Του Νικόλα Νικόλα

«Είναι λογικός, καθένας τον καταλαβαίνει. Είν’ εύκολος. Μια και δεν είσαι εκμεταλλευτής, μπορείς να τον συλλάβεις. Είναι καλός για

σένα, μάθαινε γι’ αυτόν. Οι ηλίθιοι ηλίθιο τον αποκαλούνε, και οι βρoμεροί τον λένε βρoμερό. Αυτός είναι ενάντια στη βρoμιά και την

ηλιθιότητα. Οι εκμεταλλευτές έγκλημα τον ονοματίζουν. Αλλά εμείς ξέρουμε: Είναι το τέλος κάθε εγκλήματος. Δεν είναι παραφροσύνη, μα το τέλος της παραφροσύνης.

Δεν είναι χάος μα η τάξη. Είναι το απλό

που είναι δύσκολο να γίνει».

(Μπέρτολντ Μπρεχτ, Εγκώμιο στον κομμουνισμό)

H Οκτωβριανή Επανάσταση αποτελεί κοσμοϊστορικό γεγονός, το μεγαλύτερο στον 20ό αιώνα, που σφράγισε επί δεκαετίες την πορεία της ανθρωπότητας. Το «φάντασμα του Κομμουνισμού», που λίγες δεκαετίες πριν πλανιόταν πάνω από την Ευρώπη, πήρε σάρκα και οστά ως δύναμη εξουσίας. Η νικηφόρα έκβαση της Οκτωβριανής Επανάστασης σήμανε το άνοιγμα του δρόμου για το πέρασμα της ανθρωπότητας «από το βασίλειο της ανάγκης στο βασίλειο της ελευθερίας». Η Επανάσταση άναψε ανά το παγκόσμιο τη φλόγα στους απανταχού καταπιεζόμενους φτάνοντας και στην Κύπρο με τους πρώτους σοσιαλιστικούς πυρήνες που κατέληξαν στο ιδρυτικό συνέδριο του ΚΚΚ τον Δεκαπενταύγουστο του 1926.

Ο δρόμος προς την Επανάσταση

Πώς οδηγήθηκαν όμως οι λαϊκές μάζες στο μεγάλο θρίαμβο του Οκτώβρη του 1917; Καθώς αρχίζει το 1917, η Ρωσία βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση. Ο A’ Παγκόσμιος Πόλεμος συνεχίζεται. Συμμετέχοντας στο άγριο και αιματηρό παιχνίδι ανακατανομής του κόσμου, η Ρωσία φέρνει τα προβλήματά της στο έπακρο. Τα βάσανα του λαού, μεγάλα και πριν τον πόλεμο, τώρα γίνονται τελείως αφόρητα. Η επαναστατική διάθεση εξαπλώνεται. Ο πόλεμος έχει βάλει σε άσχημη δοκιμασία την ενότητα των κυρίαρχων τάξεων. Φαίνεται καθαρά η ανικανότητα του τσαρισμού να υπηρετήσει τα συμφέροντα της μεγαλοαστικής τάξης και των μεγαλογαιοκτημόνων. Στα μέτωπα, ο στρατός υποχωρεί παντού.

