την πολιτική ισότητα όπως περιγράφεται στα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Σε καμμιά όπως περίπτωση δεν μπορεί η δικοινοτικότητα και διζωνικότητα να υπερβαίνουν και να καταστρατηγούν και πολύ περισσότερο να ανατρέπουν την ουσία. Ότι δηλαδή το Ομόσπονδο Κράτος της Κύπρου θα έχει μια και αδιαίρετη Κυριαρχία, Διεθνή Προσωπικότητα και Ιθαγένεια. Και ότι θα είναι λειτουργικό, βιώσιμο και ασφαλές. Ένα κανονικό (φυσιολογικό) κράτος όπως είπε και ο κ. Γκουτέρες. Η πολιτική ισότητα ως εκ τούτου δεν μπορεί να ακυρώνει την λειτουργικότητα του κράτους και το σμίξιμο όλων των κυπρίων.
- Η διεθνής πτυχή του κυπριακού, δηλαδή η κατοχή και η ανάγκη τερματισμού της, η κατάργηση του αναχρονιστικού συστήματος των εγγυήσεων, η πλήρης αποχώρηση των κατοχικών δυνάμεων και η επίλυση του προβλήματος του εποικισμού θα λυθεί σε διεθνή διάσκεψη. Η σύνθεση, η μορφή και η λειτουργία της έχουν πλειστάκις καθορισθεί και δεν είναι ούτε διμερής, τριμερής, πολυμερής κ.ο.κ
- Μέσα σ΄ αυτά τα 44 χρόνια από το 1974 έχουν αλλάξει τα δεδομένα και μέσα στις δύο κοινότητες. Ως αποτέλεσμα χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια για να ανακτηθεί η αμοιβαία εμπιστοσύνη έτσι ώστε να φτάσουμε σε λύση και ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια για να λειτουργήσει η λύση. Είναι για τούτο που η λύση θα πρέπει να δημιουργεί τις προϋποθέσεις ισότιμης ανάπτυξης, αντιμετώπισης, ορθής σχέσης στα πλαίσια της ομοσπονδίας, τόσον μεταξύ των δύο κοινοτήτων όσον και των πολιτών και των δύο πολιτειών. Επιπρόσθετα και άκρως ουσιαστικά να είναι από μόνη της εγγύηση για τη συμβίωση και κοινή ζωή και δράση, και βέβαια την ασφάλεια όλων.
- Μετά το ναυάγιο του Κράνς Μοντανά έχει προκύψει μια νέα ποιοτική διαφοροποίηση. Η Τουρκία έχει δηλώσει τη θέση για αναζήτηση λύσης εκτός των παραμέτρων του ΟΗΕ. Θέση που διευκολύνεται ως ένα βαθμό και από τη νέα τοποθέτηση του Γ.Γ. του ΟΗΕ για την υιοθέτηση – εμπλουτισμό του δικού του πλαισίου με καινοτόμες ιδέες.
Με όσα έχουν προκύψει πρώτιστο καθήκον αυτή τη στιγμή είναι η απόκρουση των ιδεών περι Συνομοσπονδίας και Δύο Κρατών, και η επανέναρξη των συνομιλιών σε μια ορθή και συμφωνημένη βάση.
Η ελληνοκυπριακή πλευρά πρέπει να δώσει αυτή τη μάχη από θέση αρχών και ενωμένη στο μέγιστο δυνατό βαθμό.
