Εξουσιοδότηση στη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας για άνοιγμα της Αγίας Σοφίας ως χώρο μουσουλμανικής προσευχής έδωσε ο Τούρκος Πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν με προεδρικό διάταγμα το οποίο υπέγραψε και δημοσιεύτηκε ήδη στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Μάλιστα για να δείξει το «μεγαλειώδες» της πράξης, ο Ερντογάν ανήρτησε στο Twitter το διάταγμα με την υπογραφή του και με μία απλή φράση: «καλορίζικη».

Το διάταγμα υπεγράφη λίγα λεπτά μετά την απόφαση του ανώτατου διοικητικού δικαστηρίου της χώρας (Συμβούλιο της Επικρατείας) που ακύρωνε κυβερνητικό διάταγμα της εποχής του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ (1934) που την μετέτρεπε σε μουσείο.

Τελευταία 24ωρα είχε καταστεί σαφές από το άμεσο περιβάλλον του Ταγίπ Ερντογάν αλλά και τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ πως ο πρόεδρος της Τουρκίας και το Συμβούλιο της Επικρατείας το οποίο ελέγχει απόλυτα, θα ακύρωνε το διάταγμα του 1934 του Κεμάλ Ατατούρκ με το οποίο μετετράπη η Αγία Σοφία από χώρο λατρείας σε μουσείο. Έτσι και έγινε.

Στις 16.00 της Παρασκευής, ημέρα προσευχής για το Ισλάμ, ανακοινώθηκε η ακύρωση του διατάγματος του Κεμάλ Ατατούρκ και δια μέσου αυτού η δυνατότητα μετατροπής της Αγίας Σοφίας εκ νέου σε χώρο λατρείας, δηλαδή σε Ισλαμικό Τέμενος.

Έτσι, ο Ταγίπ Ερντογάν και οι τουρκικές Αρχές γενικότερα, παρά την παγκόσμια κατακραυγή, την αντίθεση της UNESCO και τις εκκλήσεις να παραμείνει η Αγία Σοφία μουσείο, προτίμησαν να ικανοποιήσουν την εσωτερική πολιτική αγορά της Τουρκίας και τους Τούρκους ψηφοφόρους.

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκφράζει τη λύπη της για την απόφαση που πήρε η Τουρκία 

Εν τω μεταξύ η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία εκφράζει τη λύπη της για το ότι η δική της ανησυχία, όπως και άλλων ορθόδοξων εκκλησιών, για την προοπτική να μετατραπεί ο Ναός της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη από μουσείο σε τζαμί, δεν εισακούσθηκε από τις τουρκικές αρχές. Τη δήλωση αυτή έκανε στο πρακτορείο TASS ο πρόεδρος του τμήματος για τις αμοιβαίες σχέσεις της εκκλησίας με την κοινωνία και τα ΜΜΕ της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου της Μόσχας, Βλαντίμιρ Λεγκόϊντα.

«Είναι πολύ λυπηρό ότι η ανησυχία της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, άλλων ορθόδοξων εκκλησιών δεν εισακούσθηκε. Η εν λόγο απόφαση, δυστυχώς, δεν στοχεύει στην ειρήνευση των υπαρχουσών αντιθέσεων, αλλά, αντίθετα, μπορεί να οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερες διαιρέσεις, όπως είχε πει στις 6 Ιουλίου σε δηλώσεις του ο Πατριάρχης (Μόσχας και Πασών των Ρωσιών) Κύριλλος», δήλωσε ο Νεγκόϊντα.

Δύο προσφυγές στο παρελθόν

Στο παρελθόν το 10ο Τμήμα του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου της Τουρκίας, είχε απορρίψει δύο φορές σχετικές προσφυγές. Η πρώτη στις 24 Ιουνίου του 2005 και αφορούσε την παύση ισχύος του διατάγματος του 1934.

Αντίστοιχα, το 2008, είχε κρίνει ότι δεν είναι αντίθετη προς τη νομοθεσία η χρήση του μνημείου ως μουσείο. Το ίδιο τμήμα έρχεται σήμερα, σε αντίθεση με τις προηγούμενές του αποφάσεις να ακυρώσει το διάταγμα του 1934 που φέρει την υπογραφή του ιδρυτή της Τουρκικής Δημοκρατίας Κεμάλ Ατατούρκ.

