Ο υβριδικός πόλεμος της Τουρκίας και τα οδοφράγματα

Του Ανδρέα Θεοφάνους*

Unknown-7Τα επεισόδια που σημειώθηκαν στην οδό Λήδρας μετά την κυβερνητική απόφαση για κλείσιμο μερικών οδοφραγμάτων για λόγους δημόσιας υγείας, είναι ενδεικτικά ενός διχαστικού κλίματος που υφίσταται σήμερα στην κοινωνία σε σχέση με το Κυπριακό και άλλα συναφή ζητήματα.  Ακόμα όμως και πριν την εμφάνιση του κορωνοιού υπήρχε το αίτημα για κλείσιμο των οδοφραγμάτων από μερίδα του πληθυσμού.  Και τούτο ως αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, όπως, μεταξύ άλλων: του γεγονότος ότι η ελεύθερη Κύπρος υφίσταται ένα υβριδικό πόλεμο από την Τουρκία με τη διοχέτευση παράνομων μεταναστών μέσω των κατεχομένων εδαφών όπου λειτουργεί ένα τουρκικό προτεκτοράτο που κτίσθηκε πάνω στις κλεμμένες ελληνικές περιουσίες. Πέραν τούτου σημειώνεται ότι οι Τουρκοκύπριοι ενώ νέμονται τις περιουσίες των Ελληνοκυπρίων ταυτόχρονα απολαμβάνουν δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και της ΕΕ χωρίς υποχρεώσεις.

Εγείρεται επίσης το ερώτημα κατά πόσον είναι λογικό να ενισχύουν οικονομικά οι Ελληνοκύπριοι το κατοχικό καθεστώς.  Υπενθυμίζω ότι τον Απρίλιο του 2003, μετά τη μερική άρση των εμποδίων στην ελεύθερη διακίνηση, είχε εκφρασθεί η εκτίμηση από διάφορους κύκλους ότι «η επανένωση» και «η κατάρρευση του τείχους του Βερολίνου της Λευκωσίας», όπως ελέγετο, ήταν θέμα χρόνου. Στην πραγματικότητα όμως αυτό που συνέβη ήταν η ουσιαστική ενίσχυση του κατοχικού καθεστώτος.  Με τα νέα δεδομένα δεν υπάρχει ουσιαστικό κίνητρο για τους Τουρκοκύπριους για να επιδιώξουν μια διευθέτηση στη βάση ενός πραγματικά έντιμου συμβιβασμού.

Υπάρχει και μια μερίδα πολιτών που θεωρεί ότι η λύση του Κυπριακού δεν κατέστη εφικτή μέχρι τώρα εξ αιτίας ενεργειών και αποφάσεων του «ελληνοκυπριακού βαθέως κράτους» και του Προέδρου Αναστασιάδη.  Μάλιστα θεωρούν ότι στο Κραν Μοντάνα τον Ιούλιο του 2017 είχε χαθεί μια μοναδική ευκαιρία για «λύση και επανένωση». Η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική. Τυχόν λύση στη βάση του υφιστάμενου διαπραγματευτικού κεκτημένου θα παραμερίσει την Κυπριακή Δημοκρατία αντικαθιστώντας την με ένα τρικέφαλο κράτος, στο οποίο καμιά ουσιαστική απόφαση δεν θα λαμβάνεται χωρίς την έγκριση της τουρκοκυπριακής πλευράς.  Με τα υφιστάμενα δεδομένα, μια τέτοια εξέλιξη θα οδηγήσει σε μετατροπή της Κύπρου σε τουρκικό προτεκτοράτο και μάλιστα με τη δική μας υπογραφή.  Πέραν τούτου είναι αμφίβολη έως αδύνατη η οικονομική επιβίωση ενός τέτοιου μορφώματος.

Τα οδοφράγματα είναι αποτέλεσμα της τουρκικής κατοχής και όχι των οποιονδήποτε αποφάσεων του νόμιμου κράτους. Και στη σημερινή συγκυρία, με το υφιστάμενο ανισοζύγιο δυνάμεων, η οποιαδήποτε λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας θα έχει ως αποτέλεσμα την εμβάθυνση της κατοχής και τον μη αναστρέψιμο παραμερισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Πέραν τούτου οι συνέπειες για τον Κυπριακό Ελληνισμό θα είναι οδυνηρές.

Εδώ και καιρό σημειώνω ότι η Τουρκία διεξάγει ένα υβριδικό πόλεμο σε βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου.  Τα τεκταινόμενα στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο και σε αρκετά νησιά του Αιγαίου είναι ενδεικτικά της θλιβερής αυτής πραγματικότητας.  Η ελληνική κυβέρνηση καθώς και η συντριπτική πλειοψηφία των πολιτικών δυνάμεων έχουν κατανοήσει την πραγματικότητα και προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τον τουρκικό υβριδικό πόλεμο.  Σημειώνεται συναφώς ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης υποδεικνύει ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί τους μετανάστες για να εκβιάσει την ΕΕ.  Επιπρόσθετα, η συντριπτική πλειοψηφία των παράνομων μεταναστών εισέρχονται στις ελεύθερες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία μέσω των κατεχομένων εδαφών. Ενώ η κυβέρνηση έχει διαπιστώσει το μέγεθος του προβλήματος, είναι σημαντικό να αντιληφθούν όλες οι πολιτικές δυνάμεις τις συνέπειες των τουρκικών ενεργειών και να συμβάλλουν στην υιοθέτηση μιας αποτελεσματικής εθνικής πολιτικής για την αποτροπή της περαιτέρω επιδείνωσής των.

Η Κυπριακή Δημοκρατία νομιμοποιείται να πάρει όλα τα αναγκαία μέτρα ούτως ώστε, μεταξύ άλλων, να διασφαλίσει την ομαλότητα και την κανονικότητα στην ελεύθερη Κύπρο.  Παράλληλα καλείται να έχει μια ολοκληρωμένη πολιτική για όλες τις διαστάσεις του Κυπριακού καθώς και για τα ενεργειακά ζητήματα ώστε να είναι προετοιμασμένη για συνομιλίες εφ’ όλης της ύλης όταν δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες. Εκ των πραγμάτων η ολιστική προσέγγιση όλων των ζητημάτων αφ’ ενός και μια εξελικτική διαδικασία αφ’ ετέρου καθίστανται απαραίτητες, αν και όχι επαρκείς, προϋποθέσεις για πρόοδο προς την επίλυση των διαφορών και μια οριστική διευθέτηση του Κυπριακού.  Τέλος, μια σωστή πολιτική θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και ένα αφήγημα για το τι πραγματικά συμβαίνει στην Κύπρο και την ευρύτερη περιοχή.  Η διαφώτιση θα πρέπει να αρχίσει από το εσωτερικό μέτωπο.

* Ο Καθηγητής Ανδρέας Θεοφάνους είναι Πρόεδρος του Κυπριακού Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων καθώς και του Τμήματος Πολιτικών Επιστημών και Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας.