Χωρίς να παραγνωρίζονται οι ιδιαιτερότητες του έργου της Αρχής Λιμένων Κύπρου (ΑΛΚ) για την κατασκευή αγκυροβολίου και εγκατάσταση δύο υποθαλάσσιων αγωγών για τη μεταφορά υγραερίου (LPG) στη θαλάσσια λιμενική περιοχή Ζυγίου, η πορεία υλοποίησης του αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση αδυναμίας του κράτους να υλοποιήσει ένα ουσιώδες αναπτυξιακό έργο, σύντομα, αποτελεσματικά, εντός των προβλεπόμενων χρονοδιαγραμμάτων και εντός του εκτιμώμενου κόστους, αναφέρει ο Γενικός Ελεγκτής Ανδρέας Παπακωνσταντίνου.
Στην Ειδική Έκθεση με θέμα “Έλεγχος των διαδικασιών ανάθεσης σύμβασης για κατασκευή αγκυροβολίου και εγκατάσταση δύο υποθαλάσσιων αγωγών για τη μεταφορά υγραερίου (LPG) στη θαλάσσια λιμενική περιοχή Ζυγίου (Βασιλικού)» που ετοιμάστηκε από την Ελεγκτική Υπηρεσία και δημοσιοποιήθηκε την Τρίτη, ο κ. Παπακωνσταντίνου αναφέρει στον προλογισμό του ότι το Έργο της Αρχής Λιμένων Κύπρου (ΑΛΚ) για την κατασκευή αγκυροβολίου και εγκατάσταση δύο υποθαλάσσιων αγωγών για τη μεταφορά υγραερίου (LPG) στη θαλάσσια λιμενική περιοχή Ζυγίου (Βασιλικού) αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό κομμάτι της ενεργειακής πολιτικής της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι πρώτες συζητήσεις, αναφέρει, ξεκίνησαν το 2015, ενώ η απόφαση για υλοποίηση του έργου λήφθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στις 27.10.2021, “μάλιστα με τον χαρακτήρα του κατεπείγοντος. Τελικά η Σύμβαση υπογράφτηκε τον 6.2024 και το Έργο θα ολοκληρωνόταν τον 8.2025”.
“Αυτό σημαίνει ότι μόνο το 8% του χρόνου (10 μήνες από τους 120) αφορούσε πραγματική υλοποίηση, ενώ το υπόλοιπο 92% αφορούσε συζητήσεις και προετοιμασία” σημειώνει.
Όπως αναφέρει, παρόλο που μεσολάβησε περίοδος 18 μηνών μεταξύ της ημερομηνίας ανάθεσης ετοιμασίας των εγγράφων διαγωνισμού στους Συμβούλους Μελετητές (ΣΜ) και της ημερομηνίας προκήρυξης του διαγωνισμού εντούτοις, μετά την προκήρυξη του διαγωνισμού, υπήρξαν τροποποιήσεις επί των αρχικών εγγράφων με ουσιαστικότερες (α) τον διπλασιασμό της χρονικής διάρκειας της Σύμβασης από πέντε σε δέκα μήνες και (β) την αναθεώρηση του εκτιμώμενου κόστους προς τα πάνω κατά 12,2%, 11 μόλις ημέρες πριν την λήξη της προθεσμίας υποβολής των προσφορών.
“Αυτό εγείρει ερωτήματα για την όλη προετοιμασία” τονίζει και σημειώνει ότι οι δύο ουσιαστικές τροποποιήσεις ενδεχομένως να απέτρεψαν άλλους σοβαρούς οικονομικούς φορείς να υποβάλουν προσφορά.
Οι εν λόγω προσφορές που λήφθηκαν παρουσίαζαν σοβαρούς λόγους απόρριψης συνεπώς ο διαγωνισμός θα έπρεπε να ακυρωθεί και να επαναπροκηρυχθεί, ενέργεια που δεν πραγματοποιήθηκε, συνεχίζει ο Γενικός Ελεγκτής.
Οπως αναφέρει, 10 μήνες μετά την έναρξη των εργασιών, και ενώ το Έργο θα έπρεπε να είναι ολοκληρωμένο, οι πληρωμές για τις εκτελεσθείσες εργασίες ανέρχονταν περίπου στο 50% του καθαρού ποσού της Σύμβασης.
Προσθέτει ότι αφότου παρήλθε η συμβατική ημερομηνία ολοκλήρωσης των εργασιών (2.8.2025), η ΑΛΚ, χωρίς να εξασφαλίσει την εκ των προτέρων έγκριση της ΚΕΑΑ, έδωσε οδηγία στον Εργολάβο για αλλαγή στην όδευση των αγωγών, με διαφαινόμενες σημαντικές χρονικές επιπτώσεις.
“Ως εκ τούτου, η κατασκευή του Έργου, το οποίο είχε χαρακτηριστεί κρίσιμο ως προς τον χρόνο ολοκλήρωσής του, εξελίσσεται με απροσδιόριστο χρονικό και οικονομικό ορίζοντα”, υπογραμμίζει.