Η πολιτικοστρατιωτική αστική εξέγερση του Φλεβάρη του 1917 σαρώνει τη χώρα. Η μοναρχία ανατρέπεται. Η αστικοδημοκρατική επανάσταση δημιουργεί μια νέα κατάσταση. Η απολυταρχία ανατρέπεται και το σύμβολό της στην τότε Ευρώπη πέφτει. Τα τσαρικά κόμματα εξαφανίζονται. Μεγαλοαστοί και μεγαλογαιοκτήμονες συσπειρώνονται τώρα σε αστικά και «σοσιαλιστικά» κόμματα. Το κόμμα των Μπολσεβίκων, νόμιμο για πρώτη φορά, παραμένει μικρό, αλλά για πρώτη φορά οι λαϊκές μάζες έρχονται στο προσκήνιο της πολιτικής ζωής. Σταδιακά στη Ρωσία δημιουργείται μια δυαδική εξουσία: Τα Σοβιέτ και η προσωρινή αστική κυβέρνηση που δεν θέλει την ειρήνη και προασπίζεται τα συμφέροντα των μεγαλογαιοκτημόνων και των κεφαλαιοκρατών. Τα Σοβιέτ με τη συμμετοχή των εργαζομένων και του λαού, φυσικά ήθελαν τα αντίθετα, παρά την παράλυσή τους από την επικράτηση των «σοσιαλιστών». Οι πρώτες εντάσεις έρχονται με τη συνέχιση του πολέμου. Οι μάζες δυσανασχετούν. Οι αδύναμοι ακόμη Μπολσεβίκοι ενισχύονται με την επιστροφή του Λένιν τον Απρίλη.

Στις «Θέσεις του Απρίλη» ο Λένιν τονίζει: «Η επανάσταση πρέπει να φτάσει ως το τέλος, ως την κατάληψη της εξουσίας, από την εργατική τάξη», «να περάσει όλη η εξουσία στα Σοβιέτ». Η κατάσταση εξελίσσεται προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση. Στις 3 του Ιούνη (16 με το νέο ημερολόγιο), συνέρχεται στην πρωτεύουσα Πετρούπολη το 1ο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ. Στο Συνέδριο αυτό, οι «σοσιαλιστές» διαθέτουν τεράστια πλειοψηφία, αλλά και την κυβέρνηση. Η πρόταση των Μπολσεβίκων για τη δημιουργία σοβιετικής κυβέρνησης απορρίπτεται. Οι «σοσιαλιστές» σύμμαχοι πλέον των αστών και των μεγαλογαιοκτημόνων αρνούνται να αλλάξουν την κατάσταση. Ο πόλεμος συνεχίζεται. Η υπομονή λιγοστεύει. Η αστική τάξη ξεθαρρεύει και η απειλή πραξικοπήματος ηλεκτρίζει ακόμη περισσότερο την κατάσταση. Οι «σοσιαλιστές» τον Ιούλη διατάσσουν γενική επίθεση στο μέτωπο. Οι Γερμανοί σαρώνουν το ρώσικο στρατό. Η κυβέρνηση απαντά στις λαϊκές αντιδράσεις με καταστολή. Πέραν των 400 εργατών και στρατιωτών που διαδήλωναν σκοτώνονται μόνο στην Πετρούπολη…  Οι Μπολσεβίκοι βγαίνουν ξανά εκτός νόμου και ακολουθούν συλλήψεις. Ο Λένιν διαφεύγει και επικηρύσσεται. Από την άλλη και οι αστοί εγκαταλείπουν την κυβέρνηση βλέποντας το επερχόμενο τέλος της και ξεκινούν να υπονομεύουν τους «σοσιαλιστές». Στις 26 του Ιούλη – 3 του Αυγούστου (8-16 Αυγούστου) συνέρχεται ημιπαράνομα, στην Πετρούπολη, το 6ο Συνέδριο των Μπολσεβίκων. Τονίζεται ότι οι «σοσιαλιστές» πέρασαν στην αντεπανάσταση και ότι παρόλο που υπάρχει επαναστατική κατάσταση στη χώρα, πλέον η επανάσταση δεν μπορεί να προχωρήσει ειρηνικά.