Σύμβολο της Ορθοδοξίας και αρχιτεκτονικό κομψοτέχνημα

Η Αγία Σοφία είναι το πρώτο κτίσμα που χτυπάει στα μάτια του επισκέπτη, καθώς εισέρχεται από την Προποντίδα. Το ξεχωριστό αυτό σημείο είχαν επιλέξει για να χτίσουν τους ναούς τους, αιώνες πριν από τους Βυζαντινούς, οι ειδωλολάτρες.

Ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας θεμελιώθηκε από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο το 330 μ.Χ. όταν ονόμασε τη μετέπειτα Κωνσταντινούπολη πρωτεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Η ανέγερση του ναού ολοκληρώθηκε από τον γιο του Κωνστάντιο και τα εγκαίνια έγιναν στις 15 Φεβρουαρίου του 360.

Κατά την εποχή του Αρκαδίου, το 404, η πρώτη Αγιά Σοφιά πυρπολείται και θα κτισθεί εκ νέου από τον Θεοδόσιο Β’. Τα εγκαίνια θα γίνουν στις 10 Οκτωβρίου του 415, όμως ο ναός θα πυρποληθεί και πάλι το 532, κατά τη Στάση του Νίκα. Έτσι, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός Α’ αποφασίζει να κατασκευάσει την εκκλησία από την αρχή, στον ίδιο χώρο, αλλά πολύ πιο επιβλητική, για να δεσπόζει στη Βασιλεύουσα. Τα θεμέλια αυτού του μεγαλοπρεπή ναού θα μπουν στις 23 Φεβρουαρίου του 532, με σχέδια που εκπόνησαν οι αρχιτέκτονες Ανθέμιος Τραλλιανός και Ισίδωρο ο Μιλήσιος.

Για την ολοκλήρωση του κολοσσιαίου έργου δούλεψαν αδιάκοπα επί έξι χρόνια 10.000 τεχνίτες, ενώ ξοδεύτηκαν 320.000 λίρες (περίπου 120.000.000 ευρώ). Από κάθε σημείο όπου υπήρχε Ελληνισμός, έγινε προσφορά: Τα πράσινα μάρμαρα από τη Μάνη και την Κάρυστο, τα τριανταφυλλιά από τη Φρυγία και τα κόκκινα από την Αίγυπτο. Από τον υπόλοιπο κόσμο προσφέρθηκαν τα πολύτιμα πετράδια, ο χρυσός, το ασήμι και το ελεφαντόδοντο, για τη διακόσμηση του εσωτερικού, όπως αναφέρει το sansimera.gr.

Mοναδική ιστορία και αίγλη

Τα εγκαίνια έγιναν στις 27 Δεκεμβρίου του 537 από τον Ιουστινιανό, ο οποίος βλέποντας την υπεροχή της Αγίας Σοφίας έναντι του ξακουστού ναού του Σολομώντα, αναφωνεί: «Δόξα των Θεώ το καταξιωσάντι με τελέσαι τοιούτον έργον. Νενίκηκά σε Σολομών».

Για χίλια και πλέον χρόνια (537-1453), η Αγία Σοφία θα αποτελέσει το κέντρο της ορθοδοξίας και του ελληνισμού. Εκεί, ο λαός θα γιορτάσει τους θριάμβους, θα θρηνήσει τις συμφορές και θα αποθεώσει τους νέους αυτοκράτορες.

Η τελευταία λειτουργία

Η τελευταία λειτουργία τελέστηκε στις 29 Μαΐου του 1453. Ο αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ’ Δραγάτης, αφού προσευχήθηκε μαζί με το λαό και ζήτησε συγνώμη για λάθη που πιθανόν έκανε, έφυγε για τα τείχη, όπου έπεσε μαχόμενος. Μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, η Αγία Σοφία έγινε τζαμί και με την επανάσταση του Κεμάλ Ατατούρκ μετατράπηκε σε μουσείο.