Ο κ. Παπακωνσταντίνου αναφέρει ότι το κόστος του Έργου με βάση τη Σύμβαση είναι 28,7% υψηλότερο από την Αρχική Εκτιμώμενη Αξία και 14,7% υψηλότερο από την Τελική Εκτιμώμενη Αξία.
Η μη ολοκλήρωση του Έργου στον προβλεπόμενο χρόνο και η αλλαγή όδευσης των αγωγών, αναμένεται να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση του κόστους, επισημαίνει ο Γενικός Ελεγκτής.
“Χωρίς να παραγνωρίζονται οι ιδιαιτερότητες του Έργου, η πορεία υλοποίησης του αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση αδυναμίας του κράτους να υλοποιήσει ένα ουσιώδες αναπτυξιακό έργο, σύντομα, αποτελεσματικά, εντός των προβλεπόμενων χρονοδιαγραμμάτων και εντός του εκτιμώμενου κόστους” καταλήγει ο Γενικός Ελεγκτής.
Στις γενικές συστάσεις της Εκθεσης συστήνεται όπως η διοίκηση της ΑΛΚ να προχωρήσει σε συστηματική εκπαίδευση του προσωπικού της το οποίο ασχολείται με την προκήρυξη και τη διαχείριση δημόσιων συμβάσεων για σκοπούς κατάρτισής του σε θέματα πιστής τήρησης των προνοιών της περί δημοσίων συμβάσεων νομοθεσίας, της σχετικής νομολογίας, των Πρότυπων Εγγράφων Διαγωνισμών και των Εγκυκλίων της ΑΑΔΣ.
Οι αρμόδιοι λειτουργοί της ΑΛΚ, οι οποίοι συμμετέχουν στις ΕΑ των προσφορών, θα πρέπει να γνωρίζουν ότι υποβληθείσες προσφορές που παραβιάζουν ουσιώδεις όρους του διαγωνισμού, όπως π.χ. τους όρους που διέπουν την εγγύηση συμμετοχής, απορρίπτονται στο στάδιο ελέγχου των προϋποθέσεων συμμετοχής, χωρίς περαιτέρω αξιολόγηση. Επαρκείς γνώσεις επί του αντικειμένου των προσφορών θα πρέπει να κατέχουν τόσο ο Πρόεδρος, όσο και τα Μέλη του ΔΣ της ΑΛΚ, το οποίο λειτουργεί ως οιονεί Συμβούλιο Προσφορών, αφού ως τέτοιο έχει τον τελικό λόγο στην κατακύρωση των διαγωνισμών, προστίθεται στην Εκθεση.
Περαιτέρω, αναφέρεται ότι οι αρμόδιοι λειτουργοί της ΑΛΚ, οι οποίοι συμμετέχουν στις ΕΑ των προσφορών, να καταγράφουν στις Εκθέσεις Αξιολόγησης που ετοιμάζουν, όλα τα δεδομένα τα οποία έχουν λάβει υπόψη στην αξιολόγησή τους με πλήρη τεκμηρίωση, προκειμένου να προκύπτει με σαφήνεια η συμμόρφωση των προσφοροδοτών με τους όρους του διαγωνισμού, αν δηλαδή πληρούν ή όχι τις προϋποθέσεις συμμετοχής που αφορούν τόσο στην οικονομική και χρηματοοικονομική τους επάρκεια, όσο και στις τεχνικές και επαγγελματικές τους ικανότητες.
Συστήνεται όπως το ΔΣ της ΑΛΚ μελετά ενδελεχώς τις Εκθέσεις Αξιολόγησης και όταν διαπιστώνει ότι αυτές παρουσιάζουν ασάφειες, παραλείψεις ή/και ελλείψεις και ότι η εισήγηση για κατακύρωση ενός διαγωνισμού δεν είναι επαρκώς ή/και κατάλληλα τεκμηριωμένη, να ζητά από τις ΕΑ όπως προβούν σε σχετικές διευκρινίσεις/διασαφηνίσεις.
“Η ΑΛΚ να θέτει εξαρχής λογικά χρονοδιαγράμματα για την ετοιμασία εγγράφων διαγωνισμών, την προκήρυξη διαγωνισμών και την περίοδο υποβολής προσφορών. Να προκηρύσσει έγκαιρα τους διαγωνισμούς και να αποφεύγει αδικαιολόγητες τροποποιήσεις κατά την περίοδο υποβολής των προσφορών οι οποίες επιφέρουν σημαντικές χρονικές αποκλίσεις στην προθεσμία υποβολής των προσφορών και κυρίως στη διάρκεια εκτέλεσης των Συμβάσεων. Επίσης, η ΑΛΚ να διασφαλίζει ότι η διάρκεια εκτέλεσης των Συμβάσεων ανταποκρίνεται στις συνθήκες της αγοράς, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η όσο το δυνατό μεγαλύτερη ευρύτητα συμμετοχής” σημειώνει η Εκθεση.