Οι μάζες θριαμβεύουν

Μετά από μια σειρά πολιτικών κρίσεων οι λαϊκές μάζες στρέφονται πλέον στους Μπολσεβίκους. Το πραξικόπημα του στρατηγού Κορνίλοφ υπέρ νέας επίθεσης στο μέτωπο όπως πιέζουν οι Αγγλογάλλοι αποτυγχάνει, αλλά οξύνει ακόμη περισσότερο την επαναστατική διαδικασία. Οι «σοσιαλιστές» χάνουν τις λαϊκές μάζες που στρέφονται πλέον στους Μπολσεβίκους. Το κόμμα υπό τον Λένιν κυριαρχεί πλέον στα Σοβιέτ και επαναφέρει το σύνθημα «Όλη η Εξουσία στα Σοβιέτ». Η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι γεγονός. Θριαμβεύει στις 25 του Οκτώβρη (7 Νοέμβρη με το νέο ημερολόγιο). Τα αντεπαναστατικά κινήματα και οι λευκοφρουροί συντρίβονται από το λαό και τον Κόκκινο Στρατό. Διεθνείς αντεπαναστατικές στρατιωτικές ιμπεριαλιστικές εκστρατείες και εσωτερική αντίδραση δεν μπορούν να σταματήσουν το κοσμοϊστορικό γεγονός. Τερματίζεται ο πόλεμος και η Επανάσταση επικρατεί μέχρι τη Σιβηρία ώς το 1921. Και στις 30 του Δεκέμβρη του 1921, οι λαοί της πρώην ρωσικής αυτοκρατορίας, ασκώντας το δικαίωμα αυτοδιάθεσής τους, ανακηρύσσουν την Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ).

Το σύνθημα «Όλη η Εξουσία στα Σοβιέτ» γίνεται πράξη

Το φθινόπωρο του 1917 η Ρωσία και ο λαός της έχουν πια εξαντληθεί. Η αντεπανάσταση των αστών ετοιμάζεται για το τελικό κτύπημα. Οι Μπολσεβίκοι παίρνουν τις τελικές τους αποφάσεις: Αν η επανάσταση δεν προχωρήσει τώρα, είναι χαμένη. Στις 10 του Οκτώβρη η Κ.Ε. εγκρίνει το σχέδιο απόφασης του Λένιν για ένοπλη επανάσταση. Στις 13 του Οκτώβρη στο κεντρικό άρθρο του Ιωσήφ Β. Στάλιν στη Rabochy Put (ένα από τα εκφραστικά όργανα των Μπολσεβίκων όταν η Pravda ήταν στην παρανομία που κυκλοφορούσε από τον Σεπτέμβρη μέχρι και τις 26 του Οκτώβρη, αφού από τις 27 του μήνα επανήλθε η Pravda) αναφέρεται: «Ήρθε η στιγμή που το σύνθημα ”Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ” πρέπει επιτέλους να πραγματοποιηθεί (…) όχι μόνο στα λόγια, αλλά και στην πράξη. Είναι απαραίτητο να καταληφθούν αυτά τα φρούρια, να διωχτούν από κει οι υπηρέτες του καθεστώτος των καντέτων και του τσάρου. (…) Εξουσία στα Σοβιέτ, σημαίνει δικτατορία του προλεταριάτου και της επαναστατικής αγροτιάς».

Στην Ολομέλεια της Κ.Ε. στις 16 του Οκτώβρη εγκρίνεται η ένοπλη εξέγερση «κατά των απεργοσπαστών της επανάστασης». Καταψηφίζουν μόνο Κάμενεφ και Ζηνόβιεφ. Συγκροτείται κομματικό κέντρο για την καθοδήγηση της επανάστασης με επικεφαλής τον Στάλιν, ο οποίος στην ίδια συνεδρίαση τόνισε ότι η επιλογή της μέρας πρέπει να γίνει από τους Μπολσεβίκους και όχι να περιμένουν την επίθεση της αντεπαναστατικής κυβέρνησης.