Αναφέρει ακόμη ότι η συμπερίληψη πρόνοιας για καταβολή πρόσθετης αμοιβής (bonus) στον Ανάδοχο στην περίπτωση ενωρίτερης συμπλήρωσης ενός Έργου θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που αποτελούν εξαίρεση και μόνο, και νοουμένου ότι η χρήση της πρόνοιας αυτής τεκμηριώνεται πλήρως και δεόντως. Σε περίπτωση, προσθέτει, χρήσης της πρόνοιας αυτής, το ποσό της πρόσθετης αμοιβής δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό της αποζημίωσης για αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, καθότι το όφελος που θα αποκομίσει το Κράτος από την συμπλήρωση ενός Έργου νωρίτερα από την καθορισμένη χρονική του διάρκεια, δεν γίνεται να είναι μεγαλύτερο από την ενδεχόμενη ζημιά την οποία θα υποστεί σε περίπτωση καθυστέρησης στη συμπλήρωσή του.
Ταυτόχρονα, η μη καταβολή αποζημιώσεων από τον Ανάδοχο λόγω καθυστερήσεων θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να αποτελεί ισχυρότερο κίνητρο γι’ αυτόν, δηλαδή το να επιδιώξει να ολοκληρώσει το Έργο εντός του συμβατικού χρόνου, παρά το όποιο όφελος θα αποκομίσει από την ενωρίτερη συμπλήρωση του Έργου, σημειώνει και αναφέρει ότι το ποσό / μέγιστο όριο που το σύνολο της πρόσθετης αμοιβής δύναται να ανέλθει, να λαμβάνεται υπόψη στον υπολογισμό της εκτιμώμενης αξία του διαγωνισμού.
Η ΑΛΚ καλείται να υιοθετήσει πρακτικές όπως η προηγούμενη διαβούλευση με την αγορά [σύμφωνα με το άρθρο 52(1) του Ν.140(Ι)/2016] και συγκεκριμένα με ΟΦ οι οποίοι φαίνεται να πληρούν τις βασικές προϋποθέσεις για να αναλάβουν και να υλοποιήσουν με επιτυχία το αντικείμενο μιας Σύμβασης, προκειμένου να διασφαλίζεται, κατά το δυνατό, ικανοποιητική ευρύτητα συμμετοχής, ανάπτυξη συνθηκών υγιούς ανταγωνισμού, καθώς και η ικανότητα των επιτυχόντων προσφοροδοτών να υλοποιήσουν με επιτυχία τη Σύμβαση που θα αναλάβουν, συνεχίζει η Εκθεση.
Συστήνει επίσης όπως η ΑΛΚ ανταποκρίνεται έγκαιρα, χωρίς καθυστέρηση, και πάντοτε γραπτώς στα οποιαδήποτε αιτήματα των προσφοροδοτών, παρέχοντάς τους επαρκή, έγκαιρη και σαφή πληροφόρηση, προκειμένου να μην επιδέχονται αμφισβήτησης ή παρερμηνείας οποιεσδήποτε αποφάσεις ή ενέργειές της.
“Η ΑΛΚ να καθορίζει τις σχετικές πρόνοιες στα έγγραφα των διαγωνισμών που προκηρύσσει, οι οποίες να είναι σύμφωνες με τις αντίστοιχες πρόνοιες των Πρότυπων Εγγράφων Διαγωνισμών και των Εγκυκλίων της ΑΑΔΣ. Η ΑΛΚ, όταν διαπιστώνει ότι η πρόοδος ενός Έργου αποκλίνει από τον αρχικό χρονοπρογραμματισμό, να προβαίνει σε άμεση αξιολόγηση των αιτίων καθυστέρησης και να λαμβάνει διορθωτικά μέτρα με τις κατάλληλες υποδείξεις προς τον εκάστοτε Εργολάβο, προκειμένου να διασφαλίζεται η επαναφορά του Έργου εντός της προκαθορισμένης τροχιάς υλοποίησης”.
Τέλος, συστήνεται όπως η ΑΛΚ να διαβιβάζει εγκαίρως και δεόντως τεκμηριωμένα και στοιχειοθετημένα τα αιτήματα για αλλαγές/απαιτήσεις στα αρμόδια όργανα χειρισμού αλλαγών και απαιτήσεων (ΤΕΑΑ και ΚΕΑΑ), προκειμένου να διασφαλίζεται η ομαλή και απρόσκοπτη εξέταση, αξιολόγηση και λήψη αποφάσεων εντός των προβλεπόμενων χρονοδιαγραμμάτων.
Η πλήρης Εκθεση είναι αναρτημένη στον πιο κάτω σύνδεσμο https://www.gov.cy/audit/documents/eidikes-ektheseis-elegktikis-ypiresias/