Στις 24 Οκτώβρη (6 Νοέμβρη με το νέο ημερολόγιο), ξεκινά η αντεπίθεση. Στο κύριο άρθρο της Rabochy Put με τίτλο «Τι μας χρειάζεται;» ο Στάλιν προτρέπει σε ανατροπή της κυβέρνησης των τσιφλικάδων και των κεφαλαιοκρατών μετά την ανατροπή του τσάρου: «Ύστερα από τη νίκη της επανάστασης του Φλεβάρη η εξουσία παρέμεινε στα χέρια των τσιφλικάδων και των κεφαλαιοκρατών, των τραπεζιτών και των κερδοσκόπων, των αισχροκερδών και των λωποδυτών. Αυτό ήταν το μοιραίο λάθος των εργατών και των φαντάρων και εκεί βρίσκεται η αιτία της σημερινής δυστυχίας στα μετόπισθεν και στο μέτωπο. Το λάθος αυτό πρέπει να διορθωθεί αμέσως κιόλας. Έφτασε η στιγμή που κάθε καινούργια αργοπορία απειλεί να χαντακώσει όλο το έργο της επανάστασης».

«Η υπόθεση πρέπει να κριθεί το δίχως άλλο σήμερα το βράδυ ή τη νύχτα. Η ιστορία δεν θα συγχωρήσει την καθυστέρηση στους επαναστάτες που θα μπορούσαν να νικήσουν σήμερα», τόνισε τη μέρα εκείνη ο Λένιν.

Οι Μπολσεβίκοι καθοδηγούν την Επανάσταση έχοντας την υποστήριξη του πληθυσμού, αλλά και των στρατιωτικών και ναυτικών δυνάμεων της πρωτεύουσας. Όλες οι κυβερνητικές υπηρεσίες καταλήφθηκαν. Την επομένη, στις 25 του Οκτώβρη (7 Νοέμβρη), γίνεται η έφοδος και η κατάληψη των Χειμερινών Ανακτόρων, όπου είχε καταφύγει η ηττημένη προσωρινή κυβέρνηση. Το βράδυ συγκλήθηκε το από πριν προγραμματισμένο 2ο Πανρωσικό Συνέδριο των Σοβιέτ, με την πλειοψηφία στους Μπολσεβίκους και ψηφίζει την έκκληση που έγραψε ο Λένιν: «Όλη η εξουσία περνά στα χέρια των εργατών, στρατιωτών και αγροτών βουλευτών, που πρέπει να εξασφαλίσουν μια πραγματικά επαναστατική τάξη». Η Μεγάλη Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση είναι πραγματικότητα.

Το μέλλον μας δεν είναι ο καπιταλισμός

Επτά δεκαετίες μετά ήρθε η ανατροπή του σοσιαλισμού και η παλινόρθωση του καπιταλισμού μέσα από την αντεπανάσταση από τα «πάνω προς τα κάτω». Τα τεράστια επιτεύγματα και οι κατακτήσεις των λαών της Σοβιετικής Ενωσης καταληστεύτηκαν. Το αποκούμπι των λαών ενάντια στον ιμπεριαλισμό χάθηκε. Ο καπιταλισμός στην πιο βάρβαρή του μορφή εξαντλεί τα όρια του οδηγώντας στη μιζέρια και στην εξασθένιση τους εργαζόμενους του κόσμου. Eν μέσω μάλιστα καπιταλιστικής κρίσης εντείνεται τόσο η επιθετικότητα κατά των εργαζομένων, αλλά και η αντικομμουνιστική υστερία με στόχο να κτυπηθούν οι λαϊκοί ταξικοί αγώνες και η προοπτική του σοσιαλισμού-κομμουνισμού, ως της μόνης πραγματικής εναλλακτικής επιλογής.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση και τα μεγάλα επιτεύγματα της σοβιετικής εξουσίας αποτελούν φάρο καθοδήγησης για το μέλλον. Τα λάθη και οι στεβλώσεις αποτελούν παράδειγμα για την εργατική τάξη για το μέλλον. Η προσπάθεια ανοικοδόμησης του σοσιαλισμού στον 20ό αιώνα διδάσκει τις λαϊκές δυνάμεις για να κατακτήσουν τη θέση τους στην ιστορία. Για τον νέο κόσμο που θα φέρει το τέλος της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Την επιλογή του σοσιαλισμού και της εξουσίας των εργαζομένων και των λαϊκών μαζών έναντι της δικτατορίας των μονοπωλίων για να ανοίξει ο δρόμος προς τον κομμουνισμό.

Όπως ακριβώς σημείωνε ο Λένιν στην τέταρτη επέτειο της Οκτωβριανής Επανάστασης: «Εμείς αρχίσαμε αυτό το έργο. Πότε ακριβώς, σε πόσο χρονικό διάστημα, οι προλετάριοι ποιανού έθνους θα αποτελειώσουν το έργο αυτό δεν είναι το ουσιαστικό ζήτημα. Το ουσιαστικό είναι ότι ο πάγος έσπασε, ότι ο δρόμος άνοιξε, ότι ο δρόμος χαράχτηκε».

Σήμερα συμπληρώνονται 101 χρόνια από την Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση. 101 χρόνια μετά- και με τη Σοβιετική Ένωση να έχει διαλυθεί- η τιμή σε ένα τόσο κοσμοϊστορικό για τους εργαζομένους γεγονός, δεν μπορεί να περιορίζεται σε «μουσειακές» αναφορές και λογικές «βιτρίνας», ούτε σε τυπικές εκδηλώσεις σε αίθουσες ξενοδοχείων. Δεν μπορεί να γίνεται επίκληση της Οκτωβριανής Επανάστασης, αλλά παράλληλα να απορρίπτεται ή να υποβαθμίζεται η προσφορά του σοσιαλισμού, είτε με υιοθέτηση (μερικώς ή πλήρως) της αστικής προπαγάνδας, είτε με μοιρολατρία για την αντεπανάσταση και την παλινόρθωση του καπιταλισμού. Η μελέτη των λαθών, των παραλείψεων και των εγκλημάτων εις βάρος του  σοσιαλισμού (ιδιαίτερα μετά το 1956) αποτελεί προϋπόθεση για ανασύνταξη του ταξικού εργατικού κινήματος, χωρίς να πέφτει σε παγίδες αυταπάτης, οπορτουνισμού και σοσιαλδημοκρατικής διαχείρισης. Με απλά λόγια προϋπόθεση είναι η υπεράσπιση του σοσιαλισμού του 20ού αιώνα παράλληλα με το… «μαθαίνουμε από τα λάθη μας». Φτάνει να μην βαφτίζονται «λάθη» όσα προτάσσει η αστική προπαγάνδα, αλλά όσα πραγματικά έφεραν διαστρέβλωση αρχών και μια «περεστρόικα» που κράτησε δεκαετίες. Φτάνει να μην βαφτίζονται «λάθη» θεμελιώδεις αρχές (όπως για παράδειγμα η δικτατορία του προλεταριάτου που, υπηρετώντας την κοινωνική πλειοψηφία, αποδείχθηκε ανώτερου τύπου δημοκρατία από τη «βιτρίνα» της αστικής δημοκρατίας που επιβάλλει τη δικτατορία των μονοπωλίων) υποσκιάζοντας τα πραγματικά αίτια της αντεπανάστασης που έκτισε στα θεμέλια της στρέβλωσης του σοσιαλισμού. Στρεβλώσεων κυρίως στην οικονομία με το «σοσιαλισμό με αγορά» και στην άρνηση της ταξικής πάλης στο σοσιαλισμό. Μιας πάλης που είναι αυταπόδεικτη γιατί διαφορετικά θα ήταν «απευθείας» κομμουνισμός με πλήρη κατάργηση των τάξεων. Γιατί άλλο είναι ο μηδενισμός με υιοθέτηση μάλιστα ιμπεριαλιστικής προπαγάνδας κι άλλο η αναγκαία μαχητική υπεράσπιση του σοσιαλισμού του 20ού αιώνα (όχι εξιδανικευμένα αλλά υπό κριτικό φακό), αφού και με τις αδυναμίες του απέδειξε την ανωτερότητά του από τον καπιταλισμό